Qora dengiz tubi geologik jihatdan bir xil emas. Shim.-gʻarbiy qismi materik sayozligidan iborat. Chuqur choʻkmalari Alp burmalanishi natijasida hosil boʻlgan. Sharqiy qirgʻoqlardagi materik yon bagʻirlarida yoriq va kanʼonlar uchraydi. Ayrim suv osti togʻlari 400 m balandlikkacha koʻtarilib turadi. Dengizning chuqur botiqlari hozirgi ham choʻkmoqda. Qora dengiz tubi geologik jihatdan bir xil emas. Shim.-gʻarbiy qismi materik sayozligidan iborat. Chuqur choʻkmalari Alp burmalanishi natijasida hosil boʻlgan. Sharqiy qirgʻoqlardagi materik yon bagʻirlarida yoriq va kanʼonlar uchraydi. Ayrim suv osti togʻlari 400 m balandlikkacha koʻtarilib turadi. Dengizning chuqur botiqlari hozirgi ham choʻkmoqda. - Qora dengizning shimoliy qismi moʻtadil zonada joylashganligi uchun qishi iliq, yozi esa issiq, janubiy qismi subtropik va oʻrta dengizboʻyi subtropik iqlim zonasida boʻlib, eng issiq va sovuq oylarning trasida farq kam. Qishda dengizning shimoli-gʻarbiy qismi quruqlikdan esadigan shamollar taʼsirida sovuqroq. Bu yerda yanvarning oʻrtacha temperaturasi —2.6°, —3». Yoz faslida dengiz Azor antitsikloni taʼsiri ostida boʻlgani sababli yilning boshqa fasllariga nisbatan quyoshli kunlar koʻp boʻladi. Iyulning oʻrtacha temperaturasi dengizning deyarli barcha qismida bir xil, 25° gacha. Yillik yogʻin notekis taqsimlangan, dengizning janubi-gʻarbida eng koʻp — 2450 mm. Dengiz suv balansida bugʻlanishga nisbatan yoqqan yomgʻir va daryo suvlarining kirimi koʻproq, shu sababli suv sathi Oʻrta va Marmar dengizlari suvi sathiga nisbatan 9—12 sm balandroq. Bu esa Qora dengizdan Marmar dengizi tomon suvning doimiy oqib turishini taʼminlaydi. Dengizda suv koʻtarilishi kam kuzatiladi. Shoʻrligi yuza qismida 18°/^^, qirgʻoqlari yaqinida 16°/0 (|, 150-200 m chuqurlikda 22°/00gacha. Oʻrta dengizning shoʻr suv osti oqimlari Bosfor boʻgʻozi orqali Qora dengizga oʻtib turadi.
Yozda dengizning yuza qatlamidagi suvining temperaturasi 25», qirgʻoq yaqinidagi sayozliklarda 28° gacha. 150-200 m chuqurliklarda suvning temperaturasi kam oʻzgaruvchan, 8—9°. Qishda suvning temperaturasi 8—9°, dengizning Shimoli-sharqiy va shimoli-gʻarbiy qirgʻoqqa yaqin sayoz qismlari hatto muzlaydi. - Yozda dengizning yuza qatlamidagi suvining temperaturasi 25», qirgʻoq yaqinidagi sayozliklarda 28° gacha. 150-200 m chuqurliklarda suvning temperaturasi kam oʻzgaruvchan, 8—9°. Qishda suvning temperaturasi 8—9°, dengizning Shimoli-sharqiy va shimoli-gʻarbiy qirgʻoqqa yaqin sayoz qismlari hatto muzlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
