Mavzu: kichik maktab yoshi davrida psixik rivojlanish xususiyatlar


Download 1.02 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/4
Sana20.10.2020
Hajmi1.02 Mb.
#134945
1   2   3   4
Bog'liq
matn


Hayron  qolish hissi.    Kichik  maktab  Yoshidagi  o‘quvchilarda  hayron qolish  hissi  kuchli 

bo‘lib,  tushuntirilayotgan  yangi  materialni,  tadqiq        qilinayotgan      faktlarning  sabablarini 

topishda  qiynalib  qolganida,  bu  faktlarni  shu  damgacha  ma’lum  bo‘lib  turgan  hodisalar  

guruhiga kiritolmay qolganida va   shu kabi hollarda bolada hayron qolish  hissi  tug‘iladi. Bu 

his  ham  kichik  maktab  Yoshidagi  o‘quvchilarning  bilish    faoliyatini  yanada  kuchaytirishga 

yo‘llovchi kuchli vositadir. 



Ishonch hissi. Narsa va hodisalar o‘rtasidagi bog‘lanishlar va munosabatlarning to‘g‘riligi  

kichik  maktab  Yoshidagi  bolalarning  tafakkuri  jarayonida  aniqlanib,  mantiqiy  ravishda 

chiqarilgan  xulosalar  bilan    amaliyotning  o‘zida  yaqqol    isbot  bo‘lganida    ularda  ishonch 

hissi tug‘iladi.  

   SHubhalanish  hissi  kichik  maktab  Yoshidagi  o‘quvchilarda  to‘liq  rivojlanmagan 

bo‘lib,  bu  his  asta-sekinlik  bilan  o‘quv  jarayonida    bolaning  o‘zi  chiqargan  qoidalari  yoki 

nazariyalariga  zid  bo‘lib,  ular  bilan  to‘qnashib  qolganida  tug‘iladigan  hissiyotdir.  Bu  juda 

muhim  hissiyot    bo‘lib,  u  to‘plangan  dalillarni  va  aytilgan  qoidalarni  har  tomonlama 

tekshirib  ko‘rishga  rag‘batlantiradi.  “Samarali  ilmiy  faoliyat  uchun  doimo  shubha  bilan 

qaramoq va o‘z-o‘zingni tekshirib turmoq zarur” ( I.P. Pavlov) Bu hislar bola qiyinchiliklarni 

engib,  o‘z  ishida  ma’lum  muvafaqqiyatlarga  erishganida    ahamiyatli  ravishda  rivojlanadi. 

Kichik  maktab  Yoshidagi  bola    o‘qish  va  yozishni  bilib  olganida,  o‘zi  misol  yoki  masalani 

echishni  o‘rganib  olganida  juda  katta  xursandchilik  hissini  boshidan  kechiradi. 

O‘quvchilarda o‘z mehnatidan xursand bo‘lish hissini iloji boricha ko‘proq yuzaga keltirish 

va  uni  bola  xarakterining  emotsional  jihatiga  aylantirish  boshlang‘ich  sinf  o‘qituvchisining 

asosiy  vazifalaridan  biridir.  Kichik  maktab  Yoshidagi  o‘quvchilarning  intellektual  hislari 



uning  bilish  qiziqishlari  bilan  bog‘liqdir.  Boshlang‘ich  sinf  o‘quvchisi  nima  bo‘lganiga,  

qaerda,  qachon  va  qanday  qilib  bo‘lganiga  juda  qiziqadi,  Shuningdek  uni  ”Nima  uchun 

bo‘ldi?”    savoliga  javobga  nisbatan  shu  voqea  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  faktlarning  o‘zi 

qiziqtiradi. 

