Мавзу: Гимнастика машқларини ўргатиш усуллари

ЎРГАТИШНИНГ ТАМОЙИЛЛАРИ
Гимнастикада ўқув жараёнини ташкил этишда ўргатишнинг дидактик тамойиллари асосий фаолият қўлланмаси ҳисобланади.
Онглилик ва активлик тамойили. Гимнастика машқларн спортчиларнинг жисмоний, ҳаракат ва иродавий хислатларига катта талаблар қўяди. Янги машқларни ўзлаштириш жараёнидаги онглилик ва активлик тамойили ўқувчилардан энг аввало ҳаракатни тушуниб ўрганишни, қўйилган вазифани ҳал этишга қизиқиб ва ижодий муносабатда 'бўлишни тарбиялашни талаб этади.
Ўқиш жараёнида ҳаракат кўникмаларини онгли ўрганиб олишлари учун шугулланувчиларга қуйидагиларни ўргатиш даркор.
Ўз фаолиятининг натижаларини баҳолаш; турли (оғзаки, график, ёзма, хаёлда такрорлаш) усуллардан фойдаланиб ҳаракат техникасини тасвирлаш; янги ҳаракатни ўзлаштириш билан боғлиқ бўлган турли қийинчиликларни снгиш; кундалик дафтар тутиш ва машқларни ўзлаштириш планларини тузиш; ўқитувчига машғулотни ташкил этишда ва ўртоқларига ҳаракатни ўрганишда ёрдам бериш.
Кўргазмалилик тамойили. Ўргатиш кўргазмали бўлишига эришиш учун ўқитувчи қуйидаги бир қанча восита ва усуллардан фойдаланади: ҳаракатнинг мукаммал ижросини намойиш қилиш, киноматериаллар ва фотоматериалларни, расмлар, жадваллар ва «эталон» моделларни кўрсатиш;
айрим ҳаракат топшириқлари техникасининг деталларини оғзаки тасвирлаб бериш ва бошқа ҳаракатлар билан таққослаш; қўшимча сигналлар ишлатиш (фазадаги ориентирлар, ҳаракатларга овоз билан жўр бўлиб туриш оҳиста кўтариб юбориш ва кўл текизиб қўйиш); тренажёр қурилмаларда, одам гавдаси моделларида ва ҳоказоларда ўрганилаётган машқ ёки унинг элсментлари техникасини кўрсатиб бериш; алоҳида ҳолатларни махсус тўхтатиб кўрсатиш, тақлид қилиш, ёрдамлашиб бажартириш ва бошқа осонлаштирилган ҳаракатлар натижасида ҳаракатни алоҳида эътибор билан ҳис этишни ҳосил қилиш.
Осонлик тамойили шуғулланувчиларга улар кучига мос ксладиган вазифалар берилишини талаб қилади. Акс ҳолда ўқувчилар машғулотларга қизиқмай қўядилар. Бирок, осонлик тамойили спортчиларни қийинчиликларни енгишга ўргатиш заруратини мутлақо иикор этмайди.
Ўқитувчи ўқувчиларнинг нимага қодирлигини, уларнинг конкрет машқларни ўзлаштириш имкониятларини узлуксиз чуқур ўрганиб бориши керак. У, масалан, турникда катта айланишни бажариш учун ўқувчида бир қанча бошқа машқларни бажара олиш, кўлида етарлича куч бўлиши, дадиллик ва қатъиятлилик сингари кўп хислатлар ҳосил қилинган бўлиши зарурлигини билиши керак. Шундай хислатларнинг мавжудлиги ана шу машқ ўқувчи учун осонлигини кўрсатадиган ўлчов бўлади.
Осонлик тамойили дидактиканинг маълумдан номаълумга, осондан қийинга, соддадан мураккабга, деган қоидалари билан чамбарчас боғлиқ.
Тизимлилик тамойили қуйидагиларни: ҳаракат фаолиятини ўрганишда муайян изчиллик бўлишини;
турли ҳаракат вазифаларини ҳал қилиш қобилиятини ривожлантириш учун ҳаракат техникасини мунтазам такомиллаштириб бориш ва янги машқлар ўрганишни; ўқувчиларнинг ишга иштиёқи ва активлигини сўндирмаслик мақсадида ўргатиш жараёнида иш билан дам олишни алмашлаб туришни назарда тутади.