Mavzu: dunyo mamlakatlarining guruhlanishi va tavsiflanishi bajardi: abdurasulov kamron guruh: 21-106

mavzu: dunyo mamlakatlarining guruhlanishi va tavsiflanishi bajardi: abdurasulov kamron guruh: 21-106

Reja: 1. Jahonning siyosiy xaritasi haqida tushuncha. 2. siyosiy xaritasining shakllanishi va bosqichlari. 3. jahon mamlakatlarining davlat tuzumi. Mamlakatlarni toifalarga ajratish.

1. Jahonning siyosiy xaritasi haqida tushuncha. Siyosat so‘zi arabcha so‘z bo‘lib, u lugaviy jihatdan «boshqarish» degan ma’noni bildiradi. Demak, qayerdaki boshqarish mavjud ekan shu yerda ustunlikka intilish mavjud bo‘ladi. Xususan, dunyo mamlakatlarida ham aynan shu jarayon kuzatiladi. Bugungi kunda 230 dan ortiq mamlakat mavjud ekan, ular bir-biridan rivojlanish darajasiga ko‘ra, davlat tuzumi va boshqarish shakliga ko‘ra o‘zaro farq qiladi.

• 1. Jahonning siyosiy xaritasi haqida tushuncha. Siyosat so‘zi arabcha so‘z bo‘lib, u lugaviy jihatdan «boshqarish» degan ma’noni bildiradi. Demak, qayerdaki boshqarish mavjud ekan shu yerda ustunlikka intilish mavjud bo‘ladi. Xususan, dunyo mamlakatlarida ham aynan shu jarayon kuzatiladi. Bugungi kunda 230 dan ortiq mamlakat mavjud ekan, ular bir-biridan rivojlanish darajasiga ko‘ra, davlat tuzumi va boshqarish shakliga ko‘ra o‘zaro farq qiladi.
• yangi materiklar va xududlarning kashf etilishi bosqichi.
• urushlar, davlat to‘ntarishi kabi siyosiy vaziyatning keskinlashuvi.
• v) muayyan sistemaning parchalanishi oqibatida yangi toifadagi davlatlarni vujudga kelishi.

1914 yilda mustamlakachi imperiyalar mustamlakalarining umumiy maydoni 74,9 mln. kv. km. (jami yer yuzasi quruqlik xududlarining 56 % i), ulardagi aholi 530 mln. (dunyo aholisining 35 % i). Angliya mustamlakalari maydoni 33,5 mln. kv. km. (dunyo mustamlakalarining 44, 7% i), ularning aholisi 393, 5 mln. kishi (mustamlaka aholisining 74,2 % i), Rossiya shunga mos holda – 17,4 mln. (23,3%) va 33.2 mln. (6,3 %); Fransiya – 10,6 mln. ( Yaponiya – 0,3 mln. (0,4 %) va 19,2 mln. (3,6 %) bo‘lgan. Metropoliya va mustamlakalar maydoni va aholisi o‘rtasidagi nisbat tegishlicha quyidagi miqdordan ortiq bo‘lganShu davrdan boshlab dunyoni qayta bo‘lib olish faqat urush va zo‘ravonlik vositasida amalga oshishi mumkin edi. Shu sababdan dunyoning yetakchi mamlakatlari o‘rtasida bo‘lingan dunyoni qayta bo‘lib olish uchun kurash tobora keskinlashdi.

Dunyoning hozirgi siyosiy xaritasida 230 ga yaqin mamlakat va hududlar bor: ularning asosiy ko‘pchiligi mustaqil davlatlardir. Mamlakatlar sonining bunchalik kattaligi ularni guruhlantirishni taqazo etadi.Bunda, birinchi navbatda, miqdoriy ko‘rsatkichlar mezon qilib olinadi, Mamlakatlarni hududini kattaligi va aholi soniga qarab guruhlantirish eng keng tarqalgan. Masalan, hududning kattaligiga ko‘ra dunyoda har birining maydoni 3 mln. kv. km. dan ortiq 7 ta eng katta mamlakat ajratiladi, ularning yalpi maydoni yer yuzidagi quruqlikni 3 qismidan ortig‘ini egallaydi.

vvvvvOsiyoning 10 ta yirik mamlakati dunyo aholisining yarmidan ko'pini, aniqrog'i 52,2 foizini va Xorijiy Osiyodagi o'sishning 4/5 yoki 83,7 foizini ta'minlagan. Afrikada vaziyat ancha tarqoq, shuning uchun har yili 1 milliondan ziyod odam ko'payadigan mamlakatlarning dunyoga qo'shgan hissasi va Afrika "demografik cho'chqachilik banki" mos ravishda 9,6% va 40,1% ni tashkil qiladi.

vvvvvOsiyoning 10 ta yirik mamlakati dunyo aholisining yarmidan ko'pini, aniqrog'i 52,2 foizini va Xorijiy Osiyodagi o'sishning 4/5 yoki 83,7 foizini ta'minlagan. Afrikada vaziyat ancha tarqoq, shuning uchun har yili 1 milliondan ziyod odam ko'payadigan mamlakatlarning dunyoga qo'shgan hissasi va Afrika "demografik cho'chqachilik banki" mos ravishda 9,6% va 40,1% ni tashkil qiladi.