Mavzu: boshlangʻich va oʻrta maktabda stem taʼlimini tashkil qilish asoslari, mazmuni va ahamiyati mundarija: Kirish I bob ta’limning asosiy shakli-dars va unga qo’yilgan talablar, Darsning XIL (tip)lari va ularning tuzilish shakllari

STEM sohalarida irqiy tafovut

Amerika Qo'shma Shtatlarida Milliy Fan Jamg'armasi 2011 yilgi Ta'lim taraqqiyotini Milliy baholash bo'yicha o'rtacha fan bahosi qora tanli hamda ispaniyalik talabalarda oq tanli, Osiyo va Tinch okeani orollaridagi talabalarga qaraganda pastroq ekanligini aniqladi. ^[31] 2011-yilda AQSh ishchi kuchining o‘n bir foizi qora tanlilar bo'lgan bir paytda STEM ishchilarining atigi olti foizi qora tanlilar edi. ^[32] AQShda STEM odatda oq tanli erkaklar ustunlik qilgan bo'lsa-da, STEMni irqiy va gender jihatdan xilma-xil sohaga aylantirish uchun tashabbuslarni yaratish uchun katta sa'y-harakatlar amalga oshirildi. ^[33] Ba'zi dalillar shuni ko'rsatadiki, barcha talabalar, shu jumladan qora tanli va ispaniyalik talabalar, agar ular o'zlarining kirish akademik ma'lumotlari kamida o'rtacha talabadan yuqori bo'lgan kollej yoki universitetda o'qisalar, STEM darajasiga ega bo'lish imkoniyatiga ega. Biroq, STEM xilma-xilligiga urg'u akademik standartlarni pasaytirdi, degan tanqidlar mavjud. ^[34]
Garchi AQSHda ayollar ishchi kuchining 47% ni tashkil qilsalar ham, ular STEM kasblarining atigi 24% ini egallaydi. Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, qizlarni yoshligida ayol ixtirochilar bilan tanishtirish va qiziqtirish texnik STEM sohalarida gender farqini ikki baravar kamaytirish imkoniyatiga ega. National Inventors Hall of Fame (Milliy ixtirochilar shon-shuhrat zali) kabi tashkilotlarning kampaniyalari 2020 yilga borib yoshlarning STEM dasturlarida 50/50 gender muvozanatiga erishishni maqsad qilgan.

NASA[tahrir | manbasini tahrirlash]

NASAStem - bu AQSh NASA kosmik agentligining dasturi bo'lib, o'z saflaridagi xilma-xillikni, jumladan, yoshi, nogironligi va jinsi, shuningdek, irq/etnik kelib chiqishini oshirishga qaratilgan.


XULOSA
Ta'lim jarayonida uslubiy tamoyillarni tadbiq etishda quyidagi ta'lim maqsadlari mavjud: tarbiyaviy, ta'limiy, rivojlantiruvchi, amaliy.
Ta'limning tarbiyaviy maqsadi – bola extiyojlarini tarbiyalash, pedagogik nuqtai-nazarni tadbiq etish (kattalar tomonidan boshqarilayotgan jamoaviy faoliyatda bola tomonidan o‘zining shaxsiy kechinmalari orqali “ahloqiy bosqichlar”ni bosib o‘tish yo‘li).
Tarbiyaviy maqsadning mazmuni shundaki, bolada ahloqiy qadriyatlar tizimi, dunyoga hissiy-baholovchi munosabat shakllanadi.
Ta'limiy maqsad shundan iboratki, bola ta'lim jarayonida o‘zining aqliy ehtiyojlarini qondirib, uni o‘rab turgan haqiqatni anglab boradi.
Ta'limning tarbiyaviy, ta'limiy, rivojlantiruvchi, amaliy maqsadlari o‘qitishning munosib vosita, usul va uslublarini tanlash sharti bilan tadbiq etiluvchi va uslubiy tamoyillarni belgilovchi asosiy faktor bo‘lib xizmat qiladi..
3 Bolaning rivojlanishi va uning maktabga tayyorgarlik ko‘rsatkichlari
Bolaning rivojlanishi va uning maktabga tayyorgarlik ko‘rsatkichlari quyidagilar:
1.Jismoniy tayyorgarlik (bolaning mazmuniy jihati rivojlanishining fiziologik darajasi);
2.Psixologik tayyorgarlik (bola shaxsi tarkibining xissiy, mental (aqliy), irodaviy rivojlanish darajasi);
3.Ijtimoiy tayyorgarlik (bolaning mazmuniy jixatdan ijtimoiy rivojlanish darajasi).
Pedagogning maktabgacha ta'limda shaxsga yo‘naltirilgan yondashuvni amalga oshirishga tayyorgarlik ko‘rsatkichlarini belgilashda 3ta sohani inobatga olish lozim: shaxs, faoliyat bo‘yicha va refleksiv.
Shaxs sifatida tayyorgarlik – bu pedagogik tafakkur (gnostik, ya'ni aqliy qobiliyatlar - ilmiy ma'lumotlarni farqlash malakalari, amaliy faoliyatda ilmiy bilimlarni to‘g‘ri qo‘llash, pedagogik vazifalarni malakali xal etish); pedagogik maqsadni belgilash (tashkilotchilik qobiliyatlari - o‘qitish va takrorlash uchun optimal sharoit yaratish malakalari, mashg‘ulotning kerakli shakllarini tanlash, vaqtni to‘g‘ri taqsimlash, o‘quv jarayonini kerakli inventar jixozlari bilan ta'minlash; o‘z mehnatini tashkil etish, har qanday tadbirlarni rejalashtirish va o‘tkazish (ertaliklar, adabiy kechalar va boshqalar); pedagogik yo‘naltirilganlik (kommunikativ qobiliyatlar: ma'lum bir ta'lim olayotganlar kategoriyasi uchun hammabop shaklda ma'lumotni taqdim etish qobiliyati, vaziyatga qarab ma'lumotni berish usul va uslublarini to‘g‘rilash, birovni ishontira olish qobiliyati, “pedagog-pedagog”, “pedagog-ota-ona”, “pedagog-menedjer”, “pedagog-bola” darajalarida kasbiy muloqotni savodli tuzish; bolalar jamoasida ijobiy psixologik mikroklimatni yaratish va boshqalar)

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. R.A. Mavlonova, N. H. Raxmonqulova, K.O.Matanazarova, M. K. Shirinov S. Hafizov ”Umumiy pedagogika” « Fan va texnologiya» nashriyoti T.: 2018
2. N.N.Azizxo’jayeva “Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat” «O’zbekiston yozuvchilar uyishmasi Adabiyot jamg’armasi» nashriyoti T.: 2006
3. S.T.Turg’unov, L.A.Maqsudova, H.M.Tojiboyeva, G.M.Nazirova, M.A.Umaraliyeva “Padagogik jarayonlarni tashkil etish va boshqarish, sifat va samaradorligini oshirish texnologiyalari” «O'zbekiston Respublikasi O'zPFITI » nashriyoti, T.:2014
4. J.G‘.Yo‘ldoshev, M.K.Shirinov, F.I.Ochilov “Pedagogik diagnostika” o’quv metodik qo’llanma T.:2014
5. O’tkir Tolipov, Dilnoz Ro’ziyeva “Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat” «Toshkent innovatsiya-ziyo» T.: 2019