Mavzu: genirator va statorni almashtirish

ASOSIY QISM

MAVZU: GENIRATOR VA STATORNI ALMASHTIRISH REJA 1)GENIRATOR HAQIDA MA’MUMOT VA GENIRATORNI ALMASHTIRISH 2)O’ZGARUVCHAN VA O’ZGARMAS TOK GENERATORLARINI TAMIRLASH 3) STATOR TUZILISHI VA STATORGA TEXNIK XIZMAT KURSATISH

Generator — tashqi energiya manbai hisobiga elektr energiyasi ishlab chiqaruvchi yoki energiyani bir turdan ikkinchi turga oʻzgartiruvchi qurilma; apparat yoki mashina. Masalan, atsetilen generatori, muz generatori, bugʻ generatori, gaz generatori, elektr generatori va h. k. Xususan, elektr generatorlari oʻzgarmas tok, oʻzgaruvchan tok generatorlariga boʻlinadi. Generator tushunchasi oʻzgaruvchan va oʻzgarmas tok elektr mashinalariga ham, elektr tebranishlarini hosil qiluvchi asboblarga ham bir xil qoʻllaniladi. Birinchi holda, mexanik energiya elektr energiyasiga aylantirilsa, ikkinchi holda manbaning elektr energiyasi maʼlum chastotali, kerakli shakl va quvvatli tebranishlar energiyasiga aylantiriladi. Generatorning umumiy makromodeli quyidagi sxemada koʻrsatilgan. Generatorlar asosan turli koʻrsatkichlar asosida yaratiladi. Generatorlarning elektr mashina, lampa, tranzistor; mikrosxemali, yoyli, impulyeli, gidroturbina, bugʻ turbina, har xil chastotali, molekulyar va b. xillari boʻladi. Misol tariqasida standart signal generatorining tuzilishini koʻrish mumkin (sxemaga q.). Ularning koʻpchiligi 50— 100 kGs dan bir necha ming MGs gacha chastotada ishlaydi. Generatorning asosiy funksional qismini 50 kGs — 30 MGs chegarada ishlaydigan signal generatorlari tashkil etadi. Uning chastotasi maxsus chegaralangan diapazonlarda va oʻzgaruvchan sigʻimlar yordamida bir tekis sozlanadi. Chastotani oʻzgartish aniqpigi, odatda, 0,5—1,5% oraligʻida boʻladi. Signal Generatordan modulyatorga beriladi. Modulyatorda signal amplitudasi boʻyicha modulyatsiyalanadi. Modulyatsiyalovchi signal vazifasini ichki past chastota G.i (/=1000 Gs) va tashqi ulangan Generatorlar bajarishi mumkin. Generatorlar radiouzatish, radioqabul qilish va televizion qurilmalarda, oʻlchov texnikasida, turli texnologik jarayonlarda, fan va texnikaning turli sohalarida qoʻllaniladi. Ular yordamida koʻplab elektrotexnika va radioelektronika qurilmalari yaratilgai, yangi "generatormashina" tizimlari ishlab chiqariladi.

COBALT-MT AVTOMOBILINING GENERATORI 1-RASM

Kichik. 2. Generator G306: a- prist_y: 1 - bolt vivídnoí̈ clemi; 2 - izolyatsiya bloki; 3 - orqa kishka; 4 - mahkamlash murvati; 5 - stator; 6 - rotor; 7 - stator sargisi; 8 - zbudzhennya o'rash; 9 - oldingi krishka; 10 - vypryamlyayuyu blok BPV-30; 11 - krilchatkoy bilan shk_v; 12, 15 - sumka rulmanlari; 13 - rotor gilzasi; 14 - bar; 16 - orqa panjasi; b- elektr zanjiri: O.V- generatorni o'rash; OS- generator statorini o'rash; VP- Vipryamlyach: 1 - to'g'ridan-to'g'ri polarit diyot; 2 - qo'ng'iroq polaritesining diyoti; A- ampermetr; VM- Vimikach masi; H, V, M- Vividny clemy; T- tranzistor; E- emitent; Oldin- kollektor; B- Baza; D 1- miltillovchi diod; Dg- konturning diodi, o'chirish uchun scho; Dr- Rozdilny diyoti; RZ- zaistga o'tish; FZy- Utrimuyucha o'rni o'rash zaistu; P3o- o'rni uchun post-rele o'rash; RZv- o'rni foydalanuvchiga aqlli o'rash; NS- bahor regulyatori; PPR- shimgichni mavsumiy tartibga solishning remikach (gwent); PHO- o'rash regulyatorining kamonlari; Rb- tranzistorning asosiy qarshiligi; Rt- harorat kompensatsiyasining qarshiligi; Ru- prikoryuval rezistor; Rd- Dodatkoví rezistorlar. Generator - bu birlamchi dvigatelning mexanik energiyasini elektr energiyasiga aylantiradigan elektr mashinasi. Jeneratör elektr energiyasi bilan yashash va zaryadlash uchun ishlatiladi akkumulyator batareyasi qo'shiq chastotasini o'rash uchun kollinear mil dviguna. Generatorning haydovchisi xanjar bilan boshqariladigan tishli mil tomonidan boshqariladi, lekin bu raqam doimiydir, shuning uchun generatorning o'rash chastotasi tezkor qo'zg'alish rejimi bilan bevosita aloqada bo'ladi. Osilki traktor dvigatellarida g'ildirak milini o'rash chastotasi minimaldan maksimal 1: 3,5 gacha, avtomobillarda esa undan ham ko'proq (1: 8 gacha regulyatorlarsiz) o'zgarishi mumkin, keyin regulyatorlarni generatorning terminallariga o'rnatish uchun prujinalar berilgan intervallar Traktor generatorlarining tebranishlari avtomobillar uchun emas, balki muhimroq aqllar uchun ishlaydi (ma'nosi dovkilla, kuchli tebranishlar va h.k.), yelkalarini qisib qo'yish uchun: ichki bo'sh joy kar hayqiriqlar bilan o'g'irlangan; issiqlik asosiy korpusga korpusning yuzasi va issiqlik orqali kiritiladi. Sovutish havosining muxlislarini qisqa sovutish uchun. Avtomobil generatorlari o'g'irlangan tashrif buyuruvchidan olinadi - shamol tufayli ventilyator tomonidan esib, binoning ichki bo'shlig'idan va soylardagi maxsus derazalardan o'tib, qismlarni intensiv sovutadi va isitadi. Jeneratör o'rashning maksimal (navantazhennyam da) chastotalari nominal napruga yetib qachon (navantazhennya holda) struma, keskinlik, tortging,cob bir turdagi bilan xarakterlanadi Aloqa generatorida simlar kontakt halqalari va cho'tkalar orqali rotor o'rashiga beriladi. Post-strum generatorlari ko'rinishida displey, displey, displey, cho'tkalar, aloqa funktsiyasining ko'rinishi yo'q. Kontaktsiz generatorlarda o'rash mumkin bo'lgan kontaktlar, qalqonlar va o'rashlar mavjud emas; badbo'y hid, bu katta hajmdagi o'lchamlardan tashqarida ham, operatsiyaning ahamiyati yuqori darajada kuch va hayotiylikni rivojlantiradi. ko'proq generatorlar aloqa turi Akkumulyator batareyasini va omon qolganlarning umrini zaryad qilish uchun doimiy strum kerak; Yaxshi ruhli odamning bir qismi doimiy ravishda va o'zgaruvchan oqimda mashq qilinishi mumkin. Avtotraktorning elektr boshqaruvida generator strumini to'g'rilash qabul qilinadi, ko'pincha u to'g'rilash tizimiga o'tkaziladi, generator ishga tushadi. O'zgaruvchan strum generatori akkumulyator batareyasini dvigatelning bo'sh tezligining past chastotasida zaryad qilish uchun mo'ljallangan. Schodo vaqtinchalik chastota Jeneratorni keng rejimda o'rash sizga etarli miqdordagi kuchni ishlab chiqishga imkon beradi, shu bilan birga u robot va qayta zaryadlanuvchi batareyaga o'xshaydi. Post-strum generatorlarida armatura o'rashning nominal chastotasi cho'tkalar bilan ekranlar bilan o'ralgan; Agar dvigun past chastotali o'rashda pratsyuê bo'lsa, generator kamonlari akkumulyator batareyasining kamonlaridan kichikroq bo'ladi va siz u bilan chayqalganda, shunchaki o'rni regulyatorining o'rash nayzasiga o'ting. Jeneratorni o'rnatish bosimi traktorning tortish sinfiga ko'ra past darajadan boshlanadi va avtomobilning quvvati 200-1000 vattni tashkil qiladi. Elektromagnit zbudzhennyam va kontaktli qo'shimchalar bilan o'zgaruvchan trubaning generatori. Avtomobillarda (GAZ-53A, ZIL-130, KamAZ, MAZ, KrAZ va boshqalar) va boshqa traktorlarda (masalan, K-701) o'zgaruvchan strumning uch fazali sinxron generatorini ishga tushiring (G250, G271, G272 va in.) Elektromagnit zbudzhennyam va kontakt qo'shimchalari bilan. Jeneratör bitta sxemaga asoslanadi va odatda dizayn xususiyatlari va elektr xususiyatlari bilan tan olinadi. 0 ‘zgaruvchan tok generatorlarini ta ’m irlash 0 ‘zgaruvchan tok g en e rato ri o ‘zg a ru v ch a n tok g en erato ri kom plekti va to ‘g ‘rilagichdan tashkil topgan. Generator qurilm asida uchraydigan nuqsonlar — bu akkum ulatorlar batareyasining zaryadlanishi yoki zaryadlanmasligi hisoblanadi. Bunga sabab generator, to'gTilagich yoki rcle- rostlagichning nosozligi hisoblanadi. Qurilmaning alohida agregatlarini tekshirishdan oldin, gene- rator klem m alariga, to ‘g‘rilagichga va relc-rostlagichga ulanadigan simlar kontaktlarining puxtaligiga ishonch hosil qilish kerak. Fazaklemmalarida uzilgan simlar o‘zgaruvchan tok voltmctrlarida kuchlanishi 12 V boNgan nazorat lampalari bilan tekshiriladi. Motor tirsakli vali 600—800 ayl/m in aylanish chastotasida generatorning har bir klemmasiga navbatma-navbat voltmetr massaga yoki lampa klem m asiga ulanadi. Agar kuchlanish voltm etr b o ‘yicha 12 V yoki u n d an katta boNsa, agar lam pa toNiq c h o ‘gNanib yonsa, g ene ­ rator soz hisoblanadi.

Uyg ‘otish chulg ‘ami yoki statorning ishdan chiqishi, cho‘t- kalarning osilib qolishi yoki tutashuv halqalarining oksidlanishi oqibatida generatorda nosozlik vujudga kelishi mumkin. O‘zgaruvchan tok generatorini ta’mirlash uni qismlarga ajratishdan boshlanadi. Qismlarga ajratishdan avval cho‘tka qismining sozligiga ishonch hosil qilish kerak, chunki ularda tutashuvning buzilishi, ular oksidlanishi, tutashuv halqalari moylanib qolishi, cho’tkalar kattaroq yeyilishi yoki cho‘tka tutqichlar osilib qolishi, cho‘tka tutqich prujinalarining elastikligi pasayishi va boshqalar zanjirdagi uyg'otish qarshiligining ortib ketishiga sabab boladi. Natijada uyg ‘otish toki anchaga pasayadi, unga mosxolda generatorning quvvati ham tushib ketadi. Generatorlarda elektr nosozliklardan tashqari mexanik nosozliklar ham sodir bo‘ladi. Masalan, podshipniklarning yeyilishi va buzilishi, rotor vali bo‘yinlarining yeyilishi, val va shkivdagi shponka uyasining yeyilishi, val, gayka va boshqalarda rezbaning shikastlanishi. Nosozliklarning ayrimlari generator qismlarga ajratilganda tashqi ko‘zdan kechirib aniqlanadi. COBALT AVTOMOBILINING STATORI 2- RASM

Dvigatelda ishlaydigan motorning qismi stator deb ataladi. Statorning asosiy funktsiyasi magnit maydon hosil qilishdan iborat. Bir tayanch, asosiy qutb, birlashtiruvchi qutb, so'nggi qopqoq, rulman va cho'tkasi qurilmasidan iborat. Ish paytida qaytadigan qismga rotor deyiladi. Asosiy vazifasi elektromagnit tork va ishlab elektromobil kuchini ishlab chiqarish. Bu energiyani konversiyalash uchun DC vosita markazidir, shuning uchun odatda armatura deb ataladi. U mil, armatura yadrolari, armatura bilan almashtiriladi va transmitter va fanlardan iborat. Startyor. Startyor juda qisqa vaqt davomida (10-15s) ishlaganligi tufayli uning zanjirlaridan o‘tadigan tok va maksimal quvvati uning elektrodvigateli cho‘lg‘amlarining qizib ketish xavfi bilan cheklanmaydi Startyor shesternyasi maxovikning tishli gardishi bilan to‘la ilashishi daqiqasida elektromagnit o‘zak o‘qining ikkinchi uchida joylashgan relening lappaksimon kontakti elektrodvigatel zanjirini akkumulator batareyasiga ulaydi. Elektrodvigatel ishga tushadi va dvigatel tirsakli valini aylantira boshlaydi. Dvigatel ishga tushgandan so‘ng "K" kontakt o‘zining oldingi, ya’ni normal ochiq holiga keltiriladi va tortish relesi chulg‘amining zanjiri uziladi, natijada qaytarish prujinasi ta’sirida elektromagnit o‘zagi o‘zining dastlabki holatiga qaytadi. Bunda tortish relesining lappaksimon kontakti startyor elektrodvigateli zanjirini akkumulatordan uzadi va pishangning harakati natijasida yuritma mexa- nizmining shesternyasi maxovikning tishli gardishi bilan ilashishdan chiqadi va o‘zining oldingi holatiga qaytadi. Startyorlarning tuzilishi va ishlash prinsipi. Avtomobil elektros- tartyorlarini uyg‘otish va boshqarish usuli, yuritma mexanizmining turi va atrof muhit ta’siridan himoya qilinganlik darajasi bo‘yicha tasniflash mumkin. Barcha turdagi startyorlarning elektrodvigatellari deyarli bir xil tuzilgan bo‘lsa, ulardagi yuritma mexanizmlari tuzilish va ishlash bo‘yicha bir-biridan ko‘p jihatdan farq qilishi mumkin. Yuritma mexanizmlarni turi va ishlash prinsipi bo‘yicha quyidagi guruxlarga ajratish mumkin: • yuritma shesternyasini mexanik yoki elektromexanik usulda majburiy ravishda harakatlantirish; • shesternyani elektromexanik usulda majburiy ravishda maxo- vikning tishli gardishiga ilashtirish va dvigatel ishga tushgandan keyin shesternyani avtomatik ravishda ilashuvdan chiqarish; • shesternyani inersiya kuchi ta’sirida harakatlantirish; • shesternyani elektromagnit kuchlar ta’sirida, ya’ni elektrodvigatel yakorini harakatlanishi hisobiga ilashuvga kiritish. Hamdo‘stlik mamlakatlarida ishlab chiqarilayotgan avtomobillarda, asosan, yuritma shesternyasini elektromexanik usulda majburiy harakatlantirish hisobiga ilashuvga kiritish prinsipida ishlaydigan startyorlar qo‘llangan. Bu turdagi startyorlarda dvigatel ishga tushgandan keyin teskari burovchi moment ta’sirida yakor o‘zaklari va cho‘lg‘amlari sochilib ketmasligi uchun erkin yurish muftasi o‘rnatiladi. Erkin yurish muftasi burovchi momentni bir tomonlama, ya’ni startyor yakoridan shesternya va u orqali dvigatel maxovigiga uzatadi. Dvigatel ishga tushib, shesternya maxovik tomonidan aylantirilganda, erkin yurish muftasi sirg‘aladi va teskari tomonga, ya’ni shesternyadan yakor valiga harakatni uzatmaydi.