Mavzu: Buxgalteriya hisobining asosiy maqsadi, vazifalari va
Download 20.88 Kb.
|
Buxgalteriya hisobining asosiy maqsadi,
Reja: Buxgalteriya hisobining asosiy maqsadi Mavzu:Buxgalteriya hisobining asosiy maqsadi, vazifalari va funktsiyalari. Reja: 1.Buxgalteriya hisobining asosiy maqsadi 2.Buxgalteriya funktsiyalari 3.Buxgalteriya vazifalari O'zbekiston Respublikasida davlat mustaqilligi qolga kiritilgandan buyon buxgalteriya hisobi tizimini bozor iqtisodiyoti va moliyaviy hisobotlarning xalqaro standartlari talablariga muvofiqlashtirish maqsadida bosqichma-bosqich isloh qilinmoqda. Buxgalteriya hisobini isloh qilish bozor iqtisodiyoti tizimi tamoyillari boyicha otkaziladigan iqtisodiy islohotlarning asosiy elementlaridan biri hisoblanadi. Bozor iqtisodi sharoitida buxgalteriya hisobi faqat hisob-kitob va statistik vazifalarni bajaribgina qolmay manfaatdor tomonlar obyektiv va asoslangan qaror qabul qila olishi uchun xojalikni boshqaruvchi subyektning faoliyati haqida axborot oluvchi, ularni qayta ishlab beruvchi sohaga aylanadi. Hozirgi zamon iqtisodiy sharoitida buxgalteriya hisobining roli o‘zgardi. Agar avvallari hisobning maqsadi nazorat qilish vazifasidan iborat bo‘lgan bo‘lsa, endilikda xalqaro milliy standartlarga ko‘ra, buxgalteriya hisobi va uning asosida tuzilgan moliyaviy hisobotning maqsadi undan foydalanuvchilarga to‘liq va ishonchli ma’lumot taqdim etishdir. Buxgalteriya ma’lumotlaridan foydalanuvchilarni uchta guruhga bo‘lish mumkin. 1. Tashkilot ma’muriyati direktorlar kengashi, yuqori boshqarmalar xodimlari, menejerlar, bo‘linmalarning rahbarlari va mutaxassislari. 2. To‘g‘ridan to‘g‘ri moliyaviy qiziqish bilan ma’lumotlardan egri foydalanuvchilar, bugungi va potensial investorlar, banklar, asosiy mablag va ishlab chiqarish zaxiralari bilan ta’minlovchilar, boshqa kreditorlar. 3. Ma’lumotlardan qisman moliyaviy qiziqish tufayli egri foydalanuvchilar: soliq idoralari moliya muassasalari, O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining nazorat taftish boshqarmasi, auditorlik firmalari, Davlat Statistika qo‘mitasi, mahalliy hokimiyat idoralari va boshqa foydalanuvchilar. Buxgalteriya hisobi tizimini huquqiy boshqarish muomalada qatnashuvchilarning buxgalteriya hisobi sohasida qonunchilik meyorlarida kozda tutilgan huquq va majburiyatlari bolib talab majburiyat, ruxsat etilgan huquq tarzidagi boshqaruv formasidir. Buxgalteriya hisobi tizimidagi huquqiy boshqarish tarkibiga huquq meyorlari, huquqiy munosabatlar, yuridik javobgarlik kabi qator elementlar kiradi. O‘zbekiston Respublikasida buxgalteriya hisobi tizimlari uchun «Buxgalteriya hisobi haqida»gi qonun asosiy huquqiy baza hisoblanadi. Qonunda buxgalteriya xizmati mutaxassislari soha bo‘yicha korxonalar rahbarlarining huquq va majburiyatlari buxgalteriya hisobi tizimining asosiy maqsadlari, vazifalari va tamoyillari, buxgalteriya faoliyatini tashkil qilish, asosiy yo‘nalishlari va hisobot tayyorlash kabilar belgilab qo‘yilgan. Mavjud xalqaro amaliyot buxgalteriya hisobini to‘rt darajali me’yoriy boshqarish tizimini ko‘zda tutadi. Birinchi daraja qonunchilik aktlari, masalan «Buxgalteriya hisobi haqida»gi qonun. Ikkinchi daraja asosiy qoidalar yig‘indisi, ya’ni buxgalteriya standartlari. Bu darajada buxgalteriya hisobi bilan bog‘liq shaxslar bir xilda faoliyat yuritishlari uchun asosiy buxgalteriya tushunchalari va tamoyillari (qoidalari) belgilanadi. Dunyo amalliyotida hozircha 30 dan ortiq standartlar belgilangan. Uchinchi daraja mamlakat bo‘yicha turli muassasalardagi har xil tarmoqlarda buxgalteriya hisobini yuritish borasida ishlab chiqilgan turlicha uslubiy ko‘rsatma va tavsiyanomalar. To‘rtinchi daraja hisob ishlarini olib boradigan korxonalarda nashr etiladigan ichki ish hujjatlari va qo‘llaniladigan hujjatlarni yuritish. Birinchi darajaga Respublikamizda 1996-yil 30-yanvarda qabul qilingan «Buxgalteriya hisobi haqida»gi qonun mansub bo‘lishi mumkin. Ikkinchi darajaga hozircha ishlab chiqilayotgan buxgalteriya standartlarini kiritishimiz mumkin. Hozirgi paytda buxgalteriya hisobi milliy standarti (BHMS) tasdiqlangan. Uchinchi darajaga O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va tarmoqning o‘ziga xos xususiyatlariga muvofiq hisob standartlarini aniqlashtiruvchi boshqa idoralarining uslubiy tavsiyalari (ko‘rsatmalari) instruktsiyalar sharhlarini kiritsa bo‘ladi. Tortinchi daraja har bitta korxonada mavjud. Korxonaning o‘z ishchi hujjatlari buxgalteriya hisobini tashkil qilish xususiyatlarini va uni yuritishni belgilaydi. Buxgalteriya hisobi yig‘im (tushum) tizimini tartibga solish mumkin; ro‘yxatdan o‘tkazish va pul shaklidagi ma’lumotlarni umumlashtirish xo‘jaliklar operatsiyalarida tashkilotlarning majburiyatlarini va ularning yaxlit, uzluksiz, hujjatli hisob olib borishlarini aks ettiradi. Buxgalteriya hisobi eng muhim mexanizmdir. Buxgalteriya hisobi ma'lumotlari - birlamchi va asosiy - korxonada umumiy va nazoratni amalga oshirishning boshlang'ich nuqtasidir. Buxgalteriya hisobi bir qator funktsiyalarga ega. Buxgalteriya hisobi funktsiyalari sizga birlamchi ma'lumotlarni kiritishni to'liq amalga oshirish, mulkni nazorat qilish va xavfsizligini ta'minlash, kompaniyadagi "oq" buxgalteriya hisobining umumiy rasmini tahlil qilish va aniqlash imkonini beradi.Eng muhimlari orasida buxgalteriya funktsiyalari o'z ichiga oladi: nazorat qilish; mulk xavfsizligini ta'minlash; axborot; fikr-mulohaza; analitik. Ro'yxatdagi funktsiyalarning har biri batafsilroq ko'rib chiqishga loyiqdir. Buxgalteriya hisobining eng muhim funktsiyalari nazoratdir. Korxonada kassa, ombor, asbob-uskunalar, ish haqi va hokazolarda kuniga ko'plab turli operatsiyalarni bajarish mumkin. Ushbu operatsiyalarning barchasi nazoratni talab qiladi. Buxgalteriya hisobi ma'lumotlariga ko'ra, biz aniq bilib olamiz, masalan, kompaniya hududiga qancha mashinalar kelgan va qanchasi yo'lda, asosiy vositalardan foydalanishni nazorat qilish, amortizatsiya nima ekanligini ishonchli aniqlash mumkin. asosiy vositalarning amortizatsiyasi va bir qator boshqa ma'lumotlar. Nazorat operatsiyadan oldin, amalga oshirish jarayonida - hujjatlarning bosma shakllarini tayyorlash bilan, keyin esa - birlamchi hujjatlarni tekshirish va ularni tegishli dasturiy ta'minot tizimlarining natijaviy ma'lumotlari bilan solishtirish orqali amalga oshiriladi. Mulk xavfsizligini ta'minlash funktsiyasi Bundan tashqari, buxgalteriya hisobining funktsiyalariga mulkning saqlanishini ta'minlash kiradi. Omborda boshqa sabablarga ko'ra mol-mulkning o'g'irlanishi yoki yo'qolishi sodir bo'lganligini bilib olishingiz mumkin. Shuningdek, barcha mulkning hujjatlashtirilganligini va tizim buxgalteriyasida to'g'ri aks ettirilganligini tekshirishingiz mumkin. Mulkning xavfsizligi deganda tovarlar yoki maxsus maqsadlardagi buyumlar, yoqilg'i va boshqa mol-mulk saqlanadigan omborlar kiradi. Inventarizatsiya jarayoni ko'pincha juda murakkab va ko'pincha kompyuter texnologiyalaridan foydalanishni talab qiladi. Buxgalteriya hisobi funktsiyasi axborot funktsiyasini ham o'z ichiga oladi. Uning vazifasi yakuniy foydalanuvchilarga moliyaviy-xo'jalik korxonasining holati to'g'risida to'liq, ishonchli va ob'ektiv ma'lumotlarni taqdim etishni ta'minlashdan iborat. Buxgalteriya hisobi ma'lumotlarini qabul qiluvchi manfaatdor foydalanuvchilar talab qiladi. Ular hokimiyat, xaridor, pudratchi, yetkazib beruvchi, boshqaruvchi kompaniyalar bo'lishi mumkin. Kompaniya ichidagi nazoratdan tashqari, buxgalteriya hisobi tashqi auditorlik organlarini kompaniya faoliyati to'g'risida xabardor qilish imkonini beradi. Uchinchi tomon asosan buxgalteriya ma'lumotlarini tekshiradi, shuning uchun aniq buxgalteriya hisobi muhim ahamiyatga ega. Buxgalteriya hisobi funktsiyalari, shuningdek, qayta aloqa funktsiyasini ham o'z ichiga oladi. Zamonaviy sharoitda keng darajadagi avtomatlashtirishga ega kompaniyani qayta aloqasiz boshqarishni tasavvur qilib bo'lmaydi. Bir tomondan, buxgalteriya hisobi xo'jalik operatsiyalari bo'yicha birlamchi ma'lumotlarning "iste'molchisi" hisoblanadi. U ularni to'playdi, saralaydi, to'playdi, qayta ishlaydi, tahlil qiladi va umumlashtiradi. Shu bilan birga, buxgalteriya hisobi yangi tahliliy ma'lumotlarni yaratadi, keyinchalik ular kompaniyaga taqdim etiladi. Ushbu ma'lumotlarning aylanishi butun korxona bo'ylab doimiy ravishda sodir bo'ladi. Analitik hisob funksiyasi Oxirgi funktsiya analitikdir. Buxgalteriya hisobi yordamida siz murakkab kiruvchi ma'lumotlarni o'tkazishingiz mumkin. Siz balans yoki aktivlar hisoboti kabi hisobotlarni yaratishingiz mumkin. Ushbu hisobotlarga asoslanib, siz kerakli tahlillarni o'tkazishingiz va nomuvofiqliklarni aniqlashingiz va keyin ularning sabablarini bilib olishingiz mumkin. Shunday qilib, buxgalteriya funktsiyalari bo'limlar va umuman kompaniya faoliyatiga bevosita ta'sir qiladi. Buxgalteriya hisobi funktsiyalari ushbu ma'lumotlarning ishonchliligi, o'ziga xosligi, dolzarbligi nuqtai nazaridan juda talab qilinadi. Boshqarish tizimida buxgalteriya hisobi bir qator funktsiyalarni bajaradi, ularning asosiylari: nazorat qilish, mulk xavfsizligini ta'minlash, axborot, fikr-mulohaza, tahliliy. 1. Buxgalteriya hisobining nazorat funksiyasi Nazorat jarayoni standartlarni belgilash, haqiqiy erishilgan natijalarni o'lchash va agar erishilgan natijalar belgilangan standartlardan sezilarli darajada farq qilsa, tuzatishlar kiritishdan iborat. Buxgalteriya hisobi korxona mablag'larining butun aylanishini, ularning shakllanish manbalarini va xo'jalik jarayonlarini aks ettiradi. Yuqori sifatli buxgalteriya hisobi ma'lumotlari ishlab chiqarishning turli bosqichlarida nazoratni amalga oshirish, agar kerak bo'lsa, korxona va uning bo'linmalari faoliyatini har tomonlama batafsil nazorat qilish, uni tahlil qilish va ushbu ma'lumotlar asosida tayyorlash, asoslash va moslashtirish imkonini beradi. boshqaruvning turli darajalarida boshqaruv qarorlari. Qayta aloqa funksiyasi Buxgalteriya hisobi qayta aloqa funktsiyasini bajaradi, ularsiz boshqaruv tizimining ishlashini tasavvur qilib bo'lmaydi, ayniqsa keng tarqalgan avtomatlashtirishga yo'naltirilgan. Ko'rsatkichlarning haqiqiy qiymatlarini aks ettiruvchi buxgalteriya hisobi ma'lumotlaridan foydalangan holda, ular maqsadli ko'rsatkichlar, standartlar, me'yorlar va me'yorlar, smetalarning bajarilishini, barcha turdagi resurslardan tejamkor foydalanishga rioya etilishini nazorat qiladilar, turli kamchiliklarni aniqlaydilar, ishlab chiqarishni aniqlaydilar. zahiralari va ularni safarbar qilish va foydalanish darajasi. Buxgalteriya tizimi har qanday darajadagi fikr-mulohazalarni boshqarishni ta'minlaydi. Boshqa hech qanday tizim bu vazifani bajara olmaydi. Buxgalteriya vazifalari Korxonaning mulki, o'z kapitali, majburiyatlari va u tomonidan amalga oshirilgan xo'jalik operatsiyalari buxgalteriya hisobida aks ettirilishi kerak. Xo'jalik operatsiyalari ular amalga oshirilgan hisobot davridagi buxgalteriya hisoblarida aks ettirilishi kerak. Buxgalteriya hisobining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: mulk, mulkiy huquq va majburiyatlar ustidan nazoratni ta'minlash; mulkdorlar, investorlar, kreditorlar, davlat organlari va boshqa foydalanuvchilar tomonidan talab qilinadigan moliyaviy va soliq hisobotlarini tuzish uchun buxgalteriya hisobi bo'yicha to'liq va ishonchli ma'lumotlarni shakllantirish; korxona ma'muriyatini xo'jalik resurslaridan amaldagi normativ hujjatlar, belgilangan smeta va me'yorlarga muvofiq foydalanish ustidan nazorat qilish, shuningdek, xo'jalik va moliyaviy faoliyatni samarali boshqarish imkonini beruvchi ma'lumotlar bilan ta'minlash; xo'jalik va moliyaviy faoliyatdagi salbiy hodisalarning o'z vaqtida oldini olish; xo‘jalik ichidagi zaxiralarni aniqlash, ularni safarbar etish va samarali foydalanish; aniqlangan zahiralardan amalda foydalanishni baholash. http://hozir.org Download 20.88 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling