Mavzu Innovatsion texnologiyalar va ulardan foydalanish zaruriyati Korxonalarda innovatsion texnologiyalar salohiyatini oshirishga ta’sir etuvchi omillar Innovatsion texnologiyalarni rivojlantirish modellari

3.Innovatsion texnologiyalarni rivojlantirish modellari

1. 
   Texnologik parametrlarga bog‘liq ravishda innovatsiyalar mahsulotli va jarayonli innovatsiyalarga bo‘linadi.
   

Mahsulotli innovatsiya deganda yangi xom - ashyo, materiallar va yarim fabrikatlarni qo‘llash va yangi mahsulotlarni ishlab chiqarish tushuniladi.
Jarayonli innovatsiya - ishlab chiqarishni tashkil qilishning yangi uslublari
(texnologik jarayon o‘zgarishlari) hisoblanadi.

2. 
   Innovatsion bozor uchun yangiligi bo‘yicha innovatsiyalar quyidagilarga bo‘linadi:
   

1. 
   jahonda tarmoq uchun yangi;
   
2. 
   mamlakatda tarmoq uchun yangi;
   

v) alohida korxona uchun yangi.
3. Tizimdagi o‘rni bo‘yicha innovatsiyalar bo‘linadi:

1. 
   ishlab chiqarishga kirish tomonidagi innovatsiyalar;
   
2. 
   ishlab chiqarishdan chiqish tomonidagi innovatsiyalar;
   

v) korxona strukturasi innovatsiyalari.
4. Kiritiladigan o‘zgarishlarning chuqurligi jihatidan:

1. 
   radikal (tubdan o‘zgartiradigan);
   
2. 
   takomillashtiruvchi (yaxshilaydigan);
   

v) Modifikatsion (zamonaviylashtiradigan).
5. Faoliyat sohasi bo‘yicha innovatsiyalar bo‘linadi:

1. 
   texnologik;
   
2. 
   ishlab chiqarish;
   

v) iqtisodiy;
g) savdo - sotiq;

4. 
   ijtimoiy;
   
5. 
   boshqarish.
   

Innovatsion o‘zgarishlarni o‘ziga xos kuzatilishi 1920 yilda rus olimi N.D.
Kondratev tomonidan o‘tkazilgan.
N.D. Kondratev xo‘jalik kon’yunkturalarning katta sikli nazariyasining muallifi.
U sikllar ko‘pligi g‘oyasini asoslagan va davriy to‘lqinlar tebranishi modelini ishlab chiqqan: qisqa davrlar (3 - 3,5 yil), savdo - sanoat davri (o‘rta davr - 7 - 11 yil),
katta davrlar (48 - 55 yil).
N.D. Kondratevning baholashi bo‘yicha XVIII asr oxiridan boshlab katta
sikllar davri quyidagicha bo‘lgan:

1. 
   Ko‘tarilish to‘lqini: oldingi asrning 80 yillari oxiri 90 yillarining boshidan to 1810-1817 yillargacha.
   
2. 
   Pasayish to‘lqini: 1810-1817 yillardan to 1844-1851 yillargacha.
   
3. 
   Ko‘tarilish to‘lqini: 1844-51 yillardan to 1870 - 75 yillargacha.
   
4. 
   Pasayish to‘lqini: 1870 - 75 yillardan to 1890 - 96 yillargacha.
   
5. 
   Ko‘tarilish to‘lqini: 1890-96 yillardan to 1914 - 20 yillargacha.
   
6. 
   Ehtimolli pasayish to‘lqini: 1920 yillardan.
   

N.D. Kondratev aytishicha, innovatsiyalar xo‘jalik kon’yukturasini pasayishdan ko‘tarilish tendensiyasiga to‘lqinli o‘zgarish bilan o‘tkazadi.
U yangiliklar vaqt bo‘yicha notekis taqsimlanishini va guruhlar, klasterlar bilan namoyon bo‘lishini ko‘rsatdi (klaster - bir-biriga bog‘liq bo‘lgan guruhlar). Bu klasterli yondashish deb ataladi. N.D. Kondratevning tavsiyalari innovatsion strategiyalarni ishlab chiqishda qo‘llanilishi mumkin.