Mavzu: Isbotlashning yo’llari va usullari

Mavzu: Isbotlashning yo’llari va usullari.

Isbot — mulohaza, hukm, nazariyaning chinligini aniqlash (asoslash). I.ning obyektiv metod orqali manti-qiy ishonchga olib boradigan turi va inson his-tuygʻulari, mayllariga asoslanib ruhiy ishonchga olib keladigan turi mavjud. Birinchi turi 2 xil usul: a) bevosita hayotdan olingan faktlar orqali; b) toʻgʻriligi aniqlangan fikirlar orqali amalga oshadi. Biror fikrning chinligi (haqiqatligi)ni toʻgʻriligi aniqlangan boshqa fikrlar orqali asoslab berish mantiqiy I., fak-tlarga asoslangan I. esa real I. deb yuritiladi. Mantiqiy I. tuzilish jihatdan tezis (isbotlanishi kerak boʻlgan fikr), asos (tezisni isboti uchun keltirilgan dalillar), I.dan iborat. I. va uning qoidalarini birinchi boʻlib Aristotel ishlab chiqqan. Forobiy I.ning ayrim usullarini koʻrsatib bergan va I.ni mantiq ilmining asosi deb aytgan. I. fan va amaliyetda doim qoʻllanadigan fikrlash usulidir. Zamonaviy mat. va mantiq ilmida aksimatik, chizikli, chiziqsiz, bevosita va bilvosita analogiya asosidagi I., ekzistensial, muloxdza I.i kabi usul va turlari mavjud.

• Isbot — mulohaza, hukm, nazariyaning chinligini aniqlash (asoslash). I.ning obyektiv metod orqali manti-qiy ishonchga olib boradigan turi va inson his-tuygʻulari, mayllariga asoslanib ruhiy ishonchga olib keladigan turi mavjud. Birinchi turi 2 xil usul: a) bevosita hayotdan olingan faktlar orqali; b) toʻgʻriligi aniqlangan fikirlar orqali amalga oshadi. Biror fikrning chinligi (haqiqatligi)ni toʻgʻriligi aniqlangan boshqa fikrlar orqali asoslab berish mantiqiy I., fak-tlarga asoslangan I. esa real I. deb yuritiladi. Mantiqiy I. tuzilish jihatdan tezis (isbotlanishi kerak boʻlgan fikr), asos (tezisni isboti uchun keltirilgan dalillar), I.dan iborat. I. va uning qoidalarini birinchi boʻlib Aristotel ishlab chiqqan. Forobiy I.ning ayrim usullarini koʻrsatib bergan va I.ni mantiq ilmining asosi deb aytgan. I. fan va amaliyetda doim qoʻllanadigan fikrlash usulidir. Zamonaviy mat. va mantiq ilmida aksimatik, chizikli, chiziqsiz, bevosita va bilvosita analogiya asosidagi I., ekzistensial, muloxdza I.i kabi usul va turlari mavjud.