Mavzu: Internet protokollari

Mavzu: Internet protokollari

Zamonaviy hayotni Internetsiz tasavvur qilish qiyin. Biroq, eng asosiy darajada, global tarmoq aslida turli xil kompyuterlar o'rtasidagi aloqadir. Ushbu ulanish tarmoq ma'lumotlarini uzatish protokollari bilan ta'minlanadi - axborotni uzatishning xususiyatlari va tartibini belgilaydigan qoidalar ro'yxati.

Protokol — jo’natuvchi va qabul qiluvchi o’rtasida ma’lumot almashish uchun oldindan kelishib olingan kelishuvlar to’plami. Ikkala taraf ham ma’lumot almashinuvi vaqtida shu kelishuvlarga qat’iy rioya qiladi.
Umuman olganda, ma'lumotlarni uzatish protokollari juda ko'p. Biz eng asosiylari haqida gaplashamiz.
IP - Internet protokoli
U birinchi bo'lib alohida shaxsiy kompyuterlarni yagona tarmoqqa birlashtirgan. Aytishimiz mumkinki, bu protokol eng oddiy. Shuningdek, u ishonchsizdir, chunki u paketlarni qabul qiluvchiga yetkazib berishni tasdiqlamaydi va ma'lumotlarning yaxlitligini nazorat qilmaydi. IP protokoli yordamida ma'lumotlar uzatish ulanish o'rnatmasdan amalga oshiriladi.
IP ning asosiy vazifasi - datagram marshrutlash, ya'ni biz tarmoq tugunlari orqali ma'lumotlar yo'lini aniqlash haqida gapiramiz. Hozirgacha eng ommabop versiya 32 bitli manzilli IPv4 edi. Ammo, bilasizki, 4,29 milliard IPv4 manzillari juda ko'p, ammo uzoq vaqt davomida etarli emas. Shuning uchun IPv6 manzillar taqchilligi muammosini hal qilish uchun mavjud.
TCP/IP - uzatishni boshqarish protokoli/Internet protokoli
Bu allaqachon TCP va IP protokollari to'plami. TCP ma'lumotlar uzatishni osonlashtiradi va nazorat qiladi va ishonchliligi va yaxlitligini nazorat qiladi. IP marshrutlash uchun javobgardir. TCP protokoli ko'pincha boshqa, murakkabroq protokollar tomonidan qo'llaniladi.
UDP - Foydalanuvchi Datagram Protocol
Ular o'rtasida dastlabki aloqani yaratmasdan ma'lumotlarni uzatishni ta'minlaydi. UDP yetarlicha ishonchli emas, chunki paketlar nafaqat yetib kelmasligi, balki takrorlanishi yoki ishdan chiqishi ham mumkin.
Ammo afzallik ham bor: ma'lumotlarni uzatish tezligi. Shuning uchun UDP ko'pincha tarmoq kechikishlariga ayniqsa sezgir bo'lgan ilovalarda qo'llaniladi.
FTP - fayl uzatish protokoli
Fayllarni uzatish uchun ishlatiladi. Ushbu protokol yangi emas - u IP paydo bo'lishidan ancha oldin muvaffaqiyatli ishlatilgan. Xosting saytlariga masofaviy kirishni tashkil qilish uchun bugungi kunda ham foydalaniladi.
Bu ishonchli, ma'lumotlar uzatishni kafolatlaydi, mijoz-server arxitekturasi printsipi asosida ishlaydi. Server fayl tizimi bilan ishlash uchun foydalanuvchi autentifikatsiyadan o'tadi (anonim variant ham mumkin) va keyin kirish huquqiga ega bo'ladi.
DNS
DNS shunchaki domen nomlari tizimidan ko'proq narsadir. Bu ham protokol bo'lib, usiz bu tizim ishlay olmaydi. Protokol mijoz kompyuterlariga DNS-serverdan saytning IP-manzilini so'rash imkonini beradi, shuningdek, DNS serverlari o'rtasida ma'lumotlar bazalarini almashishga yordam beradi. Tizim TCP va UDP protokollaridan ham foydalanadi.
HTTP - gipermatnni uzatish protokoli
Dastlab bu HTML hujjatlarini uzatish protokoli edi. Endi u tarmoq orqali o'zboshimchalik bilan ma'lumotlarni uzatish uchun ishlatiladi. Bu oraliq holatni saqlamasdan mijoz-server o'zaro aloqasi uchun protokol hisoblanadi. Mijoz odatda veb-brauzerdir, garchi u qidiruv roboti ham bo'lishi mumkin. Ma'lumot almashishda HTTP protokoli ko'pincha TCP/IP dan foydalanadi.
HTTP protokoli shifrlashni qo'llab-quvvatlaydigan HTTPS kengaytmasiga ega. Unda ma'lumotlar allaqachon TLS kriptografik protokoli orqali uzatiladi.
NTP - Tarmoq vaqt protokoli
Aslida, barcha uzatish protokollari klassik ma'lumotlarni almashish uchun ishlatilmaydi. NTP protokoli qurilmaning mahalliy soatini global/mahalliy tarmoqdagi vaqt bilan sinxronlashtirish uchun ishlatiladi. NTP eng aniq vaqt manbasini tanlash uchun Marzullo algoritmidan foydalanadi. NTP ham UDP ustida ishlaydi, bu esa maksimal ma'lumotlarni uzatish tezligiga erishish imkonini beradi. Umuman olganda, protokol WAN/LANdagi kechikishlarning o'zgarishiga ancha chidamli.