- Shaxsning identifikatsiyasi, ko’pligi va anonimligi
- Yuzma-yuz aloqaning va shaxsiy mavjudlikning umuman yo’qligi kiber muhitlik insonlarning o’zlarini tanishlariga g’alati ta’sir ko’rsatdi. Oddiy bosma matn bilan aloqa qilib turib, qator tanlovlarga ega bo’lasiz – o’zingiz haqingizda nima xohlasangiz shuni gapirishingiz, qanday xohlasangiz shunday ko’rsatish yoki umuman notanish bo’lib qolish – ba’zi holatlarda esa ko’rinmas odam bo’lish imkoniga ega bo’lasiz. Shunda chatlarda muhabbat iztiroblarini rivojlanishini kuzatishingiz, konferensiyalarda munozara hamda baxslarda ishtirok etishingiz mumkin bo’ladi. Aytgandek, xushomadgo’ylik o’yinini boshlayotgan tashqaridan qaralganda o’zining ochiqligini to’la anglab yetadi. Yaratilgan instrumental muhitlar va virtual hamjamiyatlar ko’pchiligida xayolingizga kelgan xohlagan ismni aytishingiz mumkin. Multimedia-dunyoda bundan tashqari o’zingizga boshqa tashqi ko’rinishni tanlash, virtual kiyim kiyib olish imkonini beradi. Anonimlikka erkinlik holati xos bo’ladi va mana shu burilishda yo’l ikkiga ajraladi. Ba’zan mana shu ustunliklardan odamlar salbiy kayfiyatlarini yo’qotish va bema’ni ehtiyojlarini qondirishda foydalanadilar. Ikkinchi yo’li esa – bu ochiq ko’ngil bo’lish va ijtimoiy qoidalar ularni muhokama qilishni ma’qullamasa yoki keng jamoatchilik oldida uni hatto tilga olishni taqiqlasa ba’zi juda shaxsiy jihatlarini yashirmaslik imkonidir.
bu yerda interaksiyalar davom etishi sharoitlarida intersubyektiv vaqt ikki tomonlama cho’ziladi. Bu holat qulay va mos keluvchi «refleksiya muhitini» ta’minlaydi. Yuzma-yuz muloqotga nisbatan sheriklar o’ylash va javob qaytarish uchun ancha ko’proq vaqtga ega bo’ladilar. Deyarli barcha yuzerlar – endi o’rganayotganlar mana shu vaqtni yangicha his qilishga moslashish davridan o’tadilar. Misol uchun, ular xatlariga darhol javob olishlarini kutishlari mumkin. Ular (balki, anglab yetmagan holda), sherigining javobi tezligi odiy suhbatdagi tezlikka yaqin bo’ladi yoki hech bo’lmaganida yaqinlashadi deb o’ylaydilar. Tajribali e-mail yuzerlar esa vaqtning cho’zilishi ustunligidan zavqlanadilar va (vaqt o’tishi bilan – cho’zilgan-to’xtagan) har bir yuzerda o’zining individual e-mail-qadami borligini tushunib oladilar. Boshqa tomondan, kiber-vaqt siqilgan. Agar siz on-layn jamiyatda bir necha oylardan beri ishtirok etib kelayotgan bo’lsangiz, o’zingizni cho’chimasdan «qariya» deb atashingiz mumkin. Kommunikativ-aloqasiz guruhda ham xuddi shunday hisoblanasiz. Internet ekologik muhiti g’isht, taxta va temirdan yasashdan ko’ra dasturli infrastrukturasini yozish va ko’chirib yozib olish ancha oson bo’lganligi sababli ham shunchalik tez o’zgarib kelmoqda. Virtual dunyoda harakatlanish juda oddiy va hech qanday cheklanishlarga ega bo’lmaganligi sababli birinchi, ikkinchi va boshqa uchraydiganlar, o’tib boruvchilar, o’zingizning, begona, do’stona va dushman kiber-guruhlar va shunchaki kiber-hamjamiyatlar ham juda tez o’zgarib boradi. Bizning vaqtni subyektiv ichki his qilishimiz biz yashayotgan dunyoning o’zgarishi tezligi bilan bog’liq. Bizni o’rab turgan tarmoq yo’llari turlari, tovushlar va insonlarning darhol o’zgarishlari holatida vaqtni his qilish-v - bu yerda interaksiyalar davom etishi sharoitlarida intersubyektiv vaqt ikki tomonlama cho’ziladi. Bu holat qulay va mos keluvchi «refleksiya muhitini» ta’minlaydi. Yuzma-yuz muloqotga nisbatan sheriklar o’ylash va javob qaytarish uchun ancha ko’proq vaqtga ega bo’ladilar. Deyarli barcha yuzerlar – endi o’rganayotganlar mana shu vaqtni yangicha his qilishga moslashish davridan o’tadilar. Misol uchun, ular xatlariga darhol javob olishlarini kutishlari mumkin. Ular (balki, anglab yetmagan holda), sherigining javobi tezligi odiy suhbatdagi tezlikka yaqin bo’ladi yoki hech bo’lmaganida yaqinlashadi deb o’ylaydilar. Tajribali e-mail yuzerlar esa vaqtning cho’zilishi ustunligidan zavqlanadilar va (vaqt o’tishi bilan – cho’zilgan-to’xtagan) har bir yuzerda o’zining individual e-mail-qadami borligini tushunib oladilar. Boshqa tomondan, kiber-vaqt siqilgan. Agar siz on-layn jamiyatda bir necha oylardan beri ishtirok etib kelayotgan bo’lsangiz, o’zingizni cho’chimasdan «qariya» deb atashingiz mumkin. Kommunikativ-aloqasiz guruhda ham xuddi shunday hisoblanasiz. Internet ekologik muhiti g’isht, taxta va temirdan yasashdan ko’ra dasturli infrastrukturasini yozish va ko’chirib yozib olish ancha oson bo’lganligi sababli ham shunchalik tez o’zgarib kelmoqda. Virtual dunyoda harakatlanish juda oddiy va hech qanday cheklanishlarga ega bo’lmaganligi sababli birinchi, ikkinchi va boshqa uchraydiganlar, o’tib boruvchilar, o’zingizning, begona, do’stona va dushman kiber-guruhlar va shunchaki kiber-hamjamiyatlar ham juda tez o’zgarib boradi. Bizning vaqtni subyektiv ichki his qilishimiz biz yashayotgan dunyoning o’zgarishi tezligi bilan bog’liq. Bizni o’rab turgan tarmoq yo’llari turlari, tovushlar va insonlarning darhol o’zgarishlari holatida vaqtni his qilish-v
Do'stlaringiz bilan baham: |
