Mavzu: Chizmalarda o‘lchamlar qo‘yish Reja: O‘lcham qo‘yishning davlat standartida belgilangan qoyidalari O’lcham qo’yishning asosiy qoidalari

4. Buyumlarga o’lcham qo’yishning maqbul usullari
O‘lcham turlari.
Zanjir usuli. Bu usulda o‘lchamlar ketma-ket qo‘yib zanjir ko‘rinishida bo‘ladi (2.29-rasm, a) va buyumning alohida qismi ishlov berilishini ketma-ketligini aniqlaydi. Bunday usulda har bir keyingi o‘lcham ya’ni bazadan aniqlanadi. Markazlar orasidagi masofani ko‘rsatishda, pog‘onalik buyumni har bir elementini o‘lchamini qo‘yishda bu usuldan foydlaniladi.
Koordinat usul. Koordinat usulda o‘lchamlar bitta bazadan qo‘yiladi. (2.29-rasm, b). Bu usul buyumni loyihalashda ayniqsa qulay. Bitta bazadan belgilangan o‘lchamlar bu bazadan buyumni tekislik, chiziq va nuqtasigacha bo‘lgan masofani koordinatlarini ko‘rsatadi.
Koordinat usulda qo‘yilgan o‘lchamlar aniqligi buyumning tayyorlanish texnologiyasiga bog‘liq bo‘ladi va boshqa o‘lchamlarni aniqlashga mutloqo bog‘liq emas.
Kombinatsiyalangan usul – zanjir va koordinat usullarini birga qo‘llash. (2.29-rasm, v). Bu holda asosiy bazadan tashqari yordamchi bazadan foydalaniladi. Yordamchi bazadan bir qator buyumning o‘lchamlarini qo‘yish va nazorat qilish qulay, ayniqsa murakkab shakllik buyumni o‘lchamini qo‘yishda kombinayiyalangan o‘lcham qo‘yish usuli keng qo‘llaniladi. Har qanday zanjir usulida o‘lcham tutashmasligi kerak. Bu holda buyum tayyorlanganda uning talab qilingan o‘lchamini aniqligini taminlab bo‘lmaydi.