Mavzu: Erigаn mоddаning mоlеkulyar mаssаsini shu eritmаning muzlаsh tеmpеrаturаsigа qarab aniqlash. Mоlеkulyar mаssаni tоpish аsbоbining tаvsifi

Ishning maqsadi. Erigan moddaning molyar massasini krioskopik usul yordamida aniqlash tajribasi bilan tanishish.

Kerakli asbob va reaktivlar: Krioskopik o’lchashlar uchun ishlatiladigan asbob, Bekman termometri, 0,1 gradus bo’linmali – 10 0C dan +100 0C shkalali termometr, lupa. Sovituvchi aralashma tayyorlash uchun muz va natriy xlorid, benzol (erituvchi), benzolda eriydigan naftalin yoki boshqa modda, kaliy xloridning 5 % li eritmasi.

Asbobning tuzilishi. Asbobning asosiy qismi (1- rasm) yon tomonida tarmog’i (7) bor probirka (6) bo’lib, uning yuqorigi teshigi tiqin (9) bilan mahkamlanadi. Tiqin (9) orqali termometr (10) va mayin simdan yasalganaralashtirgich (11) o’tadi, aralashtirgichning bir uchi termometrning quyi qismidan erkin o’tib tura oladigan halqadan iborat Termometr va aralashtirgich kiritilgan probirka (6) ni tiqin (5) orqali havo ko’ylagi vazifasini o’tovchi katta probirka (4) ga kiritiladi. To’liq yig’ilgan asbob qopqoq (2) orqali qalin devorli stakan (1) ga qo’iladi. Stakan tajribadan oldin sovituvchi aralashma (muz bo’lakchalari bor suv) bilan to’ldiriladi. Qalin simli aralashtirgich (3) sovituvchi aralashmani aralashtirish uchun ishlatiladi. Sovituvchi aralashma noldan bir necha gradusga past bo’lishi kerak. Uni 3 massa qism qor yoki muz bilan 1 massa qism natriy xloridni aralashtirib tayyorlash mumkin.

Ishning borishi. Tajriba: Stakan (1) qariyb yuqori qismigacha sovituvchi aralashma (muzli suv) bilan to’ldiriladi. Toza probirka (6) 0,01 g aniqlikkacha o’lchab olinadi va uning massasi g1 bilan belgilanadi. Probirkaga termometrning simobli rezervuari botguncha benzol quyiladi. Ishda quyidagilarga rioya qilish zarur: 1. termometr probirka (6) devoriga va aralashtirgich (11) termometrga tegmasligiga e’tibor berish; 2. benzol kristallari to’liq erishini kuzatish, aks holda eritmani o’ta sovutib bo’lmaydi; 3. tajriba davomida sovituvchi aralashma ichida kerakli miqdorda muz bo’lishiga e’tibor berish, muzli suvni aralashtirib turishni unutmaslik kerak; 4. eritmani tajriba davomida taxminan bir xil haroratgacha sovutish; 5. termometr ko’rsatgichini kuzatish vaqtida ham sovituvchi aralashmani aralashtirib turishni davom ettirish, bunda tez aralashtirmaslik kerak.