Mavzu: Fitopatogen virusli kasalliklarning belgilari

Patogenlar biologiyasi
Viruslar majburiy parazitlardir; ya'ni ular o'sishi va ko'payishi uchun tirik uy egasiga muhtoj. Yaralangan hujayraga kirgandan so'ng, virus zarrasi oqsil qobig'ini yo'qotadi va nuklein kislotasi o'zining va tegishli oqsillarning bir nechta nusxalarini ishlab chiqarishni boshqaradi, bu esa yangi virus zarralarining rivojlanishiga olib keladi. O'simlik viruslarining hujayradan hujayraga o'tishi plazmodesmata deb ataladigan hujayralar orasidagi sitoplazmatik "ko'priklar" orqali sodir bo'ladi va floema orqali infektsiyalangan o'simliklar bo'ylab tizimli harakatlanadi. O'simlik virusi replikatsiyasining tafsilotlari murakkab, o'simlik viruslari qisman fotosintatlar qayta joylashishi va ular ko'payish jarayonida normal hujayra jarayonlarini buzish orqali kasallik keltirib chiqaradi. Qizig'i shundaki, o'simliklarning ko'p turlari viruslar bilan kasallangan va hech qanday alomat ko'rsatmaydi. Bunday infektsiyalar yashirin deb ataladi. Ba'zi viruslar, masalan, bodring mozaik virusi (CMV) va no'xat mozaik virusi (CPMV) har birida turli xil nuklein kislota yadrolarini o'z ichiga olgan bir nechta komponentli zarrachalar majmuasi sifatida paydo bo'ladi. Ko'p komponentli viruslarda infektsiya va replikatsiya sodir bo'lishi uchun barcha komponentlar o'simlikda bo'lishi kerak.
Viruslarni tasniflash qiyin va hech qanday yaxshi narsa yo'qligi sababli ular keltirib chiqaradigan kasallikka qarab tavsiflovchi (va ba'zan rangli) nomlar berildi - masalan, tamaki halqasi, tarvuz mozaikasi, arpa sariq mitti, kartoshka mop, sitrus tristeza, qand lavlagi jingalak tepasi, marul mozaikasi, makkajo'xori mitti mozaikasi, kartoshka barglari rulosi, shaftoli sariq kurtaklari mozaikasi, afrikalik kassava mozaikasi, chinnigullar chizig'i va pomidorning dog'li solgunligi. Ushbu viruslarning aksariyati bir nechta o'simlik turlarini yuqtiradi. Misol uchun, tamaki halqasi dog'i virusi soyada kurtaklar kasalligini keltirib chiqaradi; makkajo'xori mitti mozaikasi makkajo'xoriga qo'shimcha ravishda jo'xori, Sudan o'ti, shakarqamish va Jonson o'tlarini yuqtiradi.