Mavzu: futbolchilarning tezkorlikni sifatlarini tarbiyalash usullari

Tezkorlikni qobiliyatlarining rivojlanganlik darajasini aniqlash uchun nazorat mashqlar (testlar).

Berilgan vaqt ichida o’tilgan masofa (masalan, “bir soatlik yugurish” yoki Kuperning 12 daqiqalik testi); Etarlicha uzoq masofani minimal vaqt ichida o’tish (masalan, 500 metrga yugurish, 1500 metrga suzish); Yuqori shiddatdagi berilgan tezlikda iloji etguncha bosib o’tilgan masofa; Biron-bir mashqni bajarish mumkin bo’lgan miqdori (So’nggi nuqtaga etgunga qadar turnikda tortinish, bir oyoqda o’tirib-turish); Tana holatini bir xil saqlashga ketgan vaqt yoki kuch bilan bajariladigan mashqni qisqa muddat ichidagi miqdori (masalan, arqonga chirmashib chiqish yoki 6-marta turnikda tortinishga ketgan vaqt); Berilgan vaqt ichida bajarilgan mashqning miqdori (masalan, 10 soniya ichida iloji boricha ko’proq o’tirib-turish).

Tezkorlikni namoyon qilishda nafas muhim ahamiyatga egaligi ma’lum bo’ldi. Shunga ko’ra tinch, bir xil maromdagi ishlarda asosan burun orqali chuqur nafas olish bilan mashq, ish bajarish to’g’riligi amaliyotda isbotlangan. Ma’lumki nafas, ko’krak, qorin, (bryushnoy press) va aralash muskullar – diafragma aralashuvi orqali olinadi. Kuchli zo’riqish bilan bajariladigan faoliyatda maksimal darajada o’pka ventilyatsiya-sini yo’lga qo’yish uchun (N.G. Ozolin, V.V.
Mixaylov) og’iz orqali chuqur nafas tavsiya qilinadi. Asosiy e’tibor nafas chiqarishga qaratilishi, chunki o’pkadagi kislorodi kam bo’lganhavo yangihavo bilan aralashib ketmasligi keskin va chuqur nafas chiqarish tavsiya qilinadi.⁶
Yuqori malakali sportchilarda Tezkorliknini tarbiyalash-dahozirgi zamon metodikasi biror mashg’ulotni o’zidagina emas, trenirovka mashg’ulotlarining yillik tsiklidaham juda kattahajmda ish bajarishni tavsiya qilmoqda.
Masalan, mashhur frantsuz stayeri Allen Mimun o’zini sport kar’erasi yillarida jami 85 ming km yurgan. Uni baholash maqsadida er shari aylanasiekvatori 40 ming kmligini ekanligini e’tiborga olsak, Magellanni birichi marta uni aylanib o’tishi uchun 3 yil sarflaganligini ko’z oldimizga keltirishimiz lozim. “Sport yurushi» bilan shug’ullanuvchilar bitta trenirovka mashg’ulotida 100 km. gacha masofani o’tadilar.
Tezkorliknini tarbiyalashda faqat masofa uzunligini hisobga olish noto’g’ri natijaga olib kelishi ni unutmasligimiz lozim.