Kichik maktab Yoshidagi o‘quvchi  doskaga chaqirilganda  u o‘qib berishga yoki  yozib 

berishga qo‘rqib, uyalib hijolat tortsa, bunday o‘quvchilarni tez-tez doskaga chiqara berish 

kerak,  ana  shunda  u  tortinmaydigan  bo‘lib  qoladi.  Qayta-qayta  doskaga  chiqaverish 

natijasida qo‘rquv hissi susaya beradi va u nihoyat butunlay «so‘nib qolishi» va yo‘k bo‘lib 

ketishi mumkin. 

Albatta,  bunda  shu  hislarni  tug‘diruvchi  manbaning  takrorlana  berishi  emas,  balki 

odamning salbiy kechinmalardan qutilish istagi muhim rol o‘ynaydi. 

"Lekin  bu  qonuniyat  faqat oddiy      va      tez     o‘tib      ketadigan  hislarga  ya’ni,  bolaga  bir 

xilda  tasir  qiluvchi  va    mazmuni  chuqur  bo‘lmagan  obektlar    sababli  tug‘iladigan 

hislargagina  taalluqlidir.  Murakkab,  chuqur  hislar  bolada  shu  hislarni  tug‘dirgan  ob’ektlar 

bizga  qayta-qayta  ta’sir  o‘tkaza  berganida  yo‘q  bo‘lib  ketmaydi,  balki,  aksincha,  yana  ham 

kuchli  va  barqaror  bo‘lib  qoladi.  Masalan,  muzika  asarlarini  qayta-kayta  eshitish  natijasida 

bizning  estetik  hislarimiz  chuqur  va  kuchli  bo‘lib  qoladi.  O‘zimiz  yaxshi  ko‘rgan,  o‘zimiz 

uchun  qadrli  bo‘lgan  joylarga  har  safar  borganimizda  bizning  shu  joylarga  bo‘lgan 

hislarimiz,  mehrimiz, odatda, kuchaya  boradi.  Ayrim   emotsional   kechinmalarning    «so‘nib   

qolishi»da  boshqa qonuniyatlar ham bor. Masalan, qarama-qarshi  hislar  ba’zi  nisbatlarda    bir-

birini      yo‘qotib      yuborishi      mumkin.  Salbiy  his  paydo  bo‘lib  turganida  kuchliroq  ijobiy  his 

yuzaga  keltiradigan  sabab  paydo  bo‘lib  qolsa,  u  holda  salbiy  his  so‘nib  qolishi,  yo‘qolishi 

mumkin.  Masalan,  bola  yiqilib  tushib,  yig‘lab  turibdi.  Onasi  shu  paytda  kelib  qolib,  uni 

erkalatdi.  Bu  erkalash  ijobiy  hislarning  paydo  bo‘lishiga      kuchli  sababchi    bo‘ladi,  Shuning 

uchun ham bolada ko‘z Yoshi o‘rniga kulish,   xursandlik paydo bo‘ladi. O‘quvchidagi cho‘chib 

turish hissini qayta-qayta doskaga chiqarish yo‘li bilangina yo‘q   qilib qolmasdan, balki bolada 

qarama-qarshi  hislarni  tug‘dirish  yo‘li  bilan  ham  bu  cho‘chishlikni  oldini  olish  mumkin. 

Masalan, 

birinchi 

sinf 


o‘quvchisining  xavotirligining  sababi  uning  o‘z  kuchiga 

ishonmaganligida  bo‘lsa, unga  oson  bajara oladigan  vazifalarni  berish kerak.  SHu  vazifalarni 

bajara olgani uchun kattalar tomonidan rag‘batlantirilishi,  maqtalinishi  bolada  ijobiy  hislarning 

tug‘ilishiga  yordam  beradi,  xavotirlik  hissi  esa  yo‘qoladi.  Shuning uchun  ham doska oldida  u 

o‘zini dadilroq his etadi.  

Kichik  maktab    Yoshidagi  bolalarda    intellektual      va  axloqiy      hislar,  o‘rtoqlik, 

do‘stlik  hislari  katta  o‘rin  ola  boshlaydi.    Vatanparvarlik,  vijdoniy  burch  hissi  va  shu 

kabi  hislar  paydo  bo‘ladi  va  o‘sadi.  Axloqiy  hislarning  rivojlanishiga  jamoaviy  ishlar, 

o‘qish  mazmuni,  turli  jamoat  tashkilotlari    va  shubhasiz  o‘qituvchining  shaxsiy 

namunasi  ta’sir  ko‘rsatadi.  O‘qishning  boshida  aynan    shu  o‘qituvchi    shaxsi  kichik 

maktab  Yoshidagi  o‘quvchining  juda  ko‘p  axloqiy  hislarining  rivo jlanishini  belgilab 

beradi.  Birinchi  vaqtlarda  o‘quvchi  sinf  jamoasi  bilan    o‘qituvchisi  orqaligina 

bog‘langan  bo‘ladi.  O‘qituvchi  bola  uchun  barcha  diqqat-e’tibori    va  hislari 

qaratilingan  markaziy  figura  bo‘lib  hisoblanadi.  Bilimli,  mahoratli,  bolalarni  sevuvchi 

pedagog  o‘qishning  keyingi  bosqichlarida  ham  o‘quvchilarining  o‘ziga  bo‘lgan 

shunday  munosabatini  saqlab  qoladi.  Lekin  keyinchalik  bu  muhabbat,bog‘liqlik  ustozi 

va  sinf  jamosi,  o‘rtoqlari,  do‘stlari  o‘rtasida  bo‘linadi.  SHunga  qaramasdan  

boshlang‘ich  sinf  o‘quvchisi  uchun  o‘qituvchi    asosiy    avtoritet    hisoblanadi.  U 

o‘qituvchisi  haqida  uyida  jo‘shib  va  hurmat  bilan  gapiradi.  O‘qituvining  ta’siri  ostida 

asta-sekinlik  bilan  o‘quv,  mehnat  va  o‘yin  faoliyatlarida  har  bir  sinfdoshi  uchun 

tashvishlanish,  jamoa  (kollektivizm)  hissi  paydo  bo‘ladi.  Bu  esa  bolalardagi  o‘rtoqlik 

hissining  rivojlanishiga  zamin  bo‘ladi.Bolalar  o‘qishda      past  o‘zlashtirayotgan 

o‘rtoqlariga  yordam  berishga  harakat  qiladilar.  Bu  motivlar  shunchalik  chuqur  va 

kuchli  bo‘ladiki,  ular  maqsadlariga  erishish  uchun  juda  ko‘p  qiyinchiliklarni: 

o‘zlashtirmayotgan  o‘rtog‘ining  dangasaligi,  o‘zining  darslarini  tayyorlashga  tezroq 


ulgurishi,  ba’zan  esa  hatto  ota-onalarning  qarshiliklarini  ham  engishi  kerak.  Bunday 

vaziyat larda  bolada  shakllanayotgan  ma’suliyat  hissi    qiyinchiliklarni  engishga  va  o‘z 

ishini 

muvaffaqiyatli 



bajarishiga 

yordam 


beradi. 

Birinchi 

sinfda 

o‘quvchi 



o‘qituvchisinng tanbehlari o‘rtoqlarining oldida  yoki o‘ziga yolg‘iz berilganiga e’tibor 

bermasa,  ikkinchi  sinfda  o‘rtoqlari  oldida  berilgan  tanbehlardan  uyaladigan  bo‘lib 

qolishi  bolaning o‘zini  jamoa a’zosi  sifatida to‘liq his  etayotganidan  va o‘rtoqlari   uni 

hurmat qilishlarini istayotganidan dalolat beradi. 

Estetik  hislar  birinchi  navbatda  bolalarning  badiiy  asarlarni  idrok  qilish  jarayonida  

namo yon  bo‘ladi.Uchinchi  sinfga  borib  bolalar  ustozi  o‘qiyotgan  she’rlarning  nafaqat 

mazmuniga,  balki    o‘qilishidagi  go‘zalligiga  ham  e’tibor  beradilar.  Badiiy  asarlarni 

o‘qiyotganlarida 

va 

kinofilmlarni 



ko‘rayotganlarida 

bolalar 


asosan 

asar  


qahramonlaring  axloqiy  sifatlarini  baholaydilar.  Badiiy  asarning  estetik  tomoni 

pedagog  tomonidan  bolalarga  ko‘rsatilishi  kerak.  Ana  shunday  o‘rgatish  bo‘lgan 

taqdirdagina  kichik  maktab  Yoshidagi  bolalar  ularga  mos  bo‘lgan  musiqiy  asarlarga 

emotsional baho bera oladilar. 



 

5.6.Kichik maktab davrida shaxslararo munosabat 

      Birinchi  bor  maktabga  kelgan    bola  o‘z  atrofdagilari  bilan  psixologik  jihatdan  yangi 

munosabat  tizimiga  o‘tadi.    U  hayotining  tubdan    o‘zgarganini,    unga  yangi  majburiyatlar, 

nafaqat,  har  kuni  maktabga  borish,  balki  o‘quv  faoliyati  talablariga  bo‘ysunish        ham     

yuklatilganligini    his     eta    boshlaydi.  Bola  insoniy  munosabatlar  tizimida  ham  alohida 

o‘rin  egallayotganini  bila  boshlaydi.  Ota-onasi,  yaqinlari,  atrofdagilari  unga  Yosh  boladek 

emas,  balki  o‘z  vazifalari,  majburiyatlari  bor  bo‘lgan,  o‘z  faoliyat  natijasiga  ko‘ra  hurmatga 

sazovor  bo‘lishi  mumkin  bo‘lgan  alohida  shaxs  sifatida  munosabatda  bo‘ladilar.        Oila 

a’zolarining bola o‘quv faoliyati, yutuqlari bilan qiziqayotganligi, Shuningdek,   uni   nazorat   

qilayotganligi,      unga      qilinayotgan      yangi  muomala,  munosabat  uning  ijtimoiy  mavqei 

o‘zgarganligini to‘la his etishiga,  o‘ziga nisbatan munosabatining o‘zgarishiga asos  bo‘ladi. 

Kichik  maktab  Yoshidagi  o‘quvchilarning  muhim  xususiyatlaridan  biri  ulardagi 

o‘qituvchiga  ishonch  hissi  bo‘lib,  bunda  o‘qituvchining  o‘quvchiga  ta’sir  ko‘rsatish 

imkoniyati  juda kattadir.  Bola  o‘qituvchini  aql  sohibi,  ziyrak,  sezgir,  mehribon  inson  deb 

biladi.  O‘qituvchining  obro‘si  oldida  ota-onalar,  oilaning  boshqa  a’zolari,  qarindosh 

urug‘larining nufuzi keskin kamayadi. SHu  sababli, bolalar o‘qituvchining har bir so‘zini 

qonun  sifatida  qabul  qiladilar.  Demak,  kichik  maktab  Yoshidagi  o‘quvchilar  rivojida 

etakchi  bo‘lgan o‘quv  faoliyati  o‘qituvchi  shaxsi  va  o‘quvchi  bilan  munosabat  uslubining 

ahamiyati juda kattadir. 

Kichik  maktab  davrida  bolaning    boshqa  insonlar  bilan  munosabatlarida  katta 

o‘zgarishlar  ro‘y  beradi.Bolaning  muloqoti  endi  aniq  maqsadga  qaratilgan 

bo‘ladi.Bunga  sabab  bir  tomondan  o‘qituvchining  doimiy  ravishda  unga  ko‘rsatadigan 

faol  ta’siri  bo‘lsa,  ikkinchi  tomondan  o‘quv  jamoasining  ko‘rsatadigan  ta’siridir. 

O‘qituvchining  dars  jarayonida  har  bir  o‘quvchiga  ta’sir  ko‘rsatishi  uchun  qulay  imkoniyati 

bor.  O‘quv  faoliyatining  boshlanishi  jarayonida  bolaning  kattalar  va  tengdoshlari  bilan 

qiladigan muomala-munosabatlari yangicha tus ola boshlaydi. "Bola-katta" munosabati "bola-ota-

ona"  munosabatidan  tashqarida  yuzaga  keladi.  CHunki,  o‘qituvchi  bolaga  ota-onaga  nisbatan 

ko‘proq  ravishda  normativ  talablar  qo‘yadi.  Bundan  tashqari    bolaning  oilasi  va  tevarak 

atrofdagi odamlar  bilan  ham  muloqotida katta o‘zgarishlar  bo‘ladi . Oilada  endi  bolani 

ma’lum  bir  majburiyat  va  huquqlari  bo‘lgan  shaxs  sifatida  qabul  qilinadi  va  bu  o‘z-

o‘zidan  bola  bilan  bo‘lgan  munosabatlarda  o‘z  aksini  topadi.    Atrofdagilar  bilan 

munosabatda  esa  bola  o‘z  “Men”ini  namoyon  etishga  harakat  qiladi.  L.S. 

Vigotskiyning  ta’kidlashicha,  faqat  jamoaviy  hayot  ichida  va  ijtimoiy  munosabatlar 

ta’sirida  bolaning  individual  xulq-atvori  shakllanadi.  Faqat  o‘qituvchigina 

o‘quvchisiga    turli  qat’iy  talablar  qo‘yib,  ularning  xatti-harakatlarini  baholay  oladi, 


bolaning  ijtimoiylashuviga  sharoit  yaratib,  uni  huquq  va  burchlar–ijtimoiy  maqoni 

tizimida  standartlashuviga  olib  kela  oladi.  O‘qituvchining  munosabat  uslubi  o‘quvchining 

faolligiga  bevosita  ta’sir  ko‘rsatadi.  Kichik      maktab      Yoshidagi      o‘quvchi      faolligining   

asosan   uch   xil ko‘rinishi  mavjud  bo‘lib,  bular:  jismoniy,   psixik  va  ijtimoiy faollikdir. 

O‘qituvchining  dars  jarayonida  har  bir  o‘quvchiga  ta’sir  ko‘rsatishi  uchun  qulay 

imkoniyati  bor.  O‘quv  faoliyatining  boshlanishi  jarayonida  bolaning  kattalar  va 

tengdoshlari  bilan  qiladigan  muomala-munosabatlari  yangicha  tus  ola  boshlaydi.  "Bola-katta" 

munosabati "bola-ota-ona" munosabatidan tashqarida yuzaga keladi. CHunki, o‘qituvchi bolaga 

ota-onaga  nisbatan  ko‘proq  ravishda  normativ  talablar  qo‘yadi.  Birinchi  bor  maktabga 

kelgan  bola  hali  o‘zini  to‘liq  anglashi  va  o‘z  xatti-harakatlarini  aniq  bilishi  qiyin.  Faqat 

o‘qituvchigina bolaga me’yorlar qo‘yishi, ularning xatti-harakatlarini baholashi, o‘z xatti-

harakatlarini  boshqalar  bilan  moslashtirishga  sharoit  yaratishi  mumkin.  Boshlang‘ich 

sinfda  o‘quvchilar  o‘qituvchi  tomonidan  qo‘yiladigan  yangi  shartlarni  qabul  qiladilar 

va  ularning  qoidalariga  to‘la  amal  qilishga  harakat  qiladilar.  Bola  uchun  o‘qituvchi 

uning psixologik holatini belgilab beruvchi asosiy figura hisoblanib, bu holat uning nafaqat 

sinfdagi, balki, umuman tengdoshlari bilan bo‘ladigan munosabatiga, bu munosabat esa o‘z-

o‘zidan oilasidagi  munosabatlariga  ham ta’sir ko‘rsatadi. Shuningdek, bu munosabatlar 

uning  o‘quv  faoliyati  muvaffaqiyatini  ham  belgilab  beradi.  O‘qituvchining  o‘quvchilarga 

ta’sir  ko‘rsatishi  va  munosabatining  quyidagi  uslublari  mavjud.  Avtoritar  uslub:  bu 

qattiqqo‘llik  bo‘lib,  bunda  o‘qituvchi  o‘quvchilarini  so‘zsiz  o‘ziga  bo‘ysunishlarini  talab 

etadi.  Lekin,  nima  uchun  qatiqqo‘lliq  qilayotganini  yoki  o‘quvchilariga  nima  uchun 

o‘zlarini shunday tutishlari lozimligini tushuntirib bermaydi, Shuningdek, o‘quvchilarni 

o‘z  xatti-harakatlarini  mustaqil  boshqarishga  ham  o‘rgatmaydi,  o‘qituvchi  dars  davomida 

o‘quvchilaridan  jim  o‘tirishini,  savollarga  doimo  qo‘l  ko‘tarib,  o‘qituvchining  ruxsati  bilan 

javob  berishini,  o‘qituvchining  ko‘rsatmalarini  so‘zsiz  bajarishini  talab  etadi.Bunday 

pedagoglar o‘quvchilarning qiziqishlari asosida emas, balki asosan o‘quv rejasi asosida dars 

o‘tadilar.  Dars  davomida  ham  bahs-munozara  uchun  deyarli  imkoniyat  yaratilmagan  holda 

asosan  o‘qituvchining  fikri  singdiriladi.  O‘quvchilari  bilan  muomala  munosabatda  ham 

ularning  individual  psixologik  xususiyatlari,  jumladan,  nerv  tizimining  qo‘zg‘aluvchanlik 

darajasini  ham  e’tiborga  olmaydilar.  Bu  uslub  o‘qituvchini  sinfdan,  o‘quvchidan 

uzoqlashtiradi.  Emotsional  sovuqlik  sinfda  intizomli  o‘quvchida  yakkalanish,  xavotirlik, 

himoya  qilinmaganlik  hissini  ham  yuzaga  keltiradi.  Bu  uslub  sinfda  yuqori  o‘zlashtirish 

ko‘rsatkichini  berishi,  lekin  bu  o‘zlashtirish,  asosan,  xotira  sababli  bo‘lib,  lekin  mustaqil 

tafakkur, ijodkorlik, hozirjavoblik kabi xususiyatlarni rivojlanishdan ortda qolishiga  sabab 

bo‘ladi, unda doimiy xavotirlik o‘ziga nisbatan ishonchsizlikni keltirib chiqaradi. 

Avtoritar  uslubdagi  o‘qituvchining  o‘quvchilari  o‘qituvchi  sinfda  bo‘lmagan  vaqtlarda 

o‘z-o‘zini  boshqarish  malakasi  bo‘lmaganligi  uchun  ham  intizomga  mutlaqo 

bo‘ysunmaydilar.  Bu  asosan,  to‘polonda  namoyon  bo‘ladi.  Bu  uslub  o‘qituvchining 

mustahkam  irodasini  ko‘rsatadi, lekin bu iroda natijasida o‘quvchida "ustozim meni yaxshi 



ko‘radi" degan fikri emas, balki qo‘rquv hissi mavjud bo‘ladi. 

Demokratik uslub o‘qituvchi bilan o‘quvchi o‘rtasida do‘stona munosabat o‘rnatilishiga 

asos  bo‘ladi.  Darsdagi  intizom  majburiy  emas,  balki  muvafaqqiyatga  erishish  garovi 

sifatida  bolalar  ijobiy  emotsiyani,  o‘ziga  ishonch,  o‘z  muvafaqqiyati,