Mavzu: inflatsiya va uning turlari reja: 1: Inflatsiy haqida tushuncha 2: Inflatsiya turlari

MAVZU: INFLATSIYA VA UNING TURLARI

REJA:

1: Inflatsiy haqida tushuncha

2: Inflatsiya turlari

«INFLATSIYA»

Inflyatsiya makroiqtisodiy beqarorlikning ko'rinishlaridan biri boMib, hozirgi davrda barcha mamlakatlar uchun umumiy boMgan holat ftisoblanadi.

«Inflyatsiya» atamasi (lotincha inflation — shishmoq, kengaymoq) ilk bora Shimoliy Amerikada 1861-1865 yillardagi fuqarolar urushi davrida qoMlanilib, muomalada qog‘oz pullarning haddan ortiq ko'payib ketishini ifodalagan edi. Iqtisodiy adabiVotfarda esa, bu atam a XX asrda, birinchi jahon urushidan "keyin keng tarqaldi.

Inflyatsiya — bu pul massasining tovar aylanmasi ehtiyojlariga nisbatan ortib ketishi natijasida pul birligining qadrsizlanishi va shunga mos ravishda tovar narxlarining o ‘sishidir.

Inflyatsiya — bu muomala sohasining pul belgilari bilan milliy xo'jalik haqiqiy ehtiyojlaridan ortiqcha miqdorda toMib ketishi.

Inflyatsiya — bu iqtisodiy tizimda narx o ‘sishining barqaror tendensiyasi orqali ifodalanuvchi makroiqtisodiy hodisa.

Inflyatsiya — bu: — muomalada mavjud boMgan naqd qog‘oz pullar yoki naqd boMmagan qog‘oz pul hajmining tovarlarning real taklifiga nisbatan haddan tashqari ko‘payib ketishi; — pullarning xarid qobiliyatini pasayishi; — uzoq davr mobaynida narxlarning umumiy o‘sishi

METALL PULLARNING QANDRSIZLANISHI

Oltin qazib olish texnologiyasi takomillashib, yangi texnikalarni qoMlagan holda, mehnat unumdorligining oshishi va binobarin, oltin qiymatining pasayishi natijasida

Ba’zi iqtisodchilar metall pullarning qadrsizlanishini qadimdan m a’lum boMgan metall pullarni soxtalashtirish jarayoni bilan ham bogMaydilar. Qadimgi Gretsiya, Rim imperiyasida eramizga qadar va keyinchalik boshqa davlatlarda ham oltin va kumush tangalar tarkibini nisbatan arzon metallar aralashtirish yoki ularning og'irligini o ‘zgartirish orqali soxtalashtirish holatlari uchrab turgan.

Bu esa, metall pullarning o ‘z qadrini yo‘qotishini keltirib chiqargan.

Qog‘oz pullar Inflyatsiyaga uchraganda uch xil narsaga nisbatan qadrsizlanadi:

• oltinga nisbatan — bu oltinning qog‘oz pullarda bozor narxining oshishida o ‘z ifodasini topadi;
• Tovarlarga nisbatan — bu tovarlar narxining oshishida o ‘z ifodasini topadi;
• Bardoshli chet el valyutalariga nisbatan — bu chet el valyutalariga nisbatan milliy pul kursining tushib ketishida o‘z ifodasini topadi.

Inflyatsiya narx indeksi yordamida bazis davrga nisbatan o ‘lchanadi. Narxlar indeksi esa, joriy davrdagi iste’mol narxlarini bazis davrdagi iste’mol narxlariga nisbati orqali aniqlanadi:

NI

 

X 100%

bu yerda:

NI — narxlar indeksi;

TNj — joriy davrdagi iste’mol'tovarlari narxi;

TNb - bazis davrdagi iste’mol tovarlari narxi.

Yillar	Iste’mol tovarlari narxlari yig‘ma indeksi	Oziq-ovqat tovarlari	Nooziq-ovqat tovarlari	Xizmatlar
2000	24,9	18,9	36,6	47,1
2001	27,4	27,9	21,1	36,9
2002	27,6	28,0	19,3	41,3
2003	10,3	5,4	13,9	30,6
2004	1,6	-4,7	6,3	23,6

O‘zbekiston Respublikasida 2000-2004 yillarda inflyatsiyaning asosiy ko‘rsatkichlari (o ‘tgan yilning mos davriga nisbatan narxlarning o'sishi, %da) 6

Kelib chiqish sabablari va o'sish sur’atlariga qarab,

inflyatsiyaning turlari

1. Talab inflyatsiyasi

2. Taklif inflyatsiy

O‘rmalab boruvchi inflyatsiya

Jadal inflyatsiya

giperinflyatsiyada

Kelib chiqish sabablari va o'sish sur’atlariga qarab,

inflyatsiyaning turlari

1. Talab inflyatsiyasi

Taklif inflyatsiy

O‘rmalab boruvchi inflyatsiya(10%)

Jadal inflyatsiya(20-200%)

Giperinflyatsiyada(200+%)

Bashorat qilish mumkinligiga qarab

Kutilayotgan inflyatsiya

kutilmagan inflyatsiya

O`zbekistonda 2020 yil xolatiga ko`ra inflatsiya darajasi

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT