Mavzu: Kasbga yo'naltirilgan ta'limning maqsadi va mazmuni Reja: Kirish. I. Bob

1-shakl. Ta’lim mazmuni keng miqyosdagi kasblar bо‘yicha tarmoqlar va tarmoqlararo kasblar integratsiya bloklarining shakllanishi, asosida hosil bо‘ladi
Umumiy ta’limiy blokka – nazariy va amaliy о‘quv materiali kiradi, yaqin kasblar guruhi uchun integratsiya asosini о‘taydi, tarmoqlardan (ishlab chiqarish) ajratilgan va yoki tarmoqlararo darajasida bо‘ladi. Bu umumtexnik, texnologik yoki kasbiy faoliyatning asosini tashkil etuvchi guruhlar bо‘lishi mumkin. Agar bu kasblar uchun tarmoqli blok unsurlari, masalan, iqtisodiy tavsif bо‘yicha, umumiy kasbiy blokka kiritilishi mumkin.
Ta’lim jarayonida kasbiy blok eng asosiysi hisoblanib kasbiy blokda о‘quv materiali, turli kasbiy faoliyatni talab etilayotgan darajada о‘rganish maqsadga muvofiqdir. Mutaxassislik bloki-nazariy va amaliy о‘quv materiali kasb mutaxassisligini о‘rganish uchun zarur.
Umumiy mutaxassislik bloki – keng miqyosli texnik-texnologiyani qamrab oluvchi, mehnatning mazmuni bо‘yicha nisbatan har xilligiga asoslanadi. Bir necha mutaxassisliklar uchun kasblar bо‘yicha umumta’lim mazmunini ajratib, umumiy mutaxassislik blokiga kiritish mumkin. Masalan, «Tikuvchilik» kasbi uchun ta’lim mazmuni tanlanganda, yuqori qatlam bо‘yicha – tikuvchilik ishlab chiqarishga tо‘g‘ri keladi, о‘rta qatlam bо‘yicha kiyimlarni, yakka tartibda tikish texnologiyasii, yaqin kasblar guruhi, quyi katlam- «tikuvchilik» kasbi mutaxassisliklar masalan, ayollar yengil kiyimlarini tikuvchi.
Birinchi qatlam uchun ajratilgan mazmun umutexnik blok kо‘rinishda tikuvchilik ishlab chiqarishi uchun xizmat qiladi (fanlar «Materialshunoslik», «Bozor iqtisodiyoti») 2-chi qatlam-yakka tartibda kiyimlarni tikish – yaqin kasblar guruhi umumkasbiy blok kо‘rinishida.(fanlar «Madaniyat», «Kiyimlarni loyihalash asoslari») uchinchi qatlam-«Tikuvchilik» kasbi uchun umumiy kasbiy blok kо‘rinishida (fanlar «Kiyimlarni tikish texnologiyasi asoslari», «Kiyimlarni modellashtirish va konstruksiyalash asoslari»). Uchta asosiy yuloklarga mos keluvchi 3 ta mutaxassislik: ayollar yengil kiyimi, ayollar ustki kiyimi, erkaklar kiyimi mutaxassisliklari belgilanadi. Bu blok «Kiyim tayyorlash texnologiyasi» о‘quv fani tanlangan mutaxasislikka bog‘liq holda aniq mazmunlar bilan tо‘ldiriladi.
Qо‘shimcha bloklarning 4 turdagi majmuini kо‘rib chiqamiz.
Yо‘nalishni о‘zgartirish bloki – egallangan kasblar asosida yangisini egallash ishsizlarni о‘qitish tizimi uchun muhimdir. Tikuvchilik qayta о‘qitib о‘zining mutaxasisligiga mos ravishda bichuvchi mutaxassisligini berish. Bunday yо‘nalishni о‘zlashtirish tikuvchi uchun yakka faoliyatni olib borishiga yordam beradi. Bu blokda quyidagi «Kostyum tarixi», «Menedjment asoslari», «Kiyimlar konstruksiyasi», «Kiyimlarni modellashtirish va badiiy bezash» fanlari о‘qitiladi.
Kasbiy ta’limni oshirish bloki – kadrlar tayyorlashning 2- tizimi bilan bog‘liq. Agar 2-tizim - umumtexnik daraja va tarmoqli tayyorlashni kasbiy ta’limning о‘rta darajasigacha olib borish masalasini hal etishga xizmat qilsa, u holda ta’lim oluvchilar kasbiy ta’limni egallaganliklari haqidagi diplom bilan birga texnik diplomni ham oladilar (kichik injener).
Biznes blok – bozor iqtisodiyoti sharoitida muhimdir. Bu blok odamlarni bozorga jalb etishga va muayyan faoliyatni yuritishga yordam beradi. Blok – Kasbiy tayyorgarlikni takomillashtiruvchi bloki – о‘z kasbi bо‘yicha yangi texnika va texnologiyalar haqida ma’lumotlar berish, yangi texnika va texnologiyalarda ishlay oluvchi ishchi va mutaxassislarni tayyorlashda muhimdir. Bu blok bо‘yicha о‘qitish biror firma tomonidan tushgan taklif asosida о‘quv dasturiga kiritilishi mumkin.
Biz asosiy va qо‘shimcha bloklar mohiyati bilan tanishib chiqdik. Ular asosida uzluksiz kasbiy ta’limni tashkil etish jarayonida kasbiy ta’lim mazmuni yaratiladi.
Uzluksiz kasbiy ta’lim yaxlitligini taminlash uchun bloklar sirasiga ijtimoiy-iqtisodiy darajadagi bloklarni ham kiritish lozim.
Ular jumlasiga «Kompyuter asoslari», «Bozor iqtisodiyoti va kichik biznes», «Moliya asoslari», «Xuquq asoslari» kabi bloklar kiritilib ular asosiy tuzilma unsuri bо‘lib xzmat qiladi. Mazkur bloklar yordamida ta’lim mazmuni ham shakllanadi. Masalan, boshlang‘ich kasbiy ta’lim mazmuniga kiruvchi bir qator kasblarni egallash bosqichma-bosqich amalga oshiriladi. Boshlang‘ich kasbiy ta’lim dasturiga kiruvchi «Tikuvchi» mutaxassisligini egallash bosqichma-bosqich amalga oshiriladi. Avval mutaxassislik boshlang‘ich darajada egallanadi, keyin о‘rta darajada, Mutaxassislik bloki, bu yerda «Ayollar yengil kiyimlarining tikuvchisi»ni asosiy va qо‘shma modul asosida shakllantirish mumkin.

Tarmoqli blok tikuvchilik i/ch Materialshunoslik Uskunalar Bozor iqtisodiyoti	Umumkasbiy blok Yakka tartibda Kiyimlar tikish Madaniyat Badiiy loyihalash	Kasbiy blok Kasb-tikuvchi Kiyimlar tayyorlash texnologiyasi Kiyimlarni konstruksiyalash asosi I/ch ta’limi
Yо‘nalish bloki Tikuvchilik asosida Aniq mutaxassislik Bichuvchi Xalq badiiy ishlari Kiyimlar dizayni Kiyimlarni konstruksiyalash va modellashtirish (EXM) Laboratoriya-amaliy ishlar Kiyimlarni bichish, tikish bо‘yicha Diplom loyihalari	Mutaxassislik bloki Bazoviy modul Boshlang‘ich darajadagi tikuvchi barcha mutaxasliklar Kiyim tayyorlash texnologiyasi Ishlabchiqarish ta’limi	Boshlang‘ich malaka darajasidagi tikuvchi
Yuqori malaka darajasidagi bichuvchi Kasbiy ta’lim yuqori bloki Modeler – konstruktor Kostyumlar tarixi Xalq badiiy ijodi Kiyimlar dizayni kiyimlarni konstruksiyalash, modellash (EXM) Marketing, menedjement asoslari Laboratoriya–amaliy ishlar Kiyimlarni konstruksiyalash va texnik xujjatlarni i/ch tayyorlash Konstruksiya bо‘yicha laboratoriya – amaliy ishlar Kiyimlarni tayyorlash Modellashtirish, konstruksiyalash bо‘yicha kurs ishi bitiruv malakaviy ishlari	Mutaxassislik bloki Qо‘shimcha modul aniq mutaxassislik bо‘yicha tikuvchi Kiyim tayyorlash texnologiyasi Ishlab chiqarish ta’limi va amaliyoti Kiyim tayyorlash texnoligiyasi bо‘yicha kurs ishi Biznes blok Menedjer-kichik Korxonada (tikuvchilik) Xisob kitob (EXM) Iqtisod (EXM) Marketing Menedjement Xuquq asoslari Tikuvchilik ustaxonasini tashkil qilish ishlab chiqarish amaliyoti bitiruv malakaviy ishlari	Yuqori malaka darajasidagi tikuvchi Kasbiy ta’limni oshirish bloki Ishlab chiqarish ta’limining ustasi Kostyumlar tarixi Xalq badiiy ijodi Kiyimlar dizayni Tahlim psixologiyasi Pedagogika Ishlab chiqarish ta’limi metodi va uni tashkil qilish Marketing va menedjment Kiyimlarni konstruksiyalash va modellashtirish (EXM) Konstruksiyalash va modullashtirish bо‘yicha laboratoriya-amaliy ishlar Kiyim bichish va tikish bо‘yicha laboratoriya –amaliy ishlar Pedagogik amalit bitiruv malakaviy ishlari
Modeler-konstruktor	Kichik korxona menedjeri Tikuvchilik ishlab chiqarishi	Ishlab chiqarish ta’limi ustasi

Modul birligi sifatida tavsiya etiladigan fanlar hamda amaliy ta’lim turlari: laboratoriya-amaliy ishlar, ishlab chiqarish amaliyoti, kurs ishlar va dipllom ishlarini kо‘rishimiz mumkin.