Mavzu: Elektr mashinalarning rivojlanish istiqbollari. (2) Reja 1

---

Mavzu:Elektr mashinalarning rivojlanish istiqbollari. (2) 
Reja 
1. Ventilli. O„zgarmas tok mashinalarining texnik iqtisodiy ko„rsatkichlari yaxshilangan yangi seriyalari. 
 
Xozirgi paytda elektr mashinasozlik zavodlarida o‟zgarmas tok mashinalarining qator seriyalari 
ishlab chiqarilmoqda. xalq xo‟jaligida, o‟tgan boblarda ko‟rib o‟tilgan o‟zgarmas tok generator 
va dvigatellarini normal konstruktsiyalarga talab katta. Ayniqsa quvvati 20-30 kVt gacha bo‟lgan 
o‟zgarmas tok mashinalariga talab ko‟proq. Katta quvvatli o‟zgarmas tok mashinalari katta va 
kichik seriyalarda ishlab chiqariladi. O‟zgarmas tok mashinalarining P deb belgilangan normal 
seriyadagi turlari ilgari ishlab chiqarilgan seriyalarni almashtirdi. O‟zgarmas tok mashinalarining 
P seriyasi nominal quvvati 0,3
200 kVt va tezligi n=1500 ayl/min ga teng bo‟lgan 
mashinalarni o‟z ichiga oladi. Tezlik o‟zgarganda o‟zgarmas tok mashinasining quvvati xam 
o‟zgaradi. O‟zgarmas tok mashinalarining P seriyasidagi 11ta gabaritini xar bir gabariti 
mashinaning yakorini maolum diametrini o‟z ichiga oladi. Ishlab chiqarilayotgan o‟zgarmas tok 
mashinalarining P seriyasini xar bir gabariti shuningdek yakorining magnit o‟zagini uzunligiga 
asosan ikki xil ko‟rinishga ega bo‟ladi. 
Masalan, P41 tipi P seriyadagi 4 gabaritli yakorning o‟zagi qisqaroq mashina ekanligini 
ko‟rsatadi, P42 esa yakorning magnit o‟zagi P41 ga nisbatan ancha uzun konstruktsiyada 
tayyorlangan o‟zgarmas tok dvigateli ekanligini bildiradi. O‟zgarmas tok dvigatellarining 
kuchlanishi 110 yoki 220 V. O‟zgarmas tok generatorlari aylanish tezligi 1450 va 2450 
ayl/minutda dvigatellar esa 600, 750, 1000, 1500 va 3000 ayl/minut tezliklarda tayyorlanadi.
O‟zgarmas tok mashinalarining 1-11 gabaritlari magnit oqimini kamaytirib tezligini keng 
ko‟lamda 1:2,25; 1:3; 1:4; 1:6 va 1:8 gacha rostlash uchun maxsus turlarini xam o‟z ichiga oladi. 
O‟zgarmas tok mashinalarining P seriyasi ancha katta quvvatli mashinalarni xam o‟z ichiga 
oladi. Bu mashinalarning kuchlanishi U
n
=220, 330, 440 va 660 V bo‟lib yakorning ikki xil 
uzunligini o‟z ichiga oladi. 
xozirgi paytda elektr mashinasozlik zavodlarida o‟zgarmas tok mashinalarining yangi 2P 
seriyasi ishlab chiqarish rejalashtirilmoqda.
Davlat standartiga asosan o‟zgarmas tok mashinalarining cho‟lg‟amlarini boshi va 
oxirlari quyidagicha belgilangan: YA1-YA2-yakor cho‟lg‟ami; K1-K2–kompensatsiyalovchi 
cho‟lg‟am; D1-D2 qo‟shimcha qutblarni cho‟lg‟ami; S1-S2 ketma-ket (seriyali). Qo‟zatish 
cho‟lg‟ami, SH1-SH2 lar parallel (shuntli) qo‟zatish cho‟lg‟ami. 
O‟zgarmas tok mashinalari xaqida to‟liq maolumotlar maxsus kataloglarda keltirilgan.