Mavzu: Ishlab chiqarish xarajatlari va ularni kamaytirish yo`llari Reja

2.Xarajatlarning tasniflanishi


Xarajatlarni tasniflashni ko`plab usullari mavjud, tashkilotlarda eng ko`p foydalaniladigani quyidagilar:
Boshqarish funksiyasiga muvofiq ishlab chiqarish xarajatlari;
Ular xom ashyoni tayyor maxsulotga aylantirish uchun fabrikada sarflanadigan xarajatlardir. U ishlab chiqarishda ishlatiladigan materiallarning narxini yoki to`g`ridan to`g`ri mehnat va umumiy zavod xarajatlarini o`z ichiga oladi.
Ishlab chiqarishning moddiy xarajatlari:

• mahsulotga qushiladigan xom ashyo va materiallar – sotib olingan materiallar (ishlab chiqarishni me’yorida o’tishini ta’minlash, ehtiyot qismlar, mahsulotlarni urash, joylash uchun materiallar va h.k);

  
  

• ishlab chiqarish xususiyatiga ega xizmatlar va ishlar;

  
  

• tabiiy xom ashyo (suv, yog’och va h.k);

  
  

• energiya va yoqilg’ining hamma turlari;

  
  

• materiallarning tabiiy kamayishi.

  
  

Ishlab chiqarish xarakteridagi mehnatga to’lovlar:

• bajarilgan ishlar uchun to’lovlar;

  
  

• qo’shimcha to’lovlar;

  
  

• ishlanmagan vaqtlar uchun to’lovlar.

  
  

Ijtimoiy sug’urtaga ajratmalar:

• ish haqi fondiga nisbatan ajratmalar;

  
  

• nodavlat nafaqa fondiga, ixtiyoriy tibbiy sug’urtaga va boshqa ixtiyoriy to’lovlar.

  
  

Asosiy fondlar va nomaterial aktivlar amortizasiyasi:

• asosiy fondlarning eskirishiga qarab bosh birlamchi bahodan ajratma.

  
  

Ishlab chiqarish xarakteridagi boshqa xarajatlar:

• ishlab chiqarish jarayoniga ko’rsatilgan xizmatlar;

  
  

• ishlab chiqarish xom ashyo va materiallar bilan ta’minlash;

  
  

• asosiy fondlarni ishchi holda saqlash xarajatlari;

  
  

• o’t o’chirishni ta’minlash va qorovullar;

  
  

• ishlab chiqarish asosiy fondlarining ijara haqi.