Saydullayev Ilhom 3-kurs sirtqi siyosatshunoslik “Geosiyosat asoslari” fanining predmeti, obyekti, maqsad va vazifalari - “Geosiyosat asoslari” fanining predmeti, obyekti, maqsad va vazifalari
Siyosat olamining tarixi insoniyat tarixi bilan uzviy bog‗langan. Qadimgi dunyo mutafakkirlari siyosat, siyosiy faoliyat (ular asosan hukmdorlarning harakatlarini tushungan) va bu faoliyatlarni amalga oshirishda yerni qulay joyi va yashash makoni bilan tabiiy aloqasini payqashgan. Darhaqiqat, uzunlik o‗lchovi, maydon, relef, o‗simlik, iqlim, daryolar suv to‗siqlari va aloqa yo‗llari, dengiz qirg‗og‗i siyosatdagi alohida geografik omil bo‗lib, ularni bilmasdan turib, siyosiy tadbirlarni rejalashtirish mumkin emas. Mamlakatning iqtisodiy qudrati va armiyaning harbiy kuchini bilmasdan, hech bo‗lmaganda fazoviy omilning asosiy xususiyatlarini va qarama-qarshi tomonlar kurashni o‗ziga xos tomonini bilmasdan va ishlatmasdan urushda yoki hatto bitta jangda g‗alabaga erishish mumkinmi? Bundan tashqari, egallab olingan hududni uning aholisi - uning miqdori, zichligi, boshqa demografik xususiyatlari va milliy xususiyat xususiyatlari qanday ekanligi haqida tasavvurga ega bo‗lmasdan uni saqlab qolishni mumkin emas. - Siyosat olamining tarixi insoniyat tarixi bilan uzviy bog‗langan. Qadimgi dunyo mutafakkirlari siyosat, siyosiy faoliyat (ular asosan hukmdorlarning harakatlarini tushungan) va bu faoliyatlarni amalga oshirishda yerni qulay joyi va yashash makoni bilan tabiiy aloqasini payqashgan. Darhaqiqat, uzunlik o‗lchovi, maydon, relef, o‗simlik, iqlim, daryolar suv to‗siqlari va aloqa yo‗llari, dengiz qirg‗og‗i siyosatdagi alohida geografik omil bo‗lib, ularni bilmasdan turib, siyosiy tadbirlarni rejalashtirish mumkin emas. Mamlakatning iqtisodiy qudrati va armiyaning harbiy kuchini bilmasdan, hech bo‗lmaganda fazoviy omilning asosiy xususiyatlarini va qarama-qarshi tomonlar kurashni o‗ziga xos tomonini bilmasdan va ishlatmasdan urushda yoki hatto bitta jangda g‗alabaga erishish mumkinmi? Bundan tashqari, egallab olingan hududni uning aholisi - uning miqdori, zichligi, boshqa demografik xususiyatlari va milliy xususiyat xususiyatlari qanday ekanligi haqida tasavvurga ega bo‗lmasdan uni saqlab qolishni mumkin emas.
ta‘sir etuvchi omillar orasida asosiysi bular: ta‘sir etuvchi omillar orasida asosiysi bular: hudud; - geografik joylashuvi, ya'ni davlatning qit'adagi joylashuvi;
- chegaralarning uzunligi, ularning tabiiy yoki sun'iy chegaralardagi o‗rni; Geosiyosatni asosiy tushunchasi va predmeti bu:
- suv to‗siqlari va aloqa yo‗llari sifatida daryolarning mavjudligi;
- mamlakatning dengizga nisbatan pozitsiyasi, qirg‗oq chizig‗ining uzunligi va suvga chiqish shartlari;
- iqlim (sovuq, mo‗tadil, issiq, quruq va boshqalar);
- tuproqlar (ular qishloq xo‗jaligi, infratuzilma, sanoat rivojiga qay darajada ko‗maklashadi);
- mineral resurslar, ularning boyligi, aholining iqtisodiy o‗sishini va ijtimoiy ehtiyojlarini ta'minlash qobiliyati;
- aholi, uning miqdori, zichligi, ijtimoiy tarkibi va boshqa xususiyatlari1
Gеоsiyosаtning аktоrlаri
Hududiy aktorlar. Har qanday siyosiy faoliyatning harakatga kelishida muayyan hudud muhim ahamiyat kasb etadi. - Hududiy aktorlar. Har qanday siyosiy faoliyatning harakatga kelishida muayyan hudud muhim ahamiyat kasb etadi.
Klаssik yoki аn‟аnаviy gеоsiyosiy аktоrlаr. Dаvlаt, аrmiya, diniy vа milliy muаssаsаlаr shulаr jumlаsidаndir - Klаssik yoki аn‟аnаviy gеоsiyosiy аktоrlаr. Dаvlаt, аrmiya, diniy vа milliy muаssаsаlаr shulаr jumlаsidаndir
Yangi gеоsiyosiy аktоrlаr. Siyosiy pаrtiyalаr, nоdavlar notijorat tаshkilоtlаri, xalqaro tashkilotlar (XT), kuch ishlаtаdigаn jаngаri ekstremistik tashkilotlar, millаtchi ijtimоiy guruhlаr, trаnsmilliy kоrpоrаsiyalаr (TMK), global kоrpоrаsiyalаr (GK) OAVlar vа kоmmunikаsiya vоsitаlаri аnа shulаr sirаsigа kirаdi. - Yangi gеоsiyosiy аktоrlаr. Siyosiy pаrtiyalаr, nоdavlar notijorat tаshkilоtlаri, xalqaro tashkilotlar (XT), kuch ishlаtаdigаn jаngаri ekstremistik tashkilotlar, millаtchi ijtimоiy guruhlаr, trаnsmilliy kоrpоrаsiyalаr (TMK), global kоrpоrаsiyalаr (GK) OAVlar vа kоmmunikаsiya vоsitаlаri аnа shulаr sirаsigа kirаdi.
Inson. Har qanday geosiyosiy g‗oyalarni amalga oshishi unda kishilarning ishtirokisiz mumkin emas. Kishilik jamiyati, unda ishtirok etayotgan kishilik birlashmalari, uyushmalari rang - barang, murakkab bo‗lib, ularning ichida geosiyosiy ahamiyatliligi bilan etnos, irq, millat muhim ahamiyat kasb etadi. Ularning manfaatlari, intilishlari turli mazmundagi geosiyosiy harakatlarga sabab bo‗ladi. - Inson. Har qanday geosiyosiy g‗oyalarni amalga oshishi unda kishilarning ishtirokisiz mumkin emas. Kishilik jamiyati, unda ishtirok etayotgan kishilik birlashmalari, uyushmalari rang - barang, murakkab bo‗lib, ularning ichida geosiyosiy ahamiyatliligi bilan etnos, irq, millat muhim ahamiyat kasb etadi. Ularning manfaatlari, intilishlari turli mazmundagi geosiyosiy harakatlarga sabab bo‗ladi.
E’tiboringiz uchun rahmat! - E’tiboringiz uchun rahmat!
Do'stlaringiz bilan baham: |
