Mavzu: Axborot oqimi jadallashuvining yoshlar ijtimoiy-siyosiy faolligiga ta'siri mundarija: kirish I bob. Axborot jamiyatida yoshlarning siyosiy faoliyati: tahlilning nazariy va uslubiy asoslari

I BOB. AXBOROT JAMIYATIDA YOSHLARNING SIYOSIY FAOLIYATI: TAHLILNING NAZARIY VA USLUBIY ASOSLARI
1.1 Zamonaviy yoshlarning siyosiy faolligini shakllantirish omillari
Bugungi kunda yangi axborot-kommunikatsiya texnologiyalari fuqarolarga, jumladan, yoshlarga axborot ta’sir etish imkoniyatlarini sezilarli darajada oshirdi. Natijada axborot davlatning boshqa asosiy resurslari (tabiiy, iqtisodiy, mehnat, moddiy va boshqalar) bilan bir qatorda eng muhim resursga aylandi. Ushbu o'zgarishlarning ijobiy tomoni aniqmi? axborot texnologiyalari va ular asosidagi telekommunikatsiya tarmoqlarining keng joriy etilishi global davlatlararo axborot virtual makonining shakllanishiga olib keldi. Ammo salbiy tomoni ham bormi? fuqarolarning konstitutsiyaviy huquq va erkinliklarini, shu jumladan shaxsiy hayotini himoya qilishga bo‘lgan ajralmas huquqiga jamoatchilik ishonchi kamaydi. Nafaqat fuqarolarning, balki davlatning ham axborot xavfsizligi muammolari birinchi o‘ringa chiqdi.
Internet-resurslarni yoshlarning siyosiy faolligiga ta’sir etuvchi omillar sifatida o‘rganishning dolzarbligi quyidagi holatlar bilan bog‘liq:
Birinchidan, so'nggi yillarda ko'plab davlatlar, shu jumladan zamonaviy O’zbekiston, axborot jamiyatiga o'tish bo'yicha kontseptsiya va dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirishni ustuvor yo'nalish sifatida belgiladi. Bu faoliyat turli shakllarda bo‘ladi, lekin bir maqsadni ko‘zlaydi: jahon hamjamiyatining yetakchilaridan biriga aylanish. Shu bilan birga, internet texnologik taraqqiyot fonida muhim ijtimoiy-siyosiy omilga aylanib bormoqda.
Xalqaro telekommunikatsiya tarmoqlarining siyosiy imtiyozlarga, fuqarolarning siyosiy faolligiga uning resurslarini nazorat qilish tizimining sust rivojlanganligi sababli ta'siri kam o'rganilgan. Ushbu sohada keng qamrovli tadqiqotlarning yo'qligi va global telekommunikatsiya tarmoqlarini rivojlantirishning so'zsiz tendentsiyasi mavjudligi ushbu tadqiqot mavzusining dolzarbligini yanada kuchaytiradi.
Ikkinchidan, axborot texnologiyalari zamonaviy siyosiy jarayonga ikki tomonlama ta’sir ko‘rsatadi. Bir tomondan, ularning inson va jamiyatga ta'sirida ijobiy tendentsiya mavjud bo'lsa, ikkinchi tomondan, insonning yangi kompyuter tizimlari bilan o'zaro munosabatlarining murakkab tabiatini va zo'ravonlikni targ'ib qilish uchun ularning imkoniyatlaridan foydalanishga urinishlarni aks ettiruvchi salbiy tendentsiyalar paydo bo'lmoqda. , terrorizm va misantropik axloq. Shunday qilib, universal kompyuterlashtirish davrida bolalar erta yoshdan boshlab kompyuterda vaqt o'tkazishni afzal ko'radilar va ekstremistik mazmundagi veb-saytlarga osongina kirishlari mumkin. Axborot xavfsizligi muammosining shu jihatiga e’tibor bermasangiz, kelajakda bu nafaqat siyosiy faollik darajasiga, balki yosh avlodning ma’naviyatiga ham ta’sir qilishi shubhasiz.
Uchinchidan, yoshlarning jamiyat hayotidagi rolining bosqichma-bosqich faollashishi muxolifat kuchlarining fuqarolarning yosh avlodiga muayyan siyosiy partiya, harakat dasturiy harakatlarining potentsial izdoshlari sifatida ta’sir o‘tkazish uchun raqobat kurashiga olib keladi. Bunday kurashning eng kuchli vositalaridan biri bu Internet imkoniyatlaridir. O'ta radikal e'tiqoddagi tashkilotlar tomonidan yoshlar resursidan foydalanish tahdidi bizni internet resurslarining yoshlarning siyosiy faoliyatiga ta'siri fenomenini o'rganishga undaydi.
Internet asta-sekin yoshlar O’zbekistonning siyosiy yetakchilari, ijtimoiy-siyosiy partiyalar va bloklar, ularning saylovoldi dasturlari, siyosiy reklama texnikasi haqida ma’lumot oladigan asosiy axborot manbalaridan biriga aylanib bormoqda. Shu bilan birga, ayrim internet resurslarining yoshlar dunyoqarashiga salbiy ta’siri kuchaymoqda. Yoshlar ongini virtual manipulyatsiya qilish samaradorligini ta'minlaydigan asosiy rag'bat ularning psixologik va ijtimoiy etukligi, turli xil axborot ta'siriga moyilligidir.
To'rtinchidan, yoshlarning siyosiy faolligini shakllantirish jarayonlarini, ularning zamonaviy O’zbekistondagi rolini tushunar ekan, shuni ta'kidlash kerakki, yoshlar nafaqat o'zgarishlar potentsiali, balki siyosiy beqarorlikning mumkin bo'lgan omili hamdir. Yosh avlodni tarbiyalash jarayonini boshqarishning vayron qilingan sovet tizimi yoshlarni tayyorlash va mamlakat siyosiy hayotiga jalb qilishni o'z ichiga oldi. Bugungi kunda yosh avlodni tarbiyalashning zamonaviy yaxlit tizimini yaratish zarur bo‘lib, u nafaqat bo‘lajak elektorat va yosh saylovchilarning mamlakat siyosiy hayotida ishtirok etishi uchun zarur bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishini ta’minlabgina qolmay, balki o‘sib kelayotgan yosh avlodni ham ta’lim-tarbiya bilan ta’minlaydi. o’zbek davlatiga hurmatli munosabat, faol siyosiy pozitsiya.
Qolaversa, o‘z faoliyatini siyosat sohasiga yo‘naltiruvchi va unga ta’sir ko‘rsatishga urinayotgan yoshlarning siyosiy xulq-atvorining motivatsion xususiyatlarini aniqlash hozirda, hayotning etuk bosqichiga qadam qo‘yish arafasida, ayni bir davrda tubdan muhim ahamiyatga ega. Qachonki, ularning qarorlari mamlakatdagi siyosatni belgilaydi.
Ko'rib chiqilayotgan muammoning dolzarbligi uning ilmiy adabiyotlarda rivojlanish darajasi bilan ham bog'liq. Hozirgacha siyosatshunoslik nuqtai nazaridan Internet-resurslarning shaxsning siyosiy faoliyatiga ta'sir qilish shakllari va usullarini tushunishga faqat alohida urinishlar qilingan.
Mahalliy siyosatshunoslikda Internet resurslaridan foydalanish bilan bog'liq munosabatlar parcha-parcha o'rganilgan. Mualliflarning aksariyati o'z asarlarini siyosiy jarayonning ayrim muammolariga, Internetning yurisdiktsiyasiga va ma'lumot provayderlarining javobgarligiga, ommaviy axborot vositalari va spamlarning tarqalishiga (keraksiz pochta), Internetda ishlashda shaxsiy ma'lumotlarni himoya qilishga bag'ishlaydilar. elektron hujjat aylanishi va boshqalar.
Telekommunikatsiya tarmog'idan foydalangan holda kompyuter ma'lumotlariga ruxsatsiz kirish sohasidagi davlat va fuqarolarning axborot xavfsizligi muammolari, ma'lumotlarni ruxsatsiz o'zgartirish yoki yo'q qilish, zararli dasturlarning tarqalishi, O’zbekiston sud amaliyoti va dalillarning holati. Internetdan foydalanish bilan bog'liq nizolar ilmiy adabiyotlarda o'z aksini topgan.
Ilmiy adabiyotlarda Internetni fuqarolik ishtiroki maydoni sifatida baholash noaniq. Internet ko'pincha yangi fuqarolik jamiyati maydoni sifatida tavsiflanadi. E. Toffler, N. Negroponte, G. Reingold, boshqa raqamli texnologiyalar bilan bir qatorda, Internet to'g'ridan-to'g'ri demokratiyani amalga oshiradigan yangi infratuzilmadir, deb hisoblagan
Shuni ta'kidlash kerakki, ko'plab tadqiqotchilar muammoni hal qilish yo'llari bilan emas, balki uning mavjudligiga ishora qilish bilan cheklanadilar.
Zamonaviy O’zbekistondagi siyosiy hayotning turli tomonlarini tahlil qilishga asoslangan tadqiqotlarda siyosiy ishtirok etish uchun yangi shartlar va imkoniyatlar, aholining ayrim ijtimoiy guruhlari (ko'pincha yoshlar) siyosiy jarayonda ishtirok etish tabiati, urinishlar aniqlangan. siyosiy ishtirok etish shakllarining ko'lami va samaradorligini, ommaviy axborot vositalarining siyosiy ishtirok shakllari va darajasiga ta'sirini, fuqarolarning siyosiy xohish-istaklarini shakllantirishda siyosiy kommunikatsiyaning rolini va boshqalarni baholash uchun qilingan.
- “siyosiy faoliyat” tushunchasiga aniqlik kiritildi;
- yoshlarning siyosiy faoliyatiga muallif ta’rifi berilgan, shuningdek, zamonaviy yoshlarning siyosiy faolligiga ta’sir etuvchi omillar tavsifi berilgan. Shu bilan birga, siyosiy faoliyatning o'zagi siyosiy institutlar va jarayonlarga munosabatni aks ettiruvchi xulq-atvor munosabatlari va qadriyat yo'nalishlarida shakllangan harakat ekanligi haqidagi pozitsiya asoslanadi;
- atrofdagi dunyo, uning ob'ektlari, jarayonlari va hodisalari to'g'risida ma'lumot almashish uchun mo'ljallangan, yordamchi texnik vositalar yordamida ularni to'g'ridan-to'g'ri qayta ishlashga imkon beradigan shaklda ob'ektivlashtirilgan umumiy foydalanishning xalqaro texnologik tizimi sifatida Internetning xususiyatlari; oshkor qilinadi. Tahlillarga asoslanib, zamonaviy O’zbekiston siyosatida Internet-texnologiyalardan foydalanish samaradorligi oshishi taxmin qilinmoqda;
- zamonaviy yoshlarning siyosiy faolligini shakllantirishga ta’sir etuvchi hal qiluvchi omillardan biri sifatida internet resurslaridan foydalanish xususiyatlari ochib berildi. Shu bilan birga, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining tobora ortib borayotgan roli axborot xavfsizligi muammosini yanada kuchaytirayotgani, xususan, bu axborot xavfsizligiga, ayniqsa, yosh talabalarga taalluqli ekanligi ko‘rsatilgan;
- umuman bugungi yoshlarning siyosiy faolligini shakllantirishga ijobiy ta’sir ko‘rsatish maqsadida internet resurslaridan samarali foydalanish modelini yaratish bo‘yicha konseptual tamoyillar ishlab chiqildi.
Shunday qilib, ushbu ish siyosiy jihatdan zamonaviy O’zbekiston yoshlarining siyosiy faolligini shakllantirishga Internet-resurslarning ta'sirining tabiati va mexanizmlarini har tomonlama o'rganishga qaratilgan. Tadqiqot jarayonida shakllantirilgan qoidalar yoshlarning siyosiy faolligini shakllantirish jarayonida siyosiy muloqot sifatida ularning samarali hamkorligini va internet imkoniyatlarini oshirish bo‘yicha nazariy va amaliy tavsiyalar ishlab chiqishda alohida ahamiyatga ega.
Himoya uchun taqdim etilgan asosiy qoidalar .
1. Shaxsning siyosiy faoliyati uning siyosiy ishtirokida amalga oshiriladi , uning ko'rsatkichlari siyosat haqidagi bilimlar, siyosiy manfaatlar va yo'nalishlar , siyosiy hodisalarni baholash va siyosiy e'tiqodlardir . Shaxsning siyosiy faoliyati muayyan siyosiy qadriyatlar va mafkuraviy munosabatlarga yo'naltirilganligi bilan chambarchas bog'liq bo'lgan siyosiy pozitsiyaga bog'liq.
Siyosiy faoliyatning asosi, o'zagi jamiyat va davlatdagi, shu jumladan zamonaviy O’zbekistondagi xatti-harakatlarning butun tizimi bo'lib, bu munosabatlarning siyosiy institutlar va jarayonlarga munosabatini aks ettiradi.
Yoshlarning siyosiy faoliyati o‘ziga xos tizim, ya’ni 14 yoshdan 30 yoshgacha bo‘lgan yoshlarning siyosiy dunyoqarashiga ta’sir etuvchi o‘zaro bog‘liq va o‘zaro bog‘liq siyosiy qarashlari va harakatlarining yaxlitligi , shuningdek, yoshlarning siyosiy hayotiga aralashish darajasidir . jamiyat.
Yoshlarning, umuman jamiyatning siyosiy faolligi darajasi ancha yuqori darajada tarqoq: yoshlarning ayrim guruhlari siyosatga qiziqishi, siyosiy hayotga daxldorlik darajasi, ilg‘orlikka yo‘naltirilganligi bilan ajralib turadi. Zamonaviy O’zbekistonning siyosiy oqimlari, boshqalar esa bunday tendentsiyalarga qiziqish bildirmaydilar yoki ko'rsatmaydilar, lekin ko'pincha radikalizmga va ilg'or fikrli yoshlarga qarshi turishadi.
Ko‘rinib turibdiki, zamonaviy sharoitda yoshlarning ijtimoiy-siyosiy faolligini tarbiyalash yangicha yondashuvlarni izlashni taqozo etadi. Jamiyat taraqqiyotining hozirgi bosqichining eng muhim vazifalaridan biri yoshlarga siyosiy g‘oyalarni tanlash , bir faoliyatdan ikkinchi faoliyatga o‘tish imkonini beradigan, real siyosiy faollikni ta’minlaydigan texnologiyalarni ishlab chiqishdan iborat. jamiyat va davlatning siyosiy hayotida samarali ishtirok etish.
Shu bilan birga, shuni aytish kerakki, zamonaviy ta’lim amaliyotida, umuman olganda, yoshlarning nafaqat ijtimoiy, balki siyosiy faolligini shakllantirish vazifalarini har tomonlama amalga oshirishni ta’minlaydigan siyosiy-ma’rifiy shart-sharoitlar mavjud emas. Dissertatsiya tadqiqoti o'rtasidagi bir qator qarama-qarshiliklarni aniqladi:
-siyosiy islohotlar zarurati va umuman jamiyat, xususan, yoshlar siyosiy faolligining pastligi;
- yoshlar o'rtasida xulq-atvorning antisosial shakllarining tarqalishi va zamonaviy O’zbekiston davlat tuzilmalarining mavjud yoshlar tashkilotlari bilan tezkor va tizimli ravishda ish olib borishga qodir emasligi;
- yoshlarning yoshga qarab faol siyosiy hayotga intilishi va ularga radikal fikrdagi siyosiy subyektlarning, ekstremistik tashkilotlar faoliyatining salbiy ta’siri;
- bir tomondan, yoshlarning ijtimoiy-siyosiy kompetensiyalarni egallashga intilishi, ikkinchi tomondan, uni yetarli darajada qondirish darajasi;
Yoshlarning mamlakat ijtimoiy-siyosiy hayotidagi siyosiy faolligi, dissertatsiyaga ko‘ra, birinchi navbatda quyidagi ko‘rsatkichlarga yo‘naltirilishi kerak:
- umuman siyosat va turli siyosiy kuchlar, xususan, zamonaviy o’zbek jamiyatida ro'y berayotganlar haqida bilim;
- siyosatni hokimiyat va birinchi navbatda zamonaviy O’zbekistonda davlat hokimiyati bilan bog'liq munosabatlar sifatida tahlil qilish qobiliyati;
- o’zbek yoshlarining asosiy qadriyatlarga, birinchi navbatda - vatanga muhabbat, xalq manfaatlari yo'lida siyosatga daxldorlik tuyg'usiga nisbatan ilg'or siyosiy pozitsiyalarini shakllantirish;
- O’zbekiston jamiyatida demokratik O’zbekistonning siyosiy jarayonida yuzaga keladigan muayyan vaziyatlarda o'zini qanday tutishi va qanday yo'l tutish kerakligini belgilaydigan siyosiy xatti-harakatlar modellarini tan olish.
Yoshlarning zamonaviy O’zbekistonning siyosiy hayotiga faol kirishi, birinchi navbatda, muayyan siyosiy qadriyatlar, me'yorlar, xatti-harakatlar va siyosiy faoliyat usullarini o'zlashtirishni nazarda tutadi. Zamonaviy yoshlar bitta siyosiy kuchni ifodalamaydi, chunki uning elektorati nafaqat yoshi, balki o'z manfaatlarida sezilarli darajada farq qiluvchi ijtimoiy guruhlar tomonidan ham bo'lingan. Shu bois, siyosiy tajribaga ega bo‘lmagan yoshlar ko‘pincha o‘z ongini manipulyatsiya qilish qurboniga aylanadi, bu esa, bir tomondan, ko‘plab yoshlarning siyosiy passivligiga, ikkinchi tomondan, o‘ylamasdan radikalizm, ekstremizm ko‘rinishlariga olib keladi. va hatto yoshlar orasida fashizm. Shu bilan birga, ommaviy axborot vositalari, ayniqsa, televideniye va internetning yoshlarning siyosiy yo‘nalishlarini shakllantirishga ta’siri katta.
3. Internetning mohiyatini zamonaviy tushunish o'z ichida va bir-biri bilan kompyuter liniyalari yordamida bog'langan tarmoq munosabatlari, siyosiy institutlar, texnologiyalar va texnik vositalarning butun majmuasini o'z ichiga olishi , shuningdek , yagona vaqt va makon bilan tavsiflanishi kerak. . Bundan tashqari, Internet nafaqat zamonaviy jamiyatdagi siyosiy kommunikatsiyalarning butun sohasini qamrab oladi, balki ularni o'zgartiradi, yangi tamoyillarni o'rnatadi.
Kurs ishi tadqiqoti rivojlanayotgan axborot jamiyatining quyidagi ichki xususiyatlarini yoritadi:
1. Axborot va bilimlarning jamiyat hayotidagi roli o'zgarib bormoqda, bu bir tomondan, iqtisodiy, boshqaruv va boshqa faoliyat sohalarida axborot bilan to'yinganlikning o'sishida, ikkinchi tomondan, o'zgarishlarda namoyon bo'ladi. axborot va bilimlarni ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy rivojlanishning eng muhim manbasiga aylantiradi, bu esa, o'z navbatida, zamonaviy jamiyatda siyosiy axborotning roli ortib borayotganidan dalolat beradi.
2. Axborot sanoati ishlab chiqarishning eng jadal va nufuzli sohasiga aylanib bormoqda, bu esa alohida mamlakatlar va shaharlarning jahon iqtisodiyoti va siyosati tizimidagi yetakchi rolini ta’minlaydi.
3. Axborot-axborot xizmatlarini iste'mol qilish bo'yicha rivojlanayotgan bozor infratuzilmasi, xususan, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining (AKT) hayotning turli sohalariga keng joriy etilishi nafaqat iqtisodiy, balki ijtimoiy-iqtisodiy sohalarga ham ta'sir ko'rsatmoqda. Zamonaviy O’zbekistonning siyosiy sohasi.