Mavzu: Hashorotlarning ichki tuzilishi. Hashorotlarning postembrional rivojlanishi,turlari. Hashorotlarning koʻpayishi va rivojlanish bosqichlari

Ko‘payishi. Hasharotlar faqat jinsiy yo‘l bilan ko‘payadi. Suvaraklar birdaniga 16 ta tuxum qo‘yadi, ular о ‘z tuxumlarini maxsus qopchiqka joylab birmuncha vaqt sudrab olib yuradi. Uy pashshasi birdaniga 150 tagacha, hayoti davomida 600 ga yaqin tuxum qo‘yadi. Asalarining malikasi bir kunda 1000 tagacha, hayoti davomida esa 10000 mln ga yaqin tuxum qo‘yadi. Ко‘pchilik hasharotlaming tuxumhujayrasi urugiangandan so‘ng rivojlana boshlaydi. Shuning bilan birga hasharotlar orasida partenogenez hodisasi ham keng tarqalgan. Jamoa boiib yashaydigan hasharotlar partenogenez orqali faqat erkaklarini hosil qiladi. Asalarilarning urg‘ochisi bir vaqtning o'zida urugiangan va-urugianmagan tuxumlar qo‘yadi. Bu hodisa tuxum qo‘yiladigan kataklarning tuzilishiga bog‘liq bo’ladi. Ishchi arilar tayyorlagan kataklarning bir qismi boshqalariga qaraganda chuqurroq va boshqacharoq tuzilgan. Malikasi tuxumini katakcha tubiga quyish uchun qorin qismini siqib, tuxum qo‘yg‘ichini cho‘zadi. Shu tufayli urug‘ qabul qilgichning teshigi bekiladi va jinsiy yoilardan chiqayotgan tuxumlar urugianmasdan qoladi. Bunday kataklarga qo‘yilgan urugianmagan tuxumlardan faqat erkak arilar chiqadi. Boshqacharoq tuzilgan kataklarga qo‘yilgan urugiangan tuxumlardan esa oziqning moi-ko‘lligi va xiliga qarab urg‘ochisi (malikasi) yoki ishchi arilar yetishib chiqadi.

Ba’zan hasharotlar geterogoniya (ikki jinslik va partenogenetik nasllarning gallanishi) y o ii bilan ham ko‘payadi. Bu hodisa odatda urg‘ochisi qanotsiz boigan hasharotlar orasida uchraydi. Masalan, yoz davomida shira bitlarining partenogenetik y o i bilan tirik lichinka tug‘adigan urg‘ochilari rivojlanadi. Bu lichinkalardan faqat urg‘ochilari rivojlanadi. Partenogenetik urg'ochi hasharotlaming oxirgi bo‘ginining naslidan esa urg‘ochi va erkak hasharotlar rivojlanib chiqadi. Urugiangan urg‘ochi hasharotlar qo‘ygan tuxumlar qishlab qoladi va bahorda ulardan yana urg‘ochilari chiqadi. Ayrim cho‘psimonlar, yong‘oqyasarlar va o ‘simlik bitlarining erkaklari umuman nomaium; ular faqat partenogenez usulda ko'payadi.