Mavzu: Axborot xavsizligini ta’minlash usullari

4-Fakultet
Tarix fakulteti 01-guruh talabasi Adhamov Bahodirning
Talimda axborot texnologiyalari fanidan
Mustaqil ishi
Mavzu:Axborot xavsizligini ta’minlash usullari

Reja:

• 1.Kampuyuter tarmoqlarida axborotni himoyalash
• 2.Axborot xavfsizligini ta’minlashning biometrik usullari
• 3. Axborot xavfsizligi sohasiga oid xalqaro standartlar

 

Kampuyuter tarmoqlarida axborotni himoyalash
Butun jahon axborot makoninig yaratilishi, shaxsiy kompyutеrlarning ommaviy ishlatilishi hamda kompyutеr tizimlarining rivojlanishi axborotlarni himoyalashning komplеks muammolarini kеltirib chiqaradi. Bu tizimlarda ishonchli himoyani tashkil etish katta moddiy va moliyaviy xarajatlarni, murakkab tadqiqotlarni talab etadi.
Yuqori darajada axborotlar xavfsizligini ta'minlovchi xarajatlarni hisoblash-mumkin bo`lgan tajovuzlarni to`liq o`rganish, ular har birining xavflilik darajasini aniqlashni taqozo etadi.«Dеtеktorlashtirilgan obyеktlar». Zarar kеtiruvchi dasturlarni kim va nima uchun yaratadi?Avvalo-eng asosiy savolga javob bеraylik. Bu kimga kеrak? Nima uchun kompyutеrlar, tarmoqlar, mobil tеlеfonlari faqat foydali axborotlarnigina emas, balki turli xil zararli dasturlarni ham tarqatuvchi maskanga aylanib qoldi? Bu savolga javob bеrish qiyin emas.
Yosh jihatdan ulg‘ayib va tajriba orttirgan mazkur, virus yaratuvchilarining ko‘pchiligi, «profеssional» viruslar yaratib, ularni jahonga tarqatuvchi eng xavfli uchinchi guruhga kiradilar. Mana shu puxta o‘ylangan va yo‘lga qo‘yilgan dasturlarni malakali, juda ko‘p hollarda istе’dodli dasturchilar yaratadilar.
Axborot xavfsizligini ta’minlashning biometrik usullari
Hozirgi vaqtga kelib, kompyuter kommunikatsiya texnologiyalari kundan kunga tez rivojlanib bormoqda. Shu sababli ham kompyuter texnologiyalari kirib bormagan sohaning o’zi qolmadi, desak xato bo’lmaydi. Ayniqsa ta'lim, bank, moliya tizimlarida ushbu zamonaviy texnologiyalarni qo’llash yuqori samara bermoqda.
Axborot biomaterik jihatdan himoya qilish
Ya'ni ushbu usulning bir qator kamchiliklari ko’zga tashlanib qoldi. Birinchidan ko’pchilik foydalanuvchilar sodda va tez esga tushadigan parollarni qo’llaydilar. Masalan, foydalanuvchi o’z shaxsiga oid sanalar, nomlardan kelib chiqqan holda parol qo’yadilar. Bunday parollarni buzish esa, foydalanuvchi bilan tanish bo’lgan ixtiyoriy shaxs uchun unchalik qiyinchilik tug’dirmaydi. Ikkinchidan foydalanuvchi parolni kiritishi jarayonida, kuzatish orqali ham kiritilayotgan belgilarni ilg’ab olish mumkin. Uchinchidan agar foydalanuvchi parol qo’yishda murakkab, uzundan-uzoq belgilardan foydalanadigan bo’lsa, uning o’zi ham ushbu parolni esidan chiqarib qo’yishi extimoldan holi emas.
Hozirda biometrik texnologiyalar insonning quyidagi o’zgarmas biologik belgilariga asoslangan barmoqning papillyar chiziqlari, qo’l kaftining tuzilishi, ko’zning kamalak qobig’i chiziqlari, ovoz parametrlari, yuz tuzilishi, yuz termogrammasi (qon tomirlarining joylashishi), yozish formasi va usuli, genetik kodi fragmentlari.
Axborot xavfsizligi sohasiga oid xalqaro standartlar
Xavfsizlik standartlarining asosiy maqsadi axborot texnologiyalari mahsulotlarini ishlab chiqaruvchilar, iste’molchilar va kvalifikatsiyalash bo‘yicha ekspertlar orasida o‘zaro aloqani yaratish hisoblanadi. Ishlab chiqaruvchilar uchun standartlar, axborot mahsulotlarining imkoniyatlarini taqqoslash uchun zarur.
Axborot xavsizligi sohasiga oid xalqaro standartlar haqida
Ushbu standart axborot xavfsizligini boshqarish tizimini (AXBT) ishlab chiqish, joriy etish, uning ishlashi, monitoringi, tahlili, unga xizmat ko‘rsatish va uni takomillashtirish modeli va talablaridan iborat. AXBT joriy etilishi tashkilotning strategik qarori boiib qolishi kerak. AXBTni ishlab chiqish va joriy etishda xavfsizlikning ehtiyojlari, maqsadlari, foydalaniladigan jarayonlari, tashkilotning strukturasi hisobga olinishi kerak.
Xavsizlikning asosiy yonalishlari
Axborot xavfsizligining buzilishi tashkilot uchun jiddiy moliyaviy yo‘qotishlarning va qandaydir qiyinchiliklaming sababi bo‘la olmaydi degan talab qo‘yilishi mumkin. Qandaydir jiddiy mojaro, masalan, sayt yordamida elektron savdoni amalga oshirayotgan tashkilot saytining buzilishi natijasida yuzaga keladigan holat uchun tashkilot buzilish oqibatlarini minimumga keltirish uchun yetarli bilim va tajribaga ega bo‘lgan mutaxassislarga ega bo‘lishi kerak. AXBT jarayonlariga PDCA modelini qo‘llash ko‘rsatilgan
Axborot xizmati sifatining korsatkichlari.
Etiboringiz uchun raxmat