Шимилиш тезлигининг вақт бўйича ўзгаришини қуйидаги ифода ёрдамида аниқлаш мумкин: - бу ерда: ft - t вақтдаги шимилиш тезлиги, f0 - бошланғич шимилиш тезлиги, e - натурал логарифм асоси, c - тупроқ-грунтларнинг физик хусусиятларини характерлайдиган катталик.
- Юқорида айтилган ламинар ва турбулент режимли ҳаракат гидростатик босим таъсирида вужудга келади. Сув юқори сатҳдан қуйи сатҳга қараб ҳаракатланади.
- Шимилиш тезлигининг вақт бўйича ўзгариши
Шимилиш тезлигининг вақт бўйича ўзгариши - Табиий шароитда, агар сувли горизонтдаги сув сатҳидан очиқ ҳавзалар (дарёлар, кўллар) сатҳи пастда жойлашган бўлса, ер ости сувлари шу томонга қараб ҳаракатда бўлади, акс ҳолда эса сувнинг тупроқ томонга йўналган ҳаракати кузатилиши мумкин.
- Айрим ҳолларда сувли қатламдаги сув зовурлар ёки қудуқдаги сувни чиқариш йўли билан ҳам ҳаракатга келтирилиши мумкин. Суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилашда мана шу жараён кузатилади.
Ер ости сувларининг ҳаракати франсуз олими А.Дарси қонунига бўйсунади ва унинг сарфи қуйидаги ифода билан аниқланади: - бу ерда: Q - сув сарфи, м3/с; F - шу сув ўтаётган қатлам кўндаланг қирқимининг юзаси, м2; К - филтрация коффициенти; h - босим баландлиги, м; l - ер ости сувлари оқимининг йўли, м. Босим баландлиги (напор) миқдори иккита кесимда кузатилган сатҳларнинг фарқи кўринишида топилади: h = H1-H2 (3-расм, б).
- Ер ости сувларининг ҳаракати
Ер ости сувларининг ҳаракати - Босим таъсирида сув А кесмадан В кесма томон ҳаракатланади. Босим градиенти ёки гидравлик нишаблик деб i = h / l нисбатга айтилади. Агар юқоридаги сув сарфини ҳисоблаш ифодасининг ҳар икки томонини F га бўлиб юборсак, у ҳолда:
- ифодага эга бўламиз, бу ифодада В - филтрация (сизиб ўтиш) тезлиги бўлиб, ер ости сувларининг тезлигини ифодалайди. Юқоридаги F эса бутун юзани ифодалайди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
