Mavzu: "Funksiya"
Download 1.26 Mb. Pdf ko'rish
|
15- amashgulot
15- mashg’ulot. Mavzu: “Funksiya”. Reja:
1. Funksiya tushunchasi. 2. Aniqlanish sohasi. 3. O’zgarish sohasi. 4. Juft va toq funksiyalar. 5. Davriy funksiyalar. 6. Asosiy elementar funksiyalar. 7. Ayditoriya topshirig’i. 8. Uy vazifasi. 9. Mustaqil yechish uchun misollar 10. O’z-o’zini tekshirish uchun savollar.
Ta`rif: Agar miqdorning sohadagi har bir qiymatiga biror qonun yoki qoida bo’yicha ning biror sohadagi aniq bir qiymati mos qo’yilsa, o’zgaruvchi miqdor o’zgaruvchi miqdorning funksiyasi deyiladi va ko’rinishda yoziladi. Bu yerda - erkli o’zgaruvchi yoki argument, - erksiz o’zgaruvchi yoki funksiya, - qonun yoki qoida.
Misol: a)
kvadratga ko’tarish b) √ kvadrat ildiz chiqarish. Agar
bo’lganda funksiyaning qiymati
bo’lsa,
deb yoziladi. Misol: √
funksiyaning
bo’lgandagi qiymatini toping. Yechish:
√
√ . 2. Aniqlanish sohasi Ta’rif: O’zgaruvchi ning funksiya ma`noga ega bo’ladigan qiymatlari to’plami funksiyaning aniqlanish sohasi deyiladi va deb belgilanadi. Funksiyaning aniqlanish sohasi [ ] - kesma, interval, ] [ yarim interval, cheksiz interval, ] [ ) cheksiz yarim interval ko’rinishlarda bo’lishi mumkin. Misol a)
b) √
Yechish: a)
b)
| | [ ]
0 Algebraik yig’indi ko’rinishida berilgan funksiyalarning aniqlanish sohasi qo’shiluvchilar aniqlanish sohalarining kesishmasiga teng. Misol:
√
Yechish:
[
[
Ta`rif: Funksiyaning qabul qiladigan qiymatlari to’plami uning o’zgarish sohasi deyiladi va deb belgilanadi. Misol: a)
Yechish: a) ]
b)
4. Juft va toq funksiyalar. Agar funksiyaning aniqlanish sohasi koordinatalar boshiga nisbatan simmetrik bo’lsa va tenglik bajarilsa, funksiya juft funksiya deyiladi. tenglik bajarilsa, toq funksiya deyiladi. Har ikkala tenglik ham bajarilmasa funksiya juft ham emas, toq ham emas deyiladi. Misol: a) √ , b)
funksiyalarni juft yoki toqligini tekshiring. Yechish: a) [ koordinatalar boshiga nisbatan simmetrik emas, shuning uchun yuqoridagi tengliklarni o’rinli ekanligini tekshira olmaymiz. Demak, funksiya juft ham toq ham emas. b)
demak, juft funksiya c)
demak, funksiya toq d)
funksiya juft ham emas, toq ham emas. Juft funksiyalar yig’indisi, ayirmasi, ko’paytmasi va bo’linmasi yana juft funksiyadir. Toq funksiyalar yig’indisi, ayirmasi toq funksiyadir. Toq funksiyalar ko’paytmasi va bo’linmasi juft funksiyadir. Misol:
funksiyalar berilgan bo’lsa, a)
b)
c)
Download 1.26 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling