MAVZU: GAPNING AJRATILGAN BO’LAKLARI. - REJA:
- 1. Ajratilgan bo’laklarning ta’rifi va xususiyatlari.
- 2. Gap bo`laklarining ajratilish usullari.
- 3. Aratilgan bosh bo`laklar:
- 1) ajratilgan egalar;
- 2) ajratilgan kesimlar.
- 4. Ajratilgan ikkinchi darajali bo`laklar:
- 1) ajratilgan to`ldiruvchilar;
- 2) ajratilgan aniqlovchilar;
- 3) ajratilgan hollar.
-
- Boshqa bo`laklardan qisqa to`xtam bilan ajratiladigan, o`zidan oldingi o`ziga o`xshagan bo`lakni izohlaydigan bo`laklar ajratilgan izoh bo`laklar deb ataladi:
- 1. Atrofga asta razm solib, sekin qamishlar orasidan bosh chiqardi.(S.Ahm.)
- 2. Mo’jizakor narsa yerda emas, ko’kda, osmonda edi.(S.Ahm.)
- 3. Pastda, soy bo'yida tegirmon novlardan quyilgan suvning bir maromda shovillashi eshitildi.(O.Y.)
-
- AJRATILGAN IZOH BO`LAKLARNING TA’RIFI
- GAP BO`LAKLARINI AJRATILISH USULLARI
- 1. Gapda so’z tartibining o’zgarishi: Shundayin bir tog`ki, oppoq va yumshoq.(H.O.)
- 2. Ajratilgan bo`lak hajmining kengayishi: Barchasi pirovard natijada yagona va oliy maqsadga — Chingizxonning butun dunyoni bosib olish g’oyasiga so’zsiz va majburiy xizmat qilishi kerak edi.
- 3. O`zidan oldingi bo`lakni izohlab kelish yo`li bilan ajratilish: Biz, bengalliklar, inglizlarning nimadan quvonishlarini sira anglay olmaymiz.(R.Thokur)
- :
- 4. Gap bo`lagining ma’nosini bo`rttirish orqali: U har kuni, dugonasini ko`rgan onlarda, o`sha voqea esiga tushar edi. :
- AJRATILGAN IZOH TO`LDIRUVCHI
- AJRATILGAN BIRLIKLARNING TURLARI
- AJRATILGAN IZOH ANIQLOVCHI
- 1. Biz, yoshlar, buni esdan
- chiqarmasligimiz kеrak .
- 2. Soqchilarning oqsoqoli —
- yuzboshilik telpagini
- kiygan baland bo’yli yigit
- sekingina buyruq berdi
- Xonaga Umarali,
- adabiyot o`qituvchisi
- kirib keldi.
- AJRATILGAN IZOH
- FE’L-KESIM:
- 1.Mеn uni ko’ndirishga harakat qildim – yalindim, yolvordim, hatto tiz cho’kdim.
- 2. Omon qolish yooq, albatta jazolanadi — yigirma besh
- yil, o’n besh yil, kam deganda o’n yil ozodlikdan mahrum qilinadi.
- AJRATILGAN IZOH OT-KESIM:
- 1.U shoir – inson ruhining bilimdoni.
- 2.Sen bu tumonat qo’shinda bugun yuzboshisan, ertaga no’yon — mingboshi, keyin umr bo’yi izzat-hurmatda
- bo’lasan.
- AJRATILGAN IZOH TO`LDIRUVCHI
- AJRATILGAN IZOH VOSITASIZ TO`LDIRUVCHI:
- Lekin nima uchun buni — butun umr bo'yi tirikchiligini o'tkazish uchun maosh olib qilgan ishini o'zining vatanparvarligi deb taqdim etishi kerak?
-
- AJRATILGAN IZOH VOSITALI TO`LDIRUVCHI:
- Menga–oddiy ishchiga shunchalik hurmat ko’rsatishdi.
-
- AJRATILGAN IZOH ANIQLOVCHI
- AJRATILGAN IZOH SIFATLOVCHI ANIQLOVCHI:
- Gullar tеrdim, chiroyli.
-
- AJRATILGAN IZOH QARATQICH ANIQLOVCHI:
- Bir nеcha kishilarning, ayol va erkaklarning qorasi ko’rindi.
-
- 1. Ajratilgan ravish holi: 1. Qo’llar ishlar tеz – mo’'jizakor..
- 2. Ajratilgan payt holi: Anjuman bugun, soat bеshda, boshlanadi.
- 3. Ajratilgan o`rin holi: Biz bugun xuftonda Orenburgga, yangichasiga Chkalov shahriga kelamiz.
- 4. Ajratilgan maqsad holi: Shaharga borish uchun, ya'ni o’g’lini ko’rish uchun, ulov qidirdi.
- 5. Ajratilgan miqdor holi: Qo’nish joyiga yaqinlashganda Chingizxon o’z te’asidagi bulutga yana bir — uchinchi marta nazar tashlamoqchi bo’ldi.
-
- 6. Ravishdosh o`ram shaklida aratilgan ravish holi: O’zidan o’zi hadiksirab, atrofga olazarak boqadi.
UYGA VAZIFA: - 1. “Ona tilidan mashqlar to`plami”dan 340-, 343-, 358-, 372-mashqlarni sharti bo`yicha ishlash.
- 2. Badiiy asardan ajratilgan ega ishtirok etgan 2 ta gap, ajratilgan kesim ishtirok etgan 2 ta gap ko`chirib kelish.
Do'stlaringiz bilan baham: |