Mavzu: Informatika fanlarini o‘qitishda rivojlantiruvchi ta’lim

Tizim xususiyati	An’anaviy ta’lim
Rivojlantiruvchi ta’lim
Ta’limning maqsadi	Bilim, ko‘nikma va malakalarni berish		Qobiliyatlarni rivojlantirish. Mavjud sharoitda mavzuni o‘rganish orqali o‘zini-o‘zi o‘zgartira oladigan qobiliyatlarni shakllantirish.
Ta’limni mazmuni	O‘qituvchi rejalashtirgan bilim, ko‘nikma va malakalar		O‘quvchilarni izlanishi va amaliy ko‘nikmalarini mazmunli bo‘lishini ta’minlaydigan ilmiy tushunchalar tizimi
O‘qitish metodlari	Tushuntirish-namoyish etish metodi. Katta hajmdagi o‘quv axborotlarini aytib berish		O‘quv materiallarini o‘rganish uchun guruhlarga taqsimlash, topshiriqlar berish, topshiriqni bajarish jarayonida o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasidagi dialog
Integrallashgan nom	Xotira maktabi		Fikrlash maktabi, ochiq pedagogika
Pedagog shiori	Men kabi bajar		Qanday bajarishni o‘yla va bajar!
O‘qituvchi aqidasi	Men sizdan yuqoridamen		Men siz bilan birgamen
O‘qituvchi roli	Axborot tashuvchi, bilimlarni, urf-odatlar targ‘ibotchisi		O‘quv jarayonining boshqaruvchisi, maslahatchi, o‘quv jarayonini hamkorlikda tashkil etuvchisi
Pedagog vazifasi	Bilimlarni yetkazish		Shaxsni “o‘stirish”, rivojlantirish
O‘qitish usuli	Avtoritar		Demokratik
O‘qituvchi va o‘quvchining hamkorlik usuli	O‘qituvchi tomonidan monolog		Dialog-ikki tomonlama
O‘qitish metodini ustunligi		Axborotli		Muammoli-qidiruv
O‘quvchilar faoliyatini ustunligi		Eshitish, suhbatga qatnashish, yodlash, algoritm bo‘yicha ishlash		Mustaqil izlanuvchi, , ma’lumot beruvchi, turli ko‘rinishdagi ijodiy faoliyat
O‘quvchi vaziyati		Qiziqishi kam nisbatan passiv		Faol, tashabbuskor, qiziqishi yuqori
O‘qishga nisbatan motiv		Vaqti-vaqti bilan vujudga keltiriladi		Maqsadli, doimo vujudga keltiriladi
Darsning psixologik faollik holati		Ba’zida, “o‘z-o‘zidan” faollik		Maqsadli, doimo faollik shakllantiriladi

Shunday qilib rivojlantiruvchi ta’lim o‘quvchilarni umumiy va maxsus rivojlanishga olib keladigan shunday ta’limki, unda maxsus pedagogik vositalar yordamida o‘quvchilarning fikrlash qobiliyati va bilish ehtiyojini shakllantirishga yo‘naltirilib boriladi.

7.2. Informatika fanlarini o‘qitishda tanqidiy tafakkurni rivojlantirish texnologiyalari. Pedagogikada tanqidiy tafakkur ni rivojlantirish texnologiyasi XX asrning 90-yillarida amerikalik psixologlar D.Stil, K.Meredit va CH Templlar tomonidan taklif etilib, “tanqidiy tafakkur” atamasi axborotlar bilan samarali ishlashga imkon beradigan shaxsning aqliy xususiyati va kommunikativ fazilatlar tizimi tushuniladi .
Tanqidiy tafakkurni rivojlantirish texnologiyalarining maqsadi o‘quvchilarda o‘quv jarayonida va kundalik turmushda ham zarur aqliy qobiliyatlarni rivojlantirishdir. Shuningdek shaxsiy qarorlarni qabul qilish uchun axborotlarni yig‘ish, ular ustida ishlash, axborot va hodisalarni turli tomondan (yaxshi-yomon, foydali-zarari, ijobiy-salbiy, to‘g‘ri-noto‘g‘ri va h.k.) tahlil qilishdir. Tanqidiy tafakkurning rivojlanishi natijasida o‘quvchilar kundalik turmushda ro‘y beradigan voqea-hodisalarni ham har tomonlama ijobiy va salbiy, foydali va zararli tomondan tahlil qila oladilar.
Amerikalik olim J.Dyuining fikricha: «O‘quvchilar muayyan muammoni yechish bilan shug‘ullana boshlasalargina, ularda tanqidiy fikrlash paydo bo‘ladi. Shu sababli, o‘quv jarayonining boshlang‘ich nuqtasida mavzuga mos qandaydir muammoni vujudga keltirish, muammoli topshiriq yoki savollar berish kerak bo‘lib, o‘quvchining faqatgina muayyan muammo bilan kurashib, murakkab vaziyatdan chiqish uchun o‘zining shaxsiy yo‘lini izlagandagina, o‘quvchi haqiqatan ham fikrlaydi». Masalan, o‘qituvchi chiziqli dasturga doir bitta masala dasturini tuzish yo‘liga ko‘rsatma bersa, o‘quvchi shu dasturni tuzib shunga o‘xshash masalalarni o‘zi izlab topishi, uning dasturini tuzib, yechimni olishi va yechimni masaladagi o‘zgaruvchi o‘rniga qo‘yib to‘g‘ri yoki noto‘g‘riligi haqida o‘z qarorlarini chiqarishini misol qilib ko‘rsatishimiz mumkin.
Misol. Jamiyatni kompyuterlashtirishning ijobiy va salbiy tomonlarini quyidagi jadvalga to‘ldiring!