Mavzu: Dehqonchilik fani, rivojlanish tarixi va xalq xo’jaligidagi ahamiyati

Mavzu: Dehqonchilik fani, rivojlanish tarixi va xalq xo’jaligidagi ahamiyati.

Bajardi: Biologiya 20/1 - guruh talabalari Qarshiboyeva Matluba, Sirojiddinov Aslxon va

Biologiya 20/2 - guruh talabalari Amirova Marg’uba, Sadriyeva Zevarxon.

Reja:

Reja:

• Dehqonchilik fani va dehqonchilik tizimi haqida tushuncha
• Dehqonchilik sohasi hamda fanining rivojlanish tarixi
• Dehqonchilik tarmoqlarining xalq xo’jaligidagi ahamiyati
• Dehqonchilikning O’zbekistondagi tarmoqlari va rivojlanishi. Fotosintez.

1- reja : Dehqonchilik fani va dehqonchillik tizimi haqida tushuncha

Dehqonchilik qishloq xo’jaligining asosiy tarmog’i bo’lib, aholini oziq-ovqat, sanoatni xomashyo, chorvachilikni esa yem-xashak bilan ta’minlaydi. Ekinlardan sifatli va yuqori hosil olish maqsadida ularni parvarish qilish usullari va tadbirlari bilan shug’ullanadi.

Dehqonchilik qishloq xo’jaligining asosiy tarmog’i bo’lib, aholini oziq-ovqat, sanoatni xomashyo, chorvachilikni esa yem-xashak bilan ta’minlaydi. Ekinlardan sifatli va yuqori hosil olish maqsadida ularni parvarish qilish usullari va tadbirlari bilan shug’ullanadi.

Dehqonchilikning asosiy vazifasi ekinlarni yetishtirishning ilmiy asoslangan jadal texnologiyalari asosida don sabzavot, meva va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarishni ko’paytirishdan iborat.

Tuproq, joy, iqlim sharoitlarining xilma-xilligiga qarab dehqonchilikda ekiladigan ekinlar, tuproqqa ishlov berish usullari katta farqlarga ega. Nam yerlarda turg’un dehqonchilik, qurg’oqchil hududlarda sug’orma dehqonchilik paydo bo’lgan.

Ilmiy dehqonchilikning asosiy qonunlari quyidagilardir:

Ilmiy dehqonchilikning asosiy qonunlari quyidagilardir:

Tuproqdan olingan moddalarni qaytarish qonuni.
Ushbu qonunni 1840 – yilda YU.LIBIX kashf etdi. Bu qonunga binoan tuproqdan hosil bilan olingan moddalar o’g’it solish yo’li bilan qaytarilishi lozim.
YUSTOS. LIBIX
Minimum ( Minimum, optimum va maksimum ) qonuni
YU. LIBIX kash etgan bo’lib, o’simlikning hosildorligi minimumda turgan omilga bog’liq bo’lishini bayon etgan.
O’simliklarning hayot omillariga bo’lgan talabiga ko’ra minimal, optimal va maksimal me’yorlarni belgilash mumkin.

O’simlik hayot omillarining teng ahamiyatliligi va almashtirib bo’lmaslik qonuni.

O’simlik hayot omillarining teng ahamiyatliligi va almashtirib bo’lmaslik qonuni.

Ushbu qonun V.R.VILYAMS tomonidan bayon etilgan bo’lib, hamma hayot omillari teng ahamiyatga ega, ya’ni ularni birining o’rnini ikkinchisi bosa olmaydi.

Hayot omillarining birgalikda ta’sir etish qonuni.
LIBSHER XIX asrda hayot omillarining birgalikda ta’sir etish qonunini quyidagicha ta’rifladi: “ O’simlik boshqa omillar bilan qanchalik optimal me’yorda ta’minlangan bo’lsa, u minimumda turgan faktordan shuncha samarali foydalanadi “ .

• Dehqonchilikning ilmiy asoslari
• Tuproq rejimlari va ularni boshqarish
• Begona o’tlar va ularga qarshi kurash
• Yerga ishlov berish
• Ekinlarni ekish
• Almashlab ekish
• Dehqonchilik tizimi
• Tajriba ishlari va uslubiyati

Dehqonchilik fani quyidagi bo’limlarni o’z ichiga oladi:

Qishloq xo’jalik ekinlaridan maksimal hosil olishga imkon beradigan darajadagi tuproq unumdorligiga erishish va uni saqlashga qaratilgan agrotexnik, meliorativ, tashkiliy xo’jalik tadbirlar majmuasiga dehqonchilik tizimi deyiladi. Bular almashlab ekish, yerga ishlov berish, o’g’itlardan to’g’ri foydalanish, kasalliklarga chidamli navlarni ekish, begona o’tlar, zararkunandalar va kasalliklarga qarshi kurashish, tuproqning sho’rlanish va botqoqlanishiga qarshi irrigatsiya va melioratsiya tadbirlarini amalga oshirish, ixota daraxtzorlarini barpo etish va boshqalardan iborat.

Qishloq xo’jalik ekinlaridan maksimal hosil olishga imkon beradigan darajadagi tuproq unumdorligiga erishish va uni saqlashga qaratilgan agrotexnik, meliorativ, tashkiliy xo’jalik tadbirlar majmuasiga dehqonchilik tizimi deyiladi. Bular almashlab ekish, yerga ishlov berish, o’g’itlardan to’g’ri foydalanish, kasalliklarga chidamli navlarni ekish, begona o’tlar, zararkunandalar va kasalliklarga qarshi kurashish, tuproqning sho’rlanish va botqoqlanishiga qarshi irrigatsiya va melioratsiya tadbirlarini amalga oshirish, ixota daraxtzorlarini barpo etish va boshqalardan iborat.

Ibtidoiy dehqonchilik tizimi
Ekstensiv yoki o’tuvchi dehqonchilik tizimi
Intensiv dehqonchilik tizimi
Dehqonchilik tizimi turlari:
Hozirgi zamon dehqonchilik tizimi yerlardan samarali foydalanish va tuproqning unumdorligini oshirishni, konkret va iqtisodiy sharoitda eng kam mehnat va harajat
sarflangan holda har gektar yerdan eng ko’p va yuqori hosil yetishtirishni ta’minlashi kerak. Dehqonchilikning ilmiy asoslangan tizimi qishloq xo’jaligini tabiiy ofatlardan saqlashga, tuproq unumdorligini oshirishga, yaxshi nav ekinlarini ekib yuqori hosil olishga xizmat qilishi zarur.
To be continued…