Mavzu: kasb tanlashda onglilik va mustaqillik

Mеhnat sharoitlari klassifikatsiyasi
Kasb tanlashda onglilik va mustaqillik odamning o’z qiziqishi, qobiliyatlari, irodaviy sifatlariga o’zi rеalistik baho bеrishini taqozo etadi. Bunday o’z-o’ziga baho bеrish har kimning ham qo’lidan kеlavеrmaydi.
Shuning uchun fan o’qituvchilarning, murabbiylarining fikrlariga quloq solish va amal qilish muhim ahamiyatga egadir. Chunki har bir pеdagog sizning xulq-avtoringiz, ish faoliyatingizni kuzatib borib, qiziqishlaringiz, mayllaringiz xaraktеringiz, qobiliyatingiz va mеhnatga qay darajada tayyor ekaningiz to’g’risida hammadan ko’ra yaxshirok fikr bildirishi mumkin.
Ongli ravishda kasb tanlash dеgan gapning ma'nosi shuki, sizning har biringiz o’z imkoniyatlaringizni jamiyatimiz ehtiyojlari bilan, uning axloqiy printsiplari bilan taqqoslab ko’rishingiz kеrak. Bunda faqat jamiyatning bugungi kundagi ehtiyojlari va imkoniyatlarinigina hisobga olish bilan chеklanibgina qolmay, shu bilan birga mamlakatimizning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini jadallashtirishga qaratilgan tadbirlarini nazardan qochirmaslik muhimdir.
Mutaxassislarning bashorat qilishlariga qaraganda, sizning har biringiz o’z hayotingiz davomida 5-6 marta kasbiy bilim va malakalarni yangilashingizga to’g’ri kеladi. Buning uchun esa mustahkam poydеvor umumiy o’rta ma'lumot bo’lishi kеrak. Ayni mana shunda bilimlar tizimi har qanday kasbiy faoliyatning nеgizini tashqil etadi, umumiy qobiliyatlarni hamda kasbiy jihatdan muhim ahamiyatga ega bo’lgan fazilatlarni rivojlantirishga yordam bеradi, o’nlab turli mashg’ulotlarning tushunarli bo’lishini, mahoratni tеz sur'atlar bilan o’stirishni ta'minlaydi, agar zarur bo’lsa faoliyat sohasini o’zgartirish imkonini bеradi.O‘smirlikning eng quvnoq va mazmunli davri akademik litsey va kasb-hunar kollejlari bag‘rida o‘tkazilgan davrdir. Hozirgi kunda ushbu muassasalarning bitiruvchilari o‘z dillaridagi orzu-havaslari tomon qadam qo‘yadigan kunlar ostonasida turibdilar. Kimdir biror hunarmandlik kasb-korini davom ettirish yoki o‘z shaxsiy tadbirkorligini yo‘lga qo‘yish niyatida bo‘lsa, yana boshqalar oliy ta’lim olish, ya’ni ko‘p yillar orzu qilib, tanlagan kasbiy mutaxassislik sirlarini egallash uchun oliy ta’lim muassasalariga hujjat topshirishga ahd qilganlar.
Kasb tanlash katta hayot yo‘lidagi eng muhim qadamdir. Inson hayotda o‘zini baxtli his etishi uchun albatta, atrofida mehribon, sevimli insonlar bo‘lishidan tashqari, o‘z qiziqishi bilan amalga oshiradigan kasb-hunarga ham ega bo‘lishi zarur. Ba’zi yoshlar ko‘p yillar orzu qilib yurgan mutaxassislik uchun oliy ta’lim muassasasiga hujjat topshirish damlari yaqinlashganda, «Men kelajakda shu sohaning mutaxassisi bo‘la olamanmi, bunga mening bilimim va iqtidorim yetadimi?» — deb o‘ylanib qoladilar. Ayrimlar o‘zlarining ko‘p yillik orzularidan ham voz kechib, hozirgi kunda dolzarb ahamiyatli o‘rin tutayotgan sohaga qiziqib, kutilmaganda o‘z fikrlarini o‘zgar-tiradilar. Asosiysi, yoshlar to‘g‘ri yo‘lni tanlash o‘z hayotlari oldida juda katta mas’uliyatli vazifa ekanligini yaxshi bilishlari va faqatgina qiziqishlari yuqori bo‘lgan kasb sirlarini egallashga intilishlari zarur.
Ma’lumki, jamiyat taraqqiyotida barcha kasb-hunar va mutaxassislik sohalari ham o‘z dolzarb o‘rniga ega. Ular qatorida jadal sur’atda rivojlanib borayotgan axborot-kommunikatsiya texnologiyalari yo‘nalishlarida mutaxassislarni tayyorlaydigan sohalar ham muhim ahamiyatga molik. Toshkent axborot texnologiyalari universiteti (TATU) respublikamizda tayanch oliy ta’lim muassasasi sifatida aynan shu soha bo‘yicha kadrlar tayyorlaydi. Hozirgi kunda mazkur sohaga qiziqqan mamlakatimizning turli mintaqalarida yashaydigan yoshlarimiz albatta poytaxtga yo‘l olmay ham TATU talabasi bo‘lishdek baxtga erishishlari mumkin. Mamlakatimiz viloyatlarining iqtisodiyot tarmoqlari, davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari ehtiyojlari uchun axborot-kommunikatsiya texnologiyalari sohasida yetuk va malakali kadrlar tayyorlash zarurligini inobatga olib, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005-yil 2-iyundagi «Axborot texnologiyalari sohasida kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish to‘g‘risida»gi PQ-91-sonli Qaroriga muvofiq respublikamizning Samarqand, Farg‘ona, Nukus, Qarshi va Urganch shaharlarida universitetning hududiy filiallari tashkil etildi.
O‘tgan davr mobaynida hududiy filiallarda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmonlari, Qarorlari va Farmoyishlari, Vazirlar Mahkamasining qaror va farmoyishlari, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi hamda O‘zbekiston Respublikasi aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo‘mitasining buyruq va farmoyishlarida belgilangan asosiy va ustuvor vazifalardan kelib chiqqan holda, AKT sohasida kadrlar tayyorlash borasida, Toshkent shahridagi bosh universitet bilan birgalikda keng ko‘lamdagi ishlar amalga oshirildi. Xususan, ushbu barcha filiallarda viloyat ko‘rkiga yanada chiroy baxsh etuvchi, bilim olish uchun barcha qulaylik va imkoniyatlarga ega zamonaviy o‘quv binolari qurilib, foydalanishga topshirildi. Moddiy-texnik bazasi yanada mustahkamlandi, jumladan, o‘quv jarayoni uchun keng va chiroyli o‘quv auditoriyalari va laboratoriyalari, kompyuter va multimedia sinflari, o‘quv markazlari tashkil etilib, yangi kompyuter texnikalari, elektron doska, multimedia proyektorlar, noutbuklar, multimedia vositalari kabi zamonaviy uskunalar va qurilmalar bilan jihozlandi. Bir so‘z bilan aytganda, hududiy filiallarda talabalarning o‘z tanlagan yo‘nalishlari bo‘yicha mukammal bilim olishlari va professor-o‘qituvchilarning faoliyati uchun yaratilgan sharoitlar Toshkent shahridagi bosh universitetdagidan aslo qolishmaydigan darajaga ko‘tarildi.
TATUning barcha filiallarida o‘quv jarayoni va ilmiy tadqiqot ishlari O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va hukumatining quyidagi:

• 
  O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2013-yil 26-martdagi «Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari sohasida yuqori malakali kadrlar tayyorlash tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi PQ-1942-sonli Qarori;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2013-yil 28-iyundagi «Toshkent axborot texnologiyalari universiteti va uning hududiy filiallarining tashkiliy tuzilmasini takomillashtirish to‘g‘risida»gi 188-sonli qarori;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2012-yil 28-dekabrdagi «Oliy ta’lim muasssasidan keyingi ta’lim hamda oliy malakali va ilmiy pedagog kadrlarni attestatsiyadan o‘tkazish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 365-sonli qarori;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2012-yil 29-dekabrdagi «Respublika oliy ta’lim muassasalari reytingini baholash tizimini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 371-sonli qarori;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012-yil 10-dekabrdagi «Chet tillarni o‘rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi PQ-1875-sonli Qarori;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2013-yil 9-dekabrdagi «Oliy ta’lim muassasalarida o‘quv jarayoni va o‘quv-uslubiy faoliyatni modernizatsiyalash hamda innovatsion ta’lim texnologiyalarining joriy etilishini yanada takomillashtirish to‘g‘risida»gi 8/4-sonli Hay’at qarori;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo‘mitasining 2014-yil 30-yanvardagi 35-sonli, 2014-yil 31-yanvardagi 43-sonli hamda Toshkent axborot texnologiyalari universitetining 2014-yil 6-fevraldagi 100-sonli buyruqlari. Qarorlariga asoslangan holda tashkil etilgan.
  

Universitetning hududiy filiallarida quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha mutaxassislar tayyorlanadi:
Bakalavriat:

• 
  kompyuter injiniring («Kompyuter injiniring», «AT-servis»);
  
• 
  telekommunikatsiya texnologiyalari («Telekommunikatsiya»);
  
• 
  axborot kommunikatsiya texnologiyalari sohasida kasb ta’limi.
  

Magistratura:

• 
  kompyuter injenerining («Kompyuter tizimlarini loyihalash»).
  

Barcha filiallarda o‘quv jarayoni «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» talablaridan kelib chiqib, Davlat ta’lim standartlari, namunaviy o‘quv rejalar hamda ishchi o‘quv rejalar asosida amalga oshirilmoqda. Davlat ta’lim standartlari va o‘quv rejalar TATU tomonidan ishlab chiqilgan hamda Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan.
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Nukus filiali
Filialda «Kompyuter injiniring» fakulteti va uning qoshida 5ta kafedra faoliyat ko‘rsatmoqda. Filialda 18 nafar fan doktori professorlar va fan nomzodi, dotsentlar, 28 nafar assistent va katta o‘qituvchilar, jami 46 nafar (73 nafar o‘rindoshlar bilan) professor-o‘qituvchi faoliyat olib boradi.
Hozirgi vaqtda filialda jami 562 nafar talaba bo‘lib, shulardan 217 nafari davlat granti asosida, 345 nafari to‘lov-shartnoma asosida ta’lim olmoqda. Filial o‘quv jarayonida zamonaviy jihozlangan auditoriyalardan tashqari, 2ta videokonferenszal, 1ta multimediali o‘quv laboratoriya, 1ta lingofon, 6ta kompyuter sinfi va elektron kutubxona faoliyat ko‘rsatmoqda. Elektron kutubxona zaruriy o‘quv adabiyotlari, qo‘llanmalar va ma’ruza matnlarining elektron versiyalari bilan ta’minlangan, elektron katalog ishlab chiqilgan.
O‘zbekiston Respublikasi aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari Davlat qo‘mitasining 2014-yil 30-yanvardagi 35-sonli buyrug‘i asosida filial «Telekommunikatsiya injiniringi» kafedrasining «O‘zbektelekom» AK Qoraqalpog‘iston filialida kafedra filiali faoliyat ko‘rsatmoqda. Bundan tashqari, «O‘zbektelekom» AK «Telekommunikatsiya transport tarmog‘i»ning 6-bog‘lamasi, RTUM Qoraqalpog‘iston filiali, «O‘zbektelekom» AK Qoraqalpog‘iston filiali va «O‘zbekiston pochtasi» OAJ Qoraqalpog‘iston filialida mutaxassislik fanlaridan, xususan, telekommunikatsiya yo‘nalishidagi fanlardan amaliy darslar va laboratoriya mashg‘ulotlarini olib borish maqsadida laboratoriya sinflari tashkil etilgan va professor-o‘qituvchilar hamda soha korxonalari mutaxassislarining hamkorlikdagi darslari olib borilmoqda. Filial talabalari orasida fanlardan o‘zlashtirishi, fikrlashi, dunyoqarashlari, ilmiy-tadqiqot ishlariga bo‘lgan layoqatlarini hisobga olgan holda, alohida ko‘rsatkichga ega bo‘lgan iqtidorli talabalar guruhi tashkil qilingan. Iqtidorli talabalar «Huawei tech. Invesment Tashkent» MCHJ HK, O‘zbekiston radiotexnika, elektronika va aloqa ilmiy-texnika jamiyati, shuningdek, O‘zbekiston aloqa xodimlari kasaba uyushmasi federatsiyasi stipendiyasi sovrindorlari bo‘ldilar. Iqtidorli talabalar ilmiy jurnallarda 9ta maqola, ilmiy-amaliy konferensiyalarda 17ta ilmiy ma’ruzalar bilan ishtirok etdilar. Magistrlar tomonidan jami 24 ilmiy ishlar, ilmiy jurnallarda 9ta maqola va ilmiy-amaliy konferensiyalarda 15ta materiallari chop etildi.
Filialda jami 33ta o‘quv auditoriyalari mavjud bo‘lib, shuning 6tasi laboratoriya, 5tasi kompyuter va multimedia xonalari va 6tasi ma’ruza mashg‘ulotlari o‘tkazish uchun mo‘ljallangan o‘quv xonalaridan iborat. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo‘mitasining hududiy boshqarma tizimidagi korxona va tashkilotlarda «O‘zbektelekom» AK Qashqadaryo filialida, «O‘zI» Qarshi filialida, TTT-8 korxonasida mutaxassislik kafedralarining filiallari mavjud bo‘lib, ularda zamonaviy jihozlangan ma’ruza va laboratoriya xonalari tashkil etilgan. Filial axborot-resurs markazining umumiy kitob fondi 1373 nomdagi 5266 dona o‘quv adabiyotlaridan iborat, shundan, ingliz tilidagi adabiyotlar 125 nomda, 313 nusxani tashkil etadi. Elektron resurslar fondi 5000 nomdan ortiq o‘quv adabiyotlarini o‘z ichiga olgan. Shuningdek, 2013-yil sentabr oyida 7 mln. so‘mlik o‘quv adabiyotlari fond uchun xarid qilindi, noyabr oyida TATUdan taqdim etilgan 229 dona mutaxassislik fanlari bo‘yicha chet el o‘quv adabiyotlari bilan boyitildi, shuningdek, ingliz tilini o‘rganishga oid qo‘shimcha 30 dona o‘quv adabiyotlari xarid qilindi.
2013–2014 o‘quv yili davomida filial professor-o‘qituvchilari tomonidan 4ta o‘quv qo‘llanma tayyorlanib, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qoshidagi Muvofiqlashtiruvchi Kengash qarori asosida nashrga tavsiya etildi va ularning 3tasi «Fan va texnologiyalar» hamda «Davr» nashriyotlari orqali vazirlik hisobidan (121 mln. so‘m) 11000 va 8600 nusxada chop etildi. KHK uchun tayyorlangan o‘quv qo‘llanma «Yilning eng yaxshi darslik va o‘quv qo‘llanmasi muallifi — 2013» tanlovida rag‘batlantiruvchi o‘ringa sazovor bo‘ldi. 2014-yil aprel oyida «Telekommunikatsiya injiniringi» kafedrasida, TEMPUS dasturi asosida «Raqamli ma’lumotlarni qabul qilish, qayta ishlash va uzatish laboratoriya stansiyasi» jihozlari olib kelinib, maxsus laboratoriya tashkil etildi. Keyingi 2 oy davomida filialning moddiy-texnik bazasi homiylik yordamlari asosida 3 printer, 10ta protsessor, 2ta videoproyektor, 5ta multimediali proyektor, 1ta videoregistr, 5ta IP videokuzatkich, 1ta noutbuk, 1ta raqamli fotoapparat, 9ta USB Flash va 4ta televizor, jami 52 mln. so‘mlik texnik jihozlar bilan boyitildi. Iqtidorli talabalarni ilmiy-tadqiqot ishlariga jalb etish maqsadida, 10 nafar bakalavr va 4 nafar magistrlar xo‘jalik shartnomalarida ishtirok etmoqda va 5 nafarining maqolasi chop etildi. 2012–2013 o‘quv yilida bir talaba Beruniy nomli davlat stipendiyasi, 2 nafar talaba soha stipendiyalari sovrindorlari bo‘ldilar. Iqtidorli talabalarning «Yangi innovatsion g‘oyalar» tanloviga 11ta loyihasi taqdim etildi. Filial professor-o‘qituvchilari tomonidan 2013–2014 o‘quv yilining may oyiga qadar 81ta maqola chop etildi. Shundan 10tasi ilmiy OAK tasarrufidagi jurnallarda, 5tasi chet el jurnallarida, 10tasi xalqaro anjumanlar to‘plamlarida va 56tasi Respublika anjumanlari to‘plamlarida nashr etilgan. 2014-yil 1-mayga qadar, bitta ilmiy monografiya (Germaniyada) va bitta ilmiy risola nashr etildi. Hozirgi kunda filialda jami 203 mln. so‘mlik davlat granti asosida ilmiy-tadqiqot ishlari olib borilmoqda.