Mavzu: Bilvosita aktiv evtanaziya holatlarini etik-huquqiy jihatlari

2.2. Shifokor - bu biz ishonadigan odam.

Shifokorning vazifasi azob-uqubatlarni engillashtirish va kasallarni o'limdan qutqarishdir. “Tibbiyot odob-axloq kodeksi”da shunday deyilgan: “Shifokor bemorning hayotini asrash, sog‘lig‘ini saqlash va tiklash, uning azob-uqubatlarini kamaytirish, shuningdek, inson salomatligi uchun ahamiyatini hisobga olgan holda hayotning tabiiy asoslarini saqlashga hissa qo‘shishi shart. Shifokor o'z ishida, birinchi navbatda, bemorning yaxshiligiga yo'naltirilishi kerak ". Barcha tibbiy etikaning tamoyillari Gippokrat qasami va shifokor qasamyodi asosidagi umumiy axloqiy me'yorlardan kelib chiqadi. Ular shifokorni inson huquqlarini hurmat qilishga va shifokorning kasbiy vakolatiga g'amxo'rlik qilishga majbur qiladi.

Tabiiyki, ko'pchiligimiz shifokor o'z kasbiy burchi va tibbiyotning maqsadi tufayli o'layotgan va umidsiz kasal odamni barcha holatlarda qutqarishi kerak deb hisoblaymiz.
Ammo davolab bo‘lmas kasallikdan jahannam azobida o‘layotgan bemorning hayotini ta’minlash uchun har qanday holatda ham harakat qilishni insonparvarlik deb hisoblash mumkinmi? Og'ir, uzoq davom etgan asfiksiya holatida tug'ilgan yangi tug'ilgan chaqaloqni jonlantirish maqsadga muvofiqmi, bu miya faoliyatining qaytarib bo'lmaydigan buzilishiga olib keldi? Bemorning azobini kamaytirish uchun bunday hollarda shifokor nima qilishi kerak, agar unga yordam berishdan boshqa hech narsa bo'lmasa? Qanday qilib har bir tibbiyot xodimi bergan Gippokrat qasamini buzmaslik kerak: " Mendan so‘ragan halokatli agentni hech kimga bermayman va bunday rejaga yo‘l ko‘rsatmayman”.? Gippokrat qasamyodi va Butunjahon tibbiyot assotsiatsiyasining Jeneva deklaratsiyasi bilan hamohang: "Men homilador bo'lgan paytdan boshlab inson hayotiga eng yuqori hurmatni saqlab qolaman; hatto tahdid ostida ham tibbiy bilimlarimni insoniyat qonunlariga zid ravishda ishlatmayman".
Ammo shifokorning harakatlari uning qasamyodiga zid bo'lgan holatlar mavjud. Bu evtanaziya haqida. "Evtanaziya" atamasi 16-17-asrlarda yashagan ingliz faylasufi Frensis Bekon tomonidan oson va og'riqsiz o'limni bildirish uchun taklif qilingan (yunoncha eu - yaxshi, thanatos - o'lim).
Faol va passiv evtanaziyani farqlang.
Passiv evtanaziya ta'minotni to'xtatadi tibbiy yordam, boshlanishini tezlashtiradigan hayotni davom ettiruvchi davolash tabiiy o'lim– Mamlakatimizda bu amaliyot keng tarqalgan. Ammo ko'pincha ular evtanaziya haqida gapirganda, ular faol evtanaziyani anglatadi, bu o'layotgan odamga har qanday dorivor moddalarni kiritish deb tushuniladi, bu o'limning tez va og'riqsiz boshlanishiga olib keladi.
IN faol evtanaziya quyidagi shakllarni ajrating:
1. Qarindoshlari yoki shifokorning o‘zi umidsiz bemorning og‘riqli iztiroblarini ko‘rib, ularni bartaraf eta olmay, unga og‘riqsizlantiruvchi dorining haddan tashqari dozasini ukol yoki ukol qilib, tez va og‘riqsiz o‘limga olib kelganda “rahm o‘ldirish” sodir bo‘ladi. Bemorning bu holatda roziligi masalasi umuman ko'tarilmaydi, chunki u o'z xohish-irodasini ifoda eta olmaydi.
2. Faol evtanaziyaning ikkinchi shakli Shifokor yordami bilan o'z joniga qasd qilish bemorning roziligi bilan sodir bo'ladi, shifokor faqat uning hayotini tugatishga yordam beradi.
3. Uchinchi shakl - aslida faol evtanaziya - shifokor yordamisiz sodir bo'ladi. Bemorning o'zi qurilmani yoqadi, bu esa uni tez va og'riqsiz o'limga olib keladi, xuddi o'ziga qo'l qo'ygandek.
Shunday qilib, evtanaziya muammosining mohiyati shifokor tomonidan bemorga rahm-shafqat tufayli yoki o'layotgan shaxs yoki uning qarindoshlarining iltimosiga binoan qasddan o'limga olib kelishidadir.
Evtanaziya muammosi bugun va to'satdan paydo bo'lmagan. U o'z xronologiyasini qadim zamonlardan boshlaydi va shu paytgacha u shifokorlar o'rtasida ko'plab tortishuvlarga sabab bo'lgan, ular bugungi kungacha to'xtamaydi. Bemorning azob-uqubatlarini tugatish uchun qasddan o'lim ehtimoli va maqsadga muvofiqligiga munosabat hech qachon bir xil bo'lmagan va bu boradagi fikrlar mutlaqo qarama-qarshidir.