Mavzu: gapning ajratilgan bo’laklari


Download 233.5 Kb.
Sana03.02.2023
Hajmi233.5 Kb.
#1152074
Bog'liq
9. Gapning ajratilging bo`laklari

MAVZU: GAPNING AJRATILGAN BO’LAKLARI.

  • REJA:
  • 1. Ajratilgan bo’laklarning ta’rifi va xususiyatlari.
  • 2. Gap bo`laklarining ajratilish usullari.
  • 3. Aratilgan bosh bo`laklar:
  • 1) ajratilgan egalar;
  • 2) ajratilgan kesimlar.
  • 4. Ajratilgan ikkinchi darajali bo`laklar:
  • 1) ajratilgan to`ldiruvchilar;
  • 2) ajratilgan aniqlovchilar;
  • 3) ajratilgan hollar.
  • Boshqa bo`laklardan qisqa to`xtam bilan ajratiladigan, o`zidan oldingi o`ziga o`xshagan bo`lakni izohlaydigan bo`laklar ajratilgan izoh bo`laklar deb ataladi:
  • 1. Atrofga asta razm solib, sekin qamishlar orasidan bosh chiqardi.(S.Ahm.)
  • 2. Mo’jizakor narsa yerda emas, ko’kda, osmonda edi.(S.Ahm.)
  • 3. Pastda, soy bo'yida tegirmon novlardan quyilgan suvning bir maromda shovillashi eshitildi.(O.Y.)
  • AJRATILGAN IZOH BO`LAKLARNING TA’RIFI
  • GAP BO`LAKLARINI AJRATILISH USULLARI
  • 1. Gapda so’z tartibining o’zgarishi: Shundayin bir tog`ki, oppoq va yumshoq.(H.O.)
  • 2. Ajratilgan bo`lak hajmining kengayishi: Barchasi pirovard natijada yagona va oliy maqsadga — Chingizxonning butun dunyoni bosib olish g’oyasiga so’zsiz va majburiy xizmat qilishi kerak edi.
  • 3. O`zidan oldingi bo`lakni izohlab kelish yo`li bilan ajratilish: Biz, bengalliklar, inglizlarning nimadan quvonishlarini sira anglay olmaymiz.(R.Thokur)
  • :
  • 4. Gap bo`lagining ma’nosini bo`rttirish orqali: U har kuni, dugonasini ko`rgan onlarda, o`sha voqea esiga tushar edi. :
  • AJRATILGAN IZOH TO`LDIRUVCHI
  • AJRATILGAN BIRLIKLARNING TURLARI
  • AJRATILGAN IZOH ANIQLOVCHI
  • AJRATILGAN IZOH HOL
  • AJRATILGAN IZOH EGA
  • 1. Biz, yoshlar, buni esdan
  • chiqarmasligimiz kеrak .
  • 2. Soqchilarning oqsoqoli —
  • yuzboshilik telpagini
  • kiygan baland bo’yli yigit
  • sekingina buyruq berdi
  • Xonaga Umarali,
  • adabiyot o`qituvchisi
  • kirib keldi.
  • AJRATILGAN IZOH KESIM
  • AJRATILGAN IZOH
  • FE’L-KESIM:
  • 1.Mеn uni ko’ndirishga harakat qildimyalindim, yolvordim, hatto tiz cho’kdim.
  • 2. Omon qolish yooq, albatta jazolanadi — yigirma besh
  • yil, o’n besh yil, kam deganda o’n yil ozodlikdan mahrum qilinadi.
  • AJRATILGAN IZOH OT-KESIM:
  • 1.U shoirinson ruhining bilimdoni.
  • 2.Sen bu tumonat qo’shinda bugun yuzboshisan, ertaga no’yon — mingboshi, keyin umr bo’yi izzat-hurmatda
  • bo’lasan.
  • AJRATILGAN IZOH TO`LDIRUVCHI
  • AJRATILGAN IZOH VOSITASIZ TO`LDIRUVCHI:
  • Lekin nima uchun bunibutun umr bo'yi tirikchiligini o'tkazish uchun maosh olib qilgan ishini o'zining vatanparvarligi deb taqdim etishi kerak?
  • AJRATILGAN IZOH VOSITALI TO`LDIRUVCHI:
  • Menga–oddiy ishchiga shunchalik hurmat ko’rsatishdi.
  • AJRATILGAN IZOH ANIQLOVCHI
  • AJRATILGAN IZOH SIFATLOVCHI ANIQLOVCHI:
  • Gullar tеrdim, chiroyli.
  • AJRATILGAN IZOH QARATQICH ANIQLOVCHI:
  • Bir nеcha kishilarning, ayol va erkaklarning qorasi ko’rindi.
  • AJRATILGAN IZOH HOLLAR
  • 1. Ajratilgan ravish holi: 1. Qo’llar ishlar tеzmo’'jizakor..
  • 2. Ajratilgan payt holi: Anjuman bugun, soat bеshda, boshlanadi.
  • 3. Ajratilgan o`rin holi: Biz bugun xuftonda Orenburgga, yangichasiga Chkalov shahriga kelamiz.
  • 4. Ajratilgan maqsad holi: Shaharga borish uchun, ya'ni o’g’lini ko’rish uchun, ulov qidirdi.
  • 5. Ajratilgan miqdor holi: Qo’nish joyiga yaqinlashganda Chingizxon o’z te’asidagi bulutga yana bir uchinchi marta nazar tashlamoqchi bo’ldi.
  • 6. Ravishdosh o`ram shaklida aratilgan ravish holi: O’zidan o’zi hadiksirab, atrofga olazarak boqadi.

UYGA VAZIFA:

  • 1. “Ona tilidan mashqlar to`plami”dan 340-, 343-, 358-, 372-mashqlarni sharti bo`yicha ishlash.
  • 2. Badiiy asardan ajratilgan ega ishtirok etgan 2 ta gap, ajratilgan kesim ishtirok etgan 2 ta gap ko`chirib kelish.

Download 233.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling