Mavzu: C++ dasturlash tilida ma’lumotlar turlari, ularni e’lon qilish va tasvirlash tushunchalari. Massivlar, ularning xossalari. Massivlarni qo‘shish va ko‘paytirish amallarini bajarish dasturini tuzing

MA`LUMOT TURLARI
Ma`lumotlar turi o’zgaruvchini saqlaydigan ma`lumot hajmi va turini belgilaydi:

Type	Typical Bit Width	Typical Range
char	1byte	-127 dan 127 yoki 0 dan 255
unsigned char	1byte	0 dan 255
signed char	1byte	-127 dan 127
int	4bytes	-2147483648 dan 2147483647
unsigned int	4bytes	0 dan 4294967295
signed int	4bytes	-2147483648 dan 2147483647
short int	2bytes	-32768 dan 32767
unsigned short int	2bytes	0 dan 65,535
signed short int	2bytes	-32768 dan 32767
long int	8bytes	-2,147,483,648 dan 2,147,483,647
signed long int	8bytes	same as long int
unsigned long int	8bytes	0 dan 4,294,967,295
long long int	8bytes	-(2^63) dan (2^63)-1
unsigned long long int	8bytes	0 dan 18,446,744,073,709,551,615
float	4bytes
double	8bytes
long double	12bytes

Raqam turlari
#include
using namespace std;
int main() {
int butun = 13; // Butun (whole number)
}
#include
using namespace std;
int main() {
int mn = 13.15; // Haqiqiy (whole number)
}
Boolean turlari
#include
using namespace std;

int main() {

bool togri = true;
bool yolgon = false;
cout << togri; // Chiqadi 1 (true)
cout << yolgon; // Chiqadi 0 (false)
}
Belgilar turlari
char myGrade = 'F';
cout << myGrade;
#include
using namespace std;

int main() {

char a = 65, b = 66, c = 67;
cout << a;
cout << b;
cout << c;
}
String (Satr) turlari
String Turi belgi (matn) bir ketma-ketlikni saqlash uchun ishlatiladi. satrda yozilganidek qo'sh tirnoqda yozilishni unutmang. Misol uchun string ism = "MasterJamolova";
Satrlardan foydalanish uchun siz qo'shimcha kutubxonadan foydalanishingizga to'g'ri keladi  kutubxonaga kiritishingiz kerak:
#include
// Include the string library
#include
using namespace std;

int main() {

// string o'zgaruvchi e'lon qilinishi
string satr = "Hello";

// string(satr) o'zgaruvchi qiymatini ekranga chiqarish.

cout << satr;
}

C++ O’zgaruvchilar.

O'zgaruvchi - Xotiraning nomlangan qismi bo’lib, o’zida ma’lum bir toifadagi qiymatlarni saqlaydi. O’zgaruvchining nomi va qiymatlari bo’ladi. O’zgaruvchining nomi orqali qiymat saqlanayotgan xotira qismiga murojaat qilinadi. Programma ishlashi jarayonida o’zgaruvchining qiymatini o’zgartirish mumkin. Har qanday o’zgaruvchini ishlatishdan oldin, uni e’lon qilish lozim.

• 
  int - 123 yoki -123 kabi butun sonlarni (butun sonlar) saqlaydi.
  
• 
  double - 19.99 yoki -19.99 kabi o'nli raqamlar raqamlarini saqlaydi
  
• 
  char- "a" yoki "B" kabi bitta belgilarni saqlaydi. Char qiymatlari bitta tirnoq bilan o'ralgan.
  
• 
  string- "Hello World" kabi matnlarni saqlaydi. Qator qiymatlari ikki tirnoq bilan o'ralgan
  
• 
  bool - qiymatlarni ikki holat bilan saqlaydi: haqiqiy yoki noto'g'ri, True yoki False ( 1 yoki 0)
  

O'zgaruvchi qisqa nomga ega bo'lishi mumkin (masalan, x va y) yoki ko'proq tavsiflovchi nom (yosh, cpp, master va h.k). C++ o'zgaruvchilar uchun qoidalar:

• 
  O'zgaruvchilar nomi raqam bilan boshlanmaydi!
  
• 
  O'zgaruvchi [a-Z] harf bilan boshlanib raqamlar ham aralashtirsa bo'ladi. ( _ali123, son90 va h.k)
  

O'zgarvchi nomida katta va kichik harflar ahamiyatga ega bo'lib misol uchun Aka va aka ikki xil o'zgaruvchi nomi hisoblanadi! (Aka, aka, AkA, aKa)
Massiv
Massiv - bir xil ma'lumot turiga ega bo'lib bir nechta o'zgaruvchini har birini alohida e'lon qilish o'rniga. Bir o'zgaruvchiga bir nechta qiymat saqlash uchun ishlatiladi.
MASSIVNING BELGILANISHI:
string massiv[4];
Endi biz to'rta qiymatni o'ziga saqlash uchun mujjallangan massivni e'lon qildik. unga qiymat yuklash uchun qiymatlarni virgul bilan ajratib figurniy qavus ichida yoziladi. Quyidagiga e'tibor bering.
string massiv[4] = {"Master", "Sherkulov", "CPP", "course"};
Uchta butun sondan iborat qator yaratish uchun siz quyidagicha yozingiz zarur bo'ladi.
int myNum[3] = {913, 15, 96};
Eslatma!!!: Massiv indekslari 0 dan boshlanadi: [0] birinchi element. [1] ikkinchi element va boshqalar.
#include
#include
using namespace std;

int main() {

string massiv[5] = {"Baxtiniso", "Jamolova", "Frontend", "Developer", “course”};
cout << massiv[2];
return 0;
}
DASTUR NATIJASI: Frontend

Massiv elementini o'zgartirish.
Muayyan bir elementni o'zgartirish uchun siz massiv elementining indeks raqamiga murojaat qilib o'zgartirish imkoniyatiga ega bo'lasiz.
#include
#include
using namespace std;

int main() {

string massiv[4] = {"Jamolova", "Baxtiniso", "Frontend", "course"};
massiv[0] = " Jamolova ";
cout << massiv[0];
return 0;
}
DASTUR NATIJASI: Jamolova
Massiv elementlari alohida chiqarish.
Massiv elementlarini alohida chiqarish uchun for tskil yoki boshqa takrorlash operatorlaridan foydalanishingiz mumkin. Esdan chiqarmang massiv lar bilan ishlashda ko'pinchi for tsikl dan foydalanishingiz maqsadga muoffiq hisoblanadi.
#include
#include
using namespace std;

int main() {

string massiv[2] = {"Baxtiniso", "Jamolova"};
for(int i = 0; i < 4; i++) {
cout << massiv[i] << "\n";
}
return 0;
}
Dastur natijasi:
Baxtiniso
Jamolova
Quyidagi misol har bir element indeksini uning qiymati bilan birga chiqaradi:
#include
#include
using namespace std;

int main() {

string massiv[3] = {"Frontend", "Developer", "Jamolova"};
for(int i = 0; i < 5; i++) {
cout << i << ": " << massiv[i] << "\n";
}
return 0;}
Dastur natijasi:
0: Frontend
1: Developer
2: Jamolova

Massiv elementlari qiymatlarini kiritish!
#include
#include
using namespace std;

int main() {

string massiv[4];
for(int i = 0; i < 4; i++) {
cin >> massiv[i];
}
return 0;}
MASSIVLARNI QO’SHISH:
C++ dasturlash tilida ikkita massivni qo'shishni sodda usulini o'rganib chiqamiz.
Quyida dastur kodi : 

#include

using namespace std;

int main()

{
int m, n, c, d, first[10][10], second[10][10], sum[10][10];

cout << "Massiv uchun satr va ustunlarni sonini kiriting : ";

cin >> m >> n;
cout << "Birinchi massiv elementlarini kiriting : \n";

for ( c = 0 ; c < m ; c++ )

for ( d = 0 ; d < n ; d++ )
cin >> first[c][d];

cout << "Ikkinchi massiv elementlarini kiritng : \n";

for ( c = 0 ; c < m ;c++ )
for ( d = 0 ; d < n ; d++ )
cin >> second[c][d];

for ( c = 0 ; c < m ; c++ )

for ( d = 0 ; d < n ; d++ )
sum[c][d] = first[c][d] + second[c][d];

cout << "Ikkita massiv elementlari yig’indisi:-\n";

for ( c = 0 ; c < m ; c++ )
{
for ( d = 0 ; d < n ; d++ )
cout << sum[c][d] << "\t";

cout << endl;

}

return 0;

}

Navbat o'tasiga + belgisini qo'shish
#include
#include
using namespace std;
int main()
{
deque v;
string x;
int n;
cin >> (cout << "Navbatdagi elementlar soni: ", n);
for(int i = 0; i < n; i++){
cin >> x;
v.push_back(x);
}
v.insert(v.begin() + n/2, "+");
for(auto i: v){
cout << i << ' ';
}
}

Massiv minimal va maksimal elementlari
#include
using namespace std;
int main(){
int n, mn = 1e9, mx = 0;
cout << "Massiv o'lchami: ";
cin >> n;
int H[n];
for(int i = 0; i < n; i++){
cout << "H[" << i << "] = ";
cin >> H[i];
mn = min(mn, H[i]);
mx = max(mx, H[i]);
}
for(int i = 0; i < n; i++){
if(H[i] == mn){
cout << "Minimal";
break;
}
if(H[i] == mx){
cout << "Maximal";
break;
}
}
}

FOYDALANILGAN SAYTLAR

1. 
   https://fayllar.org/
   
2. 
   https://google.com
   
3. 
   http://www.ziyonet.uz/