Mavzu: Daromadlarni qayta taqsimlash, boylik va iqtisodiy siyosat

2008

2009	2010	2012
2014
Daromad – jami	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
To‘g’ri soliqlar	27,4	24,8	25,0	25,0	25,8
Huquqiy shaxslar daromad solig’i	4,9	5,0	6,5	6,9	7,1
Jismoniy shaxslar daromad solig’i	12,7	12,1	11,7	10,8	10,9
Bilvosita soliqlar	47,1	50,2	50,4	49,1	51,8
QQS	28,6	28,5	28,7	28,0	28,0
Aktsizlar	12,8	16,6	16,3	15,0	15,0
Resurs to‘lovlari va mulk solig’i	15,1	16,3	15,4	15,6	15,0
Ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i	3,3	3,1	2,8	2,6	2,6
Boshqa daromadlar	7,1	5,7	6,3	7,7	6,1

 Davlat byudjeti xarajatlarining tarkibi. Davlat byudjeti xarajatlari quyidagi yo‘nalishlarda sarflanadi:

 Davlat byudjeti xarajatlarining tarkibi. Davlat byudjeti xarajatlari quyidagi yo‘nalishlarda sarflanadi:

1. Byudjet mablag’lari oluvchilarning joriy xarajatlari.

2. Joriy byudjet transfertlari.

3. Kapital xarajatlar:

- asosiy fondlar va vositalarni (ular bilan bog’liq ishlar va xizmatlar ham shular jumlasiga kiradi) davlat ehtiyojlari uchun olish va takror ishlab chiqarish;

- chet elda davlat ehtiyojlari uchun er va boshqa mol-mulk olish;

- davlat ehtiyojlari uchun erga bo‘lgan huquqni va boshqa nomoddiy aktivlarni olish;

- davlat zaxiralarini vujudga keltirish.

4. Kapital xarajatlarni qoplash uchun yuridik shaxslarga beriladigan byudjet transfertlari.

5. Rezident-yuridik shaxslarga va chet el davlatlariga beriladigan byudjet ssudalari.

6. Davlat maqsadli jamg’armalariga beriladigan byudjet dotatsiyalari va byudjet ssudalari.

7. Davlat qarzini qaytarish va unga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha to‘lovlar va boshqa xarajatlar.

 

Ko‘rsatkichlar	2008	2009	2010	2011	2012
Xarajatlar –jami	22,2	22,9	21,7	21,5	21,6
Ijtimoiy soha	9,6	10,2	10,6	10,7	11,0
Ijtimoiy himoya	1,9	2,3	2,1	1,8	1,8
Iqtisodiyotga xarajatlar	2,5	2,7	2,5	2,5	2,4
Markazlashgan investitsiyalarga xarajatlar	1,7	1,8	1,4	1,4	1,2
Davlat hokimiyati boshqaruvi va sud organlari	0,7	0,8	0,8	0,8	0,8
Boshqa xarajatlar	5,7	5,1	4,4	4,3	4,4

O‘zbekiston Respublikasida davlat byudjeti xarajatlarining katta qismi ijtimoiy sohalarni va aholini ijtimoiy himoyalashga yo‘naltirilmoqda. Davlat byudjetidan ijtimoiy shhanirivojlantirishga va kam ta’minlangan aholini ijtimoiy himoyalashga yo‘naltirilgan mablag’larining byudjetning umumiy xarajatlaridagi ulushi 1990yilda 31,1% ni tashkil etgan bo‘lsa, 2014 yilda 59,6% ni tashkil etadi.Ta’lim sohasini rivojlantirishga yo‘naltirilgan mablag’larning ulushi esa 1990yildagi 17,5 % dan 2014yilda 34,0% ga oshdi (qarang:8.1.3-jadval).

O‘zbekiston Respublikasida davlat byudjeti xarajatlarining katta qismi ijtimoiy sohalarni va aholini ijtimoiy himoyalashga yo‘naltirilmoqda. Davlat byudjetidan ijtimoiy shhanirivojlantirishga va kam ta’minlangan aholini ijtimoiy himoyalashga yo‘naltirilgan mablag’larining byudjetning umumiy xarajatlaridagi ulushi 1990yilda 31,1% ni tashkil etgan bo‘lsa, 2014 yilda 59,6% ni tashkil etadi.Ta’lim sohasini rivojlantirishga yo‘naltirilgan mablag’larning ulushi esa 1990yildagi 17,5 % dan 2014yilda 34,0% ga oshdi (qarang:8.1.3-jadval).

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yil 10 apreldagi “To‘g’ridan-to‘g’ri xorijiy investitsiyalar jalb etilishini rag’batlantirishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g’risida”gi PF-4434-son Farmoni qabul qilindi.Ushbu farmonga ko‘ra xorijiy investorning pul shaklidagi ulushi 5 million AQSH dollaridan kam bo‘lmagan yangidan tashkil etilayotgan xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalar davlat ro‘yxatidan o‘tgan sanadan boshlab 10 yil mobaynida soliq qonunchiligida o‘zgarishlar yuz bergan hollarda, yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i, qo‘shilgan qiymat solig’i, mol-mulk solig’i, obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i, yagona ijtimoiy to‘lov, yagona soliq to‘lovi, shuningdek Respublika yo‘l hamda Ta’lim va tibbiyot muassasalarini rekonstruktsiya qilish, mukammal ta’mirlash va jihozlash jamg’armalariga majburiy ajratmalar to‘lashning mazkur korxonalar davlat ro‘yxatidan o‘tish sanasida amal qilgan me’yorlari va qoidalarini qo‘llashga haqli ekanliklari belgilab berildi.

• 
  O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yil 10 apreldagi “To‘g’ridan-to‘g’ri xorijiy investitsiyalar jalb etilishini rag’batlantirishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g’risida”gi PF-4434-son Farmoni qabul qilindi.Ushbu farmonga ko‘ra xorijiy investorning pul shaklidagi ulushi 5 million AQSH dollaridan kam bo‘lmagan yangidan tashkil etilayotgan xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalar davlat ro‘yxatidan o‘tgan sanadan boshlab 10 yil mobaynida soliq qonunchiligida o‘zgarishlar yuz bergan hollarda, yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i, qo‘shilgan qiymat solig’i, mol-mulk solig’i, obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i, yagona ijtimoiy to‘lov, yagona soliq to‘lovi, shuningdek Respublika yo‘l hamda Ta’lim va tibbiyot muassasalarini rekonstruktsiya qilish, mukammal ta’mirlash va jihozlash jamg’armalariga majburiy ajratmalar to‘lashning mazkur korxonalar davlat ro‘yxatidan o‘tish sanasida amal qilgan me’yorlari va qoidalarini qo‘llashga haqli ekanliklari belgilab berildi.
  

Mamlakatimiz mustaqilligi qo‘lga kiritilgan dastlabki davrdan boshlab jismoniy shaxslar zimmasidagi soliq yukini kamaytirish, ularning moliyaviy barqarorligini ta’minlash muhim ustuvor vazifalardan biri bo‘lib kelmoqda. Mazkur yo‘nalishda olib borilgan tadbirlar natijalarini quyidagi 8.4.1-rasmdan ko‘rishimiz mumkin.

• 
  Mamlakatimiz mustaqilligi qo‘lga kiritilgan dastlabki davrdan boshlab jismoniy shaxslar zimmasidagi soliq yukini kamaytirish, ularning moliyaviy barqarorligini ta’minlash muhim ustuvor vazifalardan biri bo‘lib kelmoqda. Mazkur yo‘nalishda olib borilgan tadbirlar natijalarini quyidagi 8.4.1-rasmdan ko‘rishimiz mumkin.
  

Soliq kodeksidagi tekshiruvlarni o‘tkazish davriyligi bilan bog’liq normalarni muvofiqlashtirish maqsadida, Kodeksning 90-moddasiga, xususiy bank va boshqa xususiy moliya institutlari moliya-xo‘jalik faoliyatining rejali soliq tekshiruvlari (taftishlari) besh yilda ko‘pi bilan bir marta amalga oshirilishi yuzasidan o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritildi.

• 
  Soliq kodeksidagi tekshiruvlarni o‘tkazish davriyligi bilan bog’liq normalarni muvofiqlashtirish maqsadida, Kodeksning 90-moddasiga, xususiy bank va boshqa xususiy moliya institutlari moliya-xo‘jalik faoliyatining rejali soliq tekshiruvlari (taftishlari) besh yilda ko‘pi bilan bir marta amalga oshirilishi yuzasidan o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritildi.
  
• 
  YUqoridagi fikrlar asosida aytish mumkinki, soliq tizimini yanada takomillashtirish faqatgina uning samaradorligini oshirish uchun xizmat qiladi.
  

E’tiboringiz uchun raxmat!

http://fayllar.org