Mavzu: Isitish tizimidagi quvurlar va armaturalar

1.3-rasm. q o ‘z g ‘aluvchan tayanchlar a-sirg‘anishli; b-katokli; v-rolikli; 1-taglik; 2-tayanchyostig‘i; 3-tayanch silindri.Temir beton qo‘zg‘almas tayanchlar (8.3-rasm, v) to‘siq ko‘rinishiga ega bo‘lib, quvurlar kanalsiz o‘tkazilganda poydevorlarga, kanalli o‘tkazilganda esa kanallar asoslariga va yonmalariga yoki kameralarga qistiriladi.

Qo‘zg‘almas tayanchlar odatda po‘lat yoki temirbetondan yasaladi. Po‘latli qo‘zg‘almas tayanchlar (1.2-rasm, a,b) odatda po‘latli yuk ko‘taruvchi konstruksiyalar (balka yoki shveller) ko‘rinishigi ega bo‘lib, trubaga payvandlangan tirsaklar orasida joylashtiriladi. Yuk ko‘taruvchi konstruksiya kameralarning qurilish konstruksiyalariga qistirib qo‘yiladi yoki machta, estakada va h.k. larga payvandlanadi.

3.Kompensatorlar. 3. Tarmoq quvurlari issiqlik uzatishi natijasida joyidan siljib ketmasligi uchun qo‘zg‘almas tayanchlardan foydalaniladi. Ammo qo‘zg‘almas tayanchlar orasida quvurlarni issiqlik uzatishini qabul qiladigan qurilmalar bo‘lmasa, quvurlar katta kuchlanishlar ostida buzilishi mumkin. Quvurlarning issiqlik uzatishini kompensatsiyalash (qoidasi) uchun turli xil qurilmalardan foydalaniladi (1.3-rasm).

3.Kompensatorlar. 3. Tarmoq quvurlari issiqlik uzatishi natijasida joyidan siljib ketmasligi uchun qo‘zg‘almas tayanchlardan foydalaniladi. Ammo qo‘zg‘almas tayanchlar orasida quvurlarni issiqlik uzatishini qabul qiladigan qurilmalar bo‘lmasa, quvurlar katta kuchlanishlar ostida buzilishi mumkin. Quvurlarning issiqlik uzatishini kompensatsiyalash (qoidasi) uchun turli xil qurilmalardan foydalaniladi (1.3-rasm).

Ularni ishlash prinsipi bo‘yicha ikki guruhga bo‘lish mumkin: 1) radial yoki egiluvchan qurilmalar, ya’ni quvurlarning issiqlik uzayishini egilish yoki burilish (fazoviy) yo‘li bilan qabul qilinadigan; 2) o‘qli sirg‘anishli va elastik turdagi qurilmalar, ya’ni issiqlik uzayishini quvurning teleskopik siljishi orqali qabul qilinadigan. 1.5-rasm. Kompensator qurilmalarning turlari: a-tabiiy kompensatsiya; b-S-simon kompensator; v-uzaytirilgan P-simon kompensator; g-shunga o‘xshash teng tomonli (vqh);
Ularni ishlash prinsipi bo‘yicha ikki guruhga bo‘lish mumkin: 1) radial yoki egiluvchan qurilmalar, ya’ni quvurlarning issiqlik uzayishini egilish yoki burilish (fazoviy) yo‘li bilan qabul qilinadigan; 2) o‘qli sirg‘anishli va elastik turdagi qurilmalar, ya’ni issiqlik uzayishini quvurning teleskopik siljishi orqali qabul qilinadigan. 1.5-rasm. Kompensator qurilmalarning turlari: d-buklamali lirosimon kompensator; e-shunga o‘xshash silliq egilgan; j-(-simon; z-linzali kompensator
Tabiiy kompensatsiya maxsus qurilmalarni o‘rnatishni talab qilmaydi, shuning uchun undan birinchi navbatda foydalanish lozim. Radial kompensatorlar turli xil shakldagi issiqlik tarmoqlarda o‘qli va radial kuchlanishlarni bartaraf etish uchun o‘matiladi. O‘qli kompensatorlar tarmoqning to‘g‘ri chiziqli qismlarida o‘rnatiladi. Amalda o‘qli kompensatorlardan salnikli kompensatorlar (1.6-rasm) keng tarqalgandir.