Mavzu: gruntlarning fizik xossalari

Gruntning qo‘shimcha fizik ko‘rsatkichlari. Gruntning asosiy ko‘rsatichlari hamma vaqt ham uning tabiiy holatini to‘liq yoritaolmaydi. Shuning uchun ular asosida hisoblab topiladigan qo‘shimcha fizik ko‘rsatkichlarni aniqlash tavsiya etiladi. Ulardan eng muhimlari: g‘ovaklik,
g‘ovaklik koeffitsenti, zarralarning xajmiy zichligi, gruntning xajmiy zichligi, namlanish va zichlanish koeffitsientlari, gruntning holat ko‘rsatkichlari va boshqalar.
G‘ovaklik, n deganda grunt umumiy hajmining g‘ovak qismi tushuniladi, yaʼni:
 , (1.4)
Bunda: v₁ - grunt zarralarining hajmi;
₂ - g‘ovaklar hajmi;
w - grunt namligi (o‘lchov birligida).
G‘ovaklik koeffitsenti, e grunt tarkibidagi g‘ovaklar va zarralar hajmlarining nisbatini ifodalaydi.
 (1.5)

G‘ovaklik koeffitsenti gruntdagi o‘zgaruvchan miqdorning (v₂) o‘zgarmas qiymatga (v₁) nisbatini ifodalagani uchun g‘ovaklik ko‘rsatkichiga nisbatan undan foydalanish qulay. Shu bilan birga g‘ovaklik koeffitsenti maʼlum gruntning tabiiy govak holatini ifodalab, u haqda ahamiyatli hulosa chiqarishga imkon beradi.

Agar < 0,6 bo‘lsa, tabiiy gruntlar ancha mustahkam zamin vazifasini o‘taydi. Qum uchun > 0,8, yoki loy uchun > 1 bo‘lgan grunt tabiiy holatda zamin sifatida yaroqsiz deb hisoblanadi.
G‘ovaklik koeffitsientining qiymatlariga asoslanib, qumli gruntlarni zich, o‘rgacha zich va g‘ovak gruntlarga ajratish mumkin. (1.1. jadval)
Grunt zarralarining hajmiy zichligi, ular gruntning sof massasini buzilmagan holdagi hajmiga nisbatiii ifodalaydi:
 (1.6)
Grunt zarralarining hajmiy zichligi 13-18,5kN/m3 oralig‘ida o‘zgaradi.