Mavzu; Axborot xafsizligini tamilash Kirish i-bob

Mavzu; Axborot xafsizligini tamilash
Kirish _______________________________________________________________
I-BOB EHM himoyasini tamilashning texnik vositalari

1. 
   Faylarni arxivlsh
   
2. 
   Antivirus dasturlari haqida malumot
   
3. 
   EXM ning soda va murakkab himoyalash usulari
   

II-BOB Tashkilotlarda ruxsatsiz kirishdan himoyalash
2.1 Kompyter viruslaridan axborotlarga ruxsatsiz kirish va ulardan
Foydalanish
2.2 Kompyuterlarni mintaqaviy global usularda himoya usullari

1. 
   Faylarni arxivlash
   

Yuqori texnologiyalarning bu asrida, World Wide Web foydalanuvchilari kunga tobora ko'payib bormoqda. Ularning

Aksariyati ilgari foydalanuvchilar bo'lib, ba'zilari esa Internetni cheksiz imkoniyatlar bilan tanishga kirishmoqda. Tarmoqda
Muntazam turish turli fayllar bilan ishlashni o'z ichiga oladi. Fayllar bilan ishlashning asosiy vositalaridan biri ularning
Arxividir. Maqolada sizga zip fayllarini qanday arxivlash mumkinligi va faylni kichik o'lchamdagi siqishni haqida ma'lumot
Beriladi.Arxivlash nima? Fayllarni arxivlash – fayllarning boshlang'ic o'lchamlari kichikroq hajmlarga siqilganligi, fayllarning
Sifati va ulardagi ma'lumotlar buzilmasligi yoki o'zgartirilmaganligi. Masalan, 1.5 MB hajmdagi matnli fayl (masalan, kitob)
Mavjud bo'lsa, maxsus arxiv dasturidan foydalansangiz, bu jildni 150 KB ga osongina siqib qo'yishingiz mumkin. Foydalar
Aniq: Arxivlangan fayl juda kam joy egallaydi (bu holatda 7 marta) va uni bitta faylda ham yuborish mumkin.Arxivlashni
Shuningdek, fayllarni bitta elementga (papka yoki ma'lumotlar bazasiga) ulash va to'plash mumkin. Keling, bir misol
Keltiraylik: sizning do'stingizga juda ko'p miqdorda fotosuratlar jo'natishingiz kerak. Agar ularni yuborsangiz elektron pochta,
Unda har bir fotosuratni alohida qo'shishingiz kerak. Ushbu jarayon juda ko'p vaqt talab qiladi, chunki har bir tasvirni yuklash
Faqat avvalgi yuklamadan so'ng boshlanadi. Barcha fotosuratlarni bitta papkaga yuborish juda oson bo'ladi va barcha fayllarni
Bitta elementga to'playdigan arxiv dasturlari. Nima uchun ishlatiladi?Arxivlarni ishlatishning asosiy sababi (fayllarni
Kompresslaydigan yoki paketlarni to'playdigan dasturlar) fayllarni, qattiq disk maydonini yuborishda vaqtni tejash emas, balki
Ma'lumotlarni saqlashda ham qulaydir. Avzallik shundaki, arxivlangan ob'ektlar sizning fayllaringizni bir papkada saqlashga
Imkon beradi, original elementlar esa kompyuterning xotirasidan xavfsiz tarzda olib qo'yilishi mumkin, chunki kerakli paytda
Siz faqat ochishingiz mumkin arxiv papkasida va fayllardan foydalaning. Shunday qilib, katta hajmdagi qattiq diskni
Saqlashingiz mumkin, asosiysi zip faylini qanday arxivlashni bilishdir. Arxivatorlarga umumiy nuqtaiEng mashhur dastur – bu
WinRar operatsion tizimlar Windows va siqishni tezligiga nisbati jihatidanjuda samarali hisoblanadi. Fayllarni rar yoki zip
Formatida saqlaydi. Ushbu dasturning afzalligi arxivlangan papkaga elektron imzo ko'rinishidagi qo'shimcha himoyaningMavjudligi, biroq u erda kamchiliklar mavjud: WinRar pulli dasturdir. Quyida file zip formatida arxivlashning samarali usuliHisoblanadi. 7-Zip deb nomlangan yana bir xil qulay va qulay arxivchi mavjud. Birinchi dasturdan farqli o'laroq, bu bepul,Rasmiy saytdan yuklab olish mumkin. 7-Zip, kompyuter bilan do'st bo'lmaganlar uchun juda oddiy vosita.Bir-biridan arxivlarO'rtasidagi farq nimaFayllarni arxivlash uchun turli xil dasturlar mavjud. Ularning har birida moslamalarni siqish vaSaqlashning o'ziga xos usullari mavjud. Shuning uchun ularning samaradorligi o'zgarishi mumkin, chunki bitta arxiv faylni 5Marta, ikkinchisi esa 10 ga siqib qo'yishi mumkin. Yana bir farq – kerakli faylni arxivchi tomonidan o'zgartiriladigan format.Har bir dasturda ham o'z dizayni bor, shuning uchun bitta dastur yordamida arxivga element qo'shganda, boshqa arxivDasturining belgisidan farqli bo'lgan belgini ko'rasiz. Faylni zip formatida qanday arxivlash mumkin?Avvalo, sizningKompyuteringizda qanday arxiv dasturi o'rnatilganligini aniqlashtirish kerak. Buning uchun bosing o'ng tugmasini bosing harQanday faylga va ochiladigan amallar ro'yxatiga bosib, arxivga qo'shish uchun funktsiyani toping. Agar «Qo'shish uchun qo'sh»Funksiyasi kontekst menyusida mavjud bo'lsa, bu WinRar o'rnatilgan bo'lsa.Keyingi qadam arxivlash uchun bir yoki bir nechta

Faylni tanlashdir. Buning uchun sichqonchaning barcha elementlarini tanlang va Windows kontekst menyusini ochish uchunSichqonchaning o'ng tugmasini bosing. Menyuning ro'yxatida «Arxivga qo'shish» bandini toping va ustiga bosing. Ushbu tadbirWinRar arxiv dasturini ochishi kerak. Zaxira menyusida kerakli faylni siqish darajasini belgilashingiz mumkin bo'lganParametrlarni tanlashingiz kerak. Shuni ta'kidlash kerakki, «maksimal siqishni» usuli odatdagi yoki tezkor usullardan ko'raBiroz ko'proq vaqtni oladi.Siqish parametrlarini o'rnatgandan so'ng, siz papkaga nom berishingiz va kelajakdagi arxivlangan fayllarning joylashgan

Manzilini ko'rsatishingiz kerak bo'lgan oynaga o'tishingiz mumkin. Keyin arxiv jarayonini «OK» menyusi yordamida amalgaOshirishingiz kerak. Arxivlangan ob'ektlar ko'rsatilgan joylarda paydo bo'ladi: papka yoki oddiygina siqilgan fayl.ArxivlanganZip fayli qanday ochiladi? Juda oddiy: siz chap-tugmani bosish orqali papka-arxivni tanlashingiz kerak, so'ngra sichqonchaningO'ng tugmachasini bosish orqali arxiv dasturining ishlarini ko'rib chiqishingiz kerak. Kichik oynalar ma'lumotlar bilan birgaKo'rinadi, siz aytiladigan faylni qaerda saqlamoqchi bo'lsangiz, «joriy papkaga ko'chirib olish» yoki «olib tashlash uchun …» niTanlashingiz kerak.Nsoniyat turmush tarzining rivojlanishi yangi – yangi kashfiyotlarning yaratilishiga sabab bo`lmoqda. InsonYangilik yaratish jarayonida har xil to`siqlarga duch keladi va shu to`siqlarni yengib o`tish mobaynida yana yangi ixtirolarVujudga kelaveradi. Lekin hayot tajribalaridan ma`lumki, ko`pincha yangi kashfiyot ma`lum bir muammoni hal qilishJarayonida yuzaga keladi .Biz kompyuterning yaratilishini XX asrning buyuk kashfiyotlardan biri desak yanglishmaymiz. DavrTalabiga ko`ra bugunga kelib kompyuter texnologiyasi juda rivojlanib ketdi. Ma`lumotlarni boshqarish, ayniqsa hozirgi kundaMuhum axamiyat kasb etmoqda. Ma`lumotlarni boshqarish tizimlariga bo`lgan talab kun sayin ortib bormoqda . KattaHajmdagi ma`lumotlar bazasi va axborotlar ustida ishlashga to`g`ri kelyapti.Jamiyat taroqqiyotida yuz berayotgan jadalO`zgarishlar uning bir qismi bo`lgan informatika soxasiga ham o`z ta`sirini ko`rsatmoqda. Bu ta`sir shunchalik kuchliki,Axborot texnologiyalarida bo`layotgan o`zgarishlar yillar ichida emas, balki oylar ichida o`zgarib va boyib bormoqda.Malumki,

Kompyuterlarda o`zaro ma`lumotlar almashinuvi qulaylashtirish maqsadida turli xil hajmdagi disketalardan foydalaniladi.Lekin ba`zan shu disketalar ham kattaroq hajmdagi ma`lumotlarni o`zida sig`dirolmaydi va ma`lumot almashinuvi jarayonidaYetarli muommolar tug`diradi. Bundan tashqari , kompyuterni ishlatish jarayonida magnit diskka ko`p bor murojat bo`lishiNatijasida daskdagi axborotlar ishdan chiqishi mumkin. Shular va shu kabi boshqa muommolarni bartaraf qilish maqsadidaKompyuter texnologiyasiga arxivlash degan yangi usul kiritiladi.Fayllarni arxivlash. Kompyuterdan foydalanish jarayonidaTurli sabablarga ko’ra diskdagi ma’lumotlarni o’chirish yoki zararlantirish mumkin. Bu magnit diskning ishdan chiqishi,

Fayllarning buzilishi yoki umuman ishdan chiqishiga olib kelishi mumkin. Shuningdek kompyuter xotirasida ma’lumotlarningKo’payib ketishi turli muammolarga olib keladi. Ma’lumotlarni hajm jihatdan kichraytirish uchun arxivlash dasturlaridanFoydalanish mumkin. Arxivlash natijasida bir nechta fayl, hato kataloglar siqilgan holda bir faylga birlashtiriladi.., arxiv faylniOchish natijasida ular o’z holatiga qaytariladi.Fayllarni arxivlovchi dasturlar arxivatorlar deb ataladi. Arxivator dasturlarFayllarni arxivlash va ochish, arxiv fayllarni yangilash, bo’laklarga bo’lib va qirqib arxivlash, arxiv fayllarni birlashtirish, arxivFayllar mundarijasini ko’rish, parolli arxiv fayllarni hosil qilish imkoniyatlariga ega.Arxivatorlar- bu shunday dasturlarki, ular.Yordamida bir yoki bir necha fayllarni yagona fayl – arxivga kichraytirish imkoniyati mavjud bo’ladi.Fayllarni arxivlash – bu.Biror faylning diskda qisqartirilgan nushasini hosil qilish. Fayl yoki fayllar arxivlanganda arxiv fayli hosil bo`ladi va ularda.Arxivning mundarujasini tashkil etadi. Arxiv mundarijasida arxivda qaysi fayllar borligi haqida ma’lumot olish mumkin. Arxiv.Mundarijasida arxivdagi har bir fayl uchun quydagi ma’lumot lar saqlanadi.

Fayl nomi

Fayl saqlangan katalog haqida ma’lumot
Faylning oxirgi modifikatsiyasining kuni va vaqti.
Diskdagi va arxivdagi faylning uzunligi.

Arxivdagi har bir faylni davriy nazorat qilish uchun maxsus kod. Bu kod arxivni butunligini tekshirish uchun foydalaniladi.

Arxivlash jarayonida fayllar siqiladi. Shuning uchun ham arxivlashda siqish darajasi tushunchasi kiritilgan. Arxivlashda siqish
Darajasi deganda , faylning siqilgandan keyingi hajmining ( uzunligining ) boshlang`ich hajmiga nisbatiga aytiladi. Masalan ,
Faylning boshlang`ich hajmi 100 kb bo`lib , uning siqilgandan keyingi hajmi 10 kb bo`lsa , ARJ arxivatori siqish darajasini 10% deb ( boshlang`ich hajmining necha foiz qolganligini) PKZIP arxivatori esa 90% deb ( boshlang`ich hajmining necha
Foizga qisqarganligi) ko`rsatiladi.Arxivlovchi fayllarning hozirgi kunda eng ommobop , qulay va ko`p ishlatiladigan turlaridan
Biri bu DOS operatsion tizimi ostida ishlaydigan ARJ arxivatoridir. Fayllarni arxivlash bilan ARJ dasturi misolida tanishib
Chiqamiz. MATN katalogidagi fayllani arxivlash lozim bo`lsa , Arj a matn ko`rinishida buyruq beriladi. Bu yerda arj arxivlash.Dasturining nomi , a – (qo`shimcha qilmoq) so`zidan olingan arxivni tuzish yoki movjud arxivga fayllarni qo`shimcha qilish.Amalini anglatuvchi ko`rsatma , matn esa hosil qilinadigan arxiv faylining nomi. Mazkur buyruq berilgandan so`ng fayllarni.Arxivga joylashtirish boshlanadi va bunda har bir faylining nomi hamda uning siqilish foizi ko`rsatib boriladi. Dastur ishi.Tugagandan so`ng , katalogdagi barcha fayllarni o`z ichiga olgan matn .arj arxiv fayli hosil bo`ladi.(Fayl nomidagi arj.Kengaytmani arxivlash dasturining o`zi qo`shadi.)Mazkur buyruq L. Narc arxivlash dasturi uchun L . Narc a matn.ko`rinisida,.PKZIP arxivlash dasturi uchun Pkzip a m ko`rinishoda bo`ladi. Buyruqlar mos ravishda matn .lzh va matn .zip fayllarini hosil.Qiladi. Joriy katalogdagi fayllarni bir buyruq yordamida boshqa katalog yoki boshqa diskka arxivlash ham mumkin. Buning.Uchun buyruq ko`rinishi quydagicha bo`ladi: Arj a c :\ archive \ matn yoki arj a a: matn Birinchi buyruq matn. Arj faylini C
Diskdagi ARCHIVE katologida, ikkinchi buyruq katologida hosil qiladi. Arxivdagi fayllarning yangiroq versiyasi ustiga

Eskiroq versiyani yozmaslik uchun arxivniyangilash amali mavjud. Bu maqsadda arj u matn ko`kinishidagi buyruqlardan

Foydaliniladi. U harfi update ( << обнoвитъ>> - yangilash ) so`zidan olingan bo`lib, buyruqning bajarilishida matn. Arj fayliga
Katalogdagi unda yo`q bo`lgan fayllar va yangiroq versiyasi mavjud bo`lgan fayllar qo`shiladi. Fayllar versiyasining yangiligi
Ular diskka saqlangan vaqt bo`yicha aniqlanadi. ( Bu bompyuterlarda vaqtni to`g`ri o`rnatishni taqazo etadi.) Arxiv fayli
Ichidagi ma`lumotlarni yo`qotgan holda katalogdagi barcha fayllarni arxivga jaylashtirish ham mumkin. Bundan buyruq Arj m
Matn ko`rinishida bo`ladi.Kompyuter xotirasidagi ma`lumotlarning ko`payib ketishi turli muammolarni keltirib chiqaradi.
Ma`lumotlar hajm jihatidan kichraytirish uchun arxivlash dasturlaridan foydalanish mumkin. Arxivlash natijasida bir nechta
Fayl, hatto kataloglar siqilgan holda bir faylga birlashtiriladi, arxiv faylni ochish natijasida ular o`z holatiga qaytariladi.Arxivni
Ochish, ya`ni undagi fayllarni ochish uchun yuqoridagi buyruqda a harfi o`rniga e ( << extrost >> so`zidan olingan - < извлечь - chiqarish ) harfi qo`yiladi.Arj e matn yoki шаге e matn yoki pkunzir matn.Arxivlarni ochishda faqat oxirgi buyruqda
PKZIP o`rniga PKUNZIP dasturi bajarilishini ko`rish mumkin.Maskur buyruqlarning bajarilishida qirqib arxivlash, arxiv
Fayllarni birlashtirish, arxiv fayllar mundarijasini ko`rish, arxivlash dasturisiz ochiladigan arxiv fayllarni hosil qilish bilan
Tanishiladi.Arxivlash dasturlar va ularning turlari.Arxivlash dasturlari- diskda joyni tejash maqsadida fayllar hajmini
Qisqartirishga imkon beruvchi dasturlardir. Ular turlicha ko’rinishda ishlatilsa-da, ishlash tamoyili bir xil: fayllatda aynan
Takrorlanadigan o’rinlar mavjud bo’lib, ularni diskda to’liq saqlash mazmunsizdir. Arxivlash dasturlarinig vazifasi
Takrorlanadigan shunday bo’laklarni topib, ularning o’rniga boshqa bir ma’lumotni yozish hamda ularning aniq ketma-ketligini
To’liq ko’rsatishdan iborat. Bundan ko’tinadiki, turli fayllar uchun ularning siqilganlik darajasi turlicha bo’ladi. Masalan, matn
Yozilgan fayllar 2 martagacha siqilsa, rasmlarni tasvirlovchi fayllar 4 martagacha , hatto besh martagacha siqiladi. Dast7rlar
Ifodalangan fayllar esa juda kam-1% ga yaqin siqilai. O’rtacha qilib aytganda arxivlash dasturlari fayllar hajmini 1,5-2 barobar
Qisqartirishga imkon beradi. Arxivlash dasturlari turlari ko’p bo’lib, ular har usullarda ishlatiladi. Ular qo’llaniladigan
Matematik usullar, arxivlash, arxivlash tezligi va eng asosiysi siqish samaradorligi bilan farq qiladi. Arxivlash dasturlaridan
Yetarli darajada tez va yaxshi ishlaydiganlari PKZIP, LHARC, ARJ, RAR va boshqalar.Eng ko’p tarqalgan arxivlovchilar:
ARJ, PKARC, PKPAK, PAK, PKZIP, LHRC, PKZIP va ARJ qulayroq va tеzroq ishlaydi. Shuning uchun quyida ARJ, PKZIP
Va PKUNZIP dasturlarining qisqacha tafsifini kеltiramiz. Arxivli fayl bir nеcha fayllarni siqilgan holda bir faylga joylashgan
Majmuidir. Arxiv fayl mundarijaga ega. Unda fayllar nomi, fayl joylashgan katalog nomi, oxirgi o`zgartirish vaqti va sanasi,
Faylning diskdagi va arxivdagi hajmi va tеkshirish kodi haqidagi ma'lumot bеriladi. PKZIP, PKUNZIP,ARJ va WinRAR
Dasturlari PKZIP, PKUNZIP, ARJ va WinRAR dasturlari fayllarni arxivlashtirish va ularni arxivdan qayta tiklash vazifalarini
Bajaradi. Arxiv fayllarini saqlash uchun matnli axborot uchun 60-70% joy, bajariluvchi fayllar uchun 20-30% joy tеjaladi.
Siqishtirilishi fayl nomi qarshisida ko`rsatiladi. Bu dasturlar arxiv fayl tashkil etish, qayta tiklash yangi fayllarni arxivga
Qo`shish, fayllarni yangi turlariga almashtirish, arxivdan fayllarni o`chirish va fayllar ro`yxatini chiqarish imkoniyatlariga ega.
ARJ dasturi bir nеcha bobli arxivlar tashkil qila oladi. Bu katta hajmdagi dasturlarni diskеtlarga arxivlash qulaydir. PKZIP
Dastursi ZIP, ARJ esa ARJ kеngaytgichiga ega. Fayllarni arxivlash bilan ARJ dasturi misolida tanishib chiqamiz. Agar MATN
Katalogidagi fayllarni arxivlash lozim bo`lsa, arj a matn ko`rinishida buyruq bеriladi. Bu еrda arj arxivlash dasturining nomi, a-
«add» (qo’shimcha qilmoq) so’zidan olingan arxivni tuzish yoki mavjud arxivga fayllarni qo`shimcha qilish amalini
Anglatuvchi ko`rsatma, matn esa hosil qilinadigan arxiv faylning nomi. Mazkur buyruq bеrilgandan so`ng fayllarni arxivga
Joylashtirish boshlanadi va bunda har bir faylning nomi hamda uning siqilish foizi ko`rsatib boriladi. Dastur ishi tugagandan
So`ng, katalogdagi barcha fayllarni o`z ichiga olgan matn.arj arxiv fayli hosil bo’ladi. (Fayl nomidagi arj kеngaytmani
Arxivlash dasturining o`zi qo`shadi.) Mazkur buyruq LHARC arxivlash dasturi uchun LHARC a matn ko`rinishida, PKZIP
Arxivlash dasturi uchun Pkzip a matn ko`rinishida bo`ladi. Buyruqlar mos ravishda matn.lzh va matn.zip fayllarini hosil qiladi.
Joriy katalogdagi fayllarni bir buyruq yordamida boshqa katalog yoki boshqa diskka arxivlash ham mumkin. Buning uchun
Buyruq ko`rinishi quyidagicha bo`ladi: arj a c:\archive\matn yoki arj a a:\matn Birinchi buyruq matn.arj faylini c diskdagi
ARCHIVE katalogida, ikkinchi buyruq A diskning bosh katalogida hosil qilinadi. Arxivni ochish, ya'ni undagi fayllarni olish
Uchun yuqoridagi buyruqda a harfi o’rniga е («extract» so’zidan olingan - «izvlеch» - chiqarish) harfi qo`yiladi. Arj e matn yoki
Lharc e matn yoki pkunzip matn arxivlarni ochishda faqat oxirgi buyruqda PKZIP o`rniga PKUNZIP dasturi bajarilishini
Ko`rish mumkin.Mazkur buyruqlarning bajarilishida fayllar arxivdan kеtma-kеt chiqariladi va joriy katalogga yoziladi.
Navbatdagi biror faylni arxivdan chiqarishda mazkur katalogda shu nomdagi fayl mavjud bo`lsa, kompyutеr «Eski faylning
Ustiga yozaymi?» dеb so`raydi. Agar savolga Y (Yes) dеb javob bеrilsa, eski fayl o`rniga yangisini yozadi, aks holda
«Arxivdan chiqarilayotgan faylga yangi nom bеrish kеrakmi?» dеb so`raydi. Kеrak bo`lsa, qanday nom bеrilishi ham
Ko`rsatiladi. Arj e matn-u buyrug’i yordamida mazkur katalogda bo`lmagan va yangiroq vеrsiyasi (saqlangan vaqti bo`yicha)
Mavjud bo`lgan fayllar arxivdan chiqariladi. Bunda yangilanadigan fayllarning har birida eskisining o`rniga yozish mumkinligi
Yoki yangi nom bilan yozish kеrakligi haqida so`raladi.Bo`laklarga bo`lib va qirqib arxivlash Ba'zida fayllar siqilganda ham
Diskka sig’maydi. Bunday hollarda katalogdagi fayllarni bo`laklarga bo`lib arxivlash ham mumkin. Masalan, katalogdagi bitta
Mavzu.txt faylini arxivlash uchun buyruqni arj a matn mavzu.txt ko`rinishda, ikkita – mavzu l.txt va mavzu 2.txt fayllarini
Arxivlash uchun buyruqni arj a matn mavzul.txt mavzu2.txt ko`rinishda, umuman bir nеchta faylni arxivlash uchun ularni
Buyruqda bo`sh joylar bilan ajratib ko`rsatish lozim. Bir xil, masalan, txt kеngaytmali fayllarni arxivlash uchun esa buyruq, arj
A matn*.txt, ko`rinishida bo`lishi lozim. Fayllarni qirqib arxivlash imkoniyatidan ham foydalanish mumkin. Faraz qilaylik,
MAVZULAR katalogidagi fayllarni diskka arxiv fayl sifatida yozish kеrak. Buning uchun arj a -va :\matn buyrug`i bеriladi.
Bunda -va paramеtri bo`laklab arxivlashni bildiradi va buyruqning bajarilishi jarayonida disk to`lsa, arxivlash dasturi bu haqda
Xabar bеradi, hamda navbatdagi diskni qo`yishni so`raydi. Katalogdagi barcha fayllar arxivlangandan so`ng disk yurituvchiga
Qo`yilgan har bir diskda arxiv fayllar hosil bo`ladi. Ularning nomlari 1 -diskda matn.arj, kеyingi disklarda matn.arj, matn.arj,
Matn.arj va hokazo ko`rinishda bo`ladi. Bir nеcha diskka bulaklab arxivlangan yuqoridagi arxiv fayllarni S diskdagi
MAVZULAR katalogiga ochib joylashtirish uchun matn.arj fayli joylashgan 1-diskdan quyidagi buyruq, bеriladi: arj e -v
Matn.arj c:\mavzular.Diskdagi arxiv fayl to`liq ochib bo`lingandan so`ng arxivlash dasturi kеyingi diskni qo`yishni va
«Y»harfini bosishni so`raydi. Shu tartibda barcha disklardagi arxiv fayllar ochiladi. Mabodo bir diskdan kеyin qaysi disk
Qo`yilishini eslay olmasangiz, arxivlash dasturi boshqa diskni qo`yishni o`zi talab qiladi, ya'ni kеtma-kеtlikni o`zi aniq`laydi.
Katalogda bir nеchta arxiv fayl mavjud bo`lsa, fayllarni birlashtirish mumkin. Masalan, ikkita matni.arj va matn2.arj fayllarini
Birlashtirish uchun buyruq arj j matnl matn2 ko`rinishida bеriladi. Bunda matni.arj fayliga matn2.arj fayli qo`shimcha
Qilinadi.Shuningdеk, bir arxiv faylni tuzib, unga bir nеchta arxiv faylni birlashtirish mumkin.Masalan, arj j matnlar matnl
Matn2 matn3 ko`rinishidagi buyruq, matnlar.arj arxiv faylni tuzadi va unga matni.arj, matn2.arj, matn3.arj fayllaridagi
Ma'lumotlarni ko`chiradi.Arxivlashning qo`shimcha imkoniyatlari. Ma`lum katalogdagi fayllarni undagi ichki kataloglar bilan
Birgalikda bitta faylda arxivlash mumkin. Buning uchun quyidagi ko`rinishda buyruq beriladi. Arj a – z matn Hosil qilingan
Arxiv faylni ochish uchun esa Arj x matn arj buyrug`i beriladi.Bunda arxivlash dasturi arxiv fayl ichidagi kataloglarni o`z nomi bilan ochish kerak yoki kerak
Emasligini so`raydi.Agar kompyuter savoliga Y( yes )deb javob berilsa, katalog oldingi ichki katalogdagi va barcha ichki Katalogdagi fayllarni bitta joriykatalogga joylashtiriladi. Arxiv fayllarni hosil qilishda siqish usulini ham buyruqda ko`rish
Mumkin. Quyidagicha bunday parametrlardan ba`zilari keltirilgan. Arj a – jm matn Bu buyruq matn. Arj arxiv faylga fayllarni
Maksimal darajada siqadi. Arj a – jml matn Bu buyruq fayllarni maksimal darajada tezroq siqadi. Arj a – matn Bu buyruq Boshqalariga qaraganda tezroq va yaxshi siqadi.Buyuqda siqish usuli ko`rsatilmasa, arxivlash dasturi usuli o`zi tanlab
Bajaradi.Arxivlash dasturlari bo`lmaganda ham ochish mumkin bo`ladigan arxiv fayllarini tuzish mumkin. Buning uchun Quyidagi ko`rinishda buyruq beriladi.arj a – je matn Bu buyruqning bajarilishi natijasida dastur fayli shaklidagi matn exe fayli
Hosil bo`ladi. Uni ochish uchun esa fayl ustiga kursorni keltirib ENTER tugnachasini bosish yetarli.Hatto, odatdagi arxiv fayl (Matn. Arj ) dan ham o`zi ochiladigan faylni hosil qilish mumkin. Buning uchun quyidagicha buyruq beriladi. Arj u – jel matn
Buning natijasida matn exe fayli hosil bo`ladiki, u arxivlash dasturisiz ochiladigan arxiv fayllar qatoriga kiradi. Shuningdek,
Fayllarni arxivga joylashda uni boshqa foydalanuvchilar ochmasliklarni uchun parol qo`yish ham mumkin. Parol bilan
Arxivlash quyidagi buyruqlardan foydalaniladi.arj a – a? Matn Uning bajarilishda ixtiyoriy harf va raqamlar ketma – ketlikdan Iborat parolni kiritish talab qilinadi. Adashmaslik uchun parol ikki marta qayta so`raladi, uni tugmachalar majmui orqali
Kiritishda belgilar ekranda ko`rinmaydi