Mavzu: Kiber xavfsizlikva xalqaro hujjatlar Reja

Xitoyning kiberxavfsizlik strategiyalari
Xitoy o‘zining ulkan hududi, ko‘p sonli aholisi va jadal rivojlanayotgan iqtisodiy hamda harbiy infratuzilmasi tufayli so‘nggi yillarda muhim global kuchga aylandi. Shu sababli ham Xitoy hukumatining harbiy, siyosiy, iqtisodiy, texnologik sohalardagi fikrlari, niyatlari va rejalari boshqa davlatlar tomonidan yaqindan kuzatib borilmoqda.
Agar dunyodagi 3,4 milliard internet foydalanuvchisining 721 millioni Xitoyda ekanligini hisobga olsak, ushbu mamlakatning global kiberxavfsizlik strategiyasini belgilashda naqadar katta ahamiyatga egaligi oydinlashadi.
Shuni ham yodda tutish kerakki, Xitoy kiberxavfsizlik bo‘yicha dunyodagi eng katta mutaxassislar jamoasiga ega. Shu bois, u AQSh va Rossiya bilan kiberkosmik makonda hukmronlik qilish pozitsiyasiga erishdi.
Xitoy o‘zining kiber salohiyatidan birinchi navbatda mudofaa va barqarorlikni ta'minlash, shuningdek, kiber-josuslik operatsiyalarini loyihalashtirish yo‘lida foydalanmoqda. Shu nuqtayi nazardan, uning kiberxavfsizlik strategiyasi asosan iqtisodiy, siyosiy va harbiy maqsadlarga qaratilgan, deb aytish mumkin.
Ushbu maqsadlar esa quyidagilardan iborat:

• 
  Iqtisodiy o‘sish va barqarorlikka erishish uchun yangi avlod texnologiyalarini kiber-josuslik operatsiyalari doirasida ishlab chiqish.
  
• 
  Xitoy kommunistik partiyasining mamlakat ma'muriyatidagi samaradorligini saqlab qolish uchun internetni nazorat qilish va shu orqali mahalliy muxolifat harakatlari, fitnakor guruhlar va yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan ijtimoiy g‘alayonlarning oldini olish.
  
• 
  Tarmoq texnologiyalariga asoslangan axboriy xurujlarga qarshi choralar ishlab chiqish; mamlakatning ichki ishlariga aralashishga qaratilgan har qanday faoliyatga qarshi kurashish.
  
• 
  Chet el razvedka xizmatlari tomonidan Xitoyga qarshi rejalashtirilgan kiber-josuslik faoliyatlariga qarshi samarali tuzilmalarni yaratish.
  
• 
  Yangi avlod texnologiyalari tomonidan taqdim etilgan imkoniyatlar doirasida harbiy salohiyatni qo‘llab-quvvatlash, shuningdek, potensial dushman harbiy kuchlarining muhim infratuzilmalariga qarshi qaratilgan rejalar ishlab chiqish.
  
• 
  Nishonga olingan mintaqa va ma'muriyatlarga qarshi tarmoq texnologiyalariga asoslangan axborot urushi strategiyasini tashkillashtirish.
  

Albatta, bugun Xitoy ham xuddi Rossiya singari AQShning internetni boshqarishdagi global gegemonligiga barham berishni istaydi. Shuning uchun ham u mazkur maqsad doirasida milliy dasturiy ta'minotni yaratish ustida bosh qotirmoqda.
Xitoy AQSh tomonidan ishlab chiqilgan ijtimoiy media dasturlaridan o‘z yoshlarining foydalanishini nazorat qilmoqda, internet kuzatuvini kuchaytirmoqda, jamoat maydonida wi-fi va VPN dasturlaridan foydalanishni taqiqlamoqda. Tabiiyki, ushbu harakatlari ortidan u AQSh va bir qator G‘arb davlatlari tomonidan keskin tanqid qilinmoqda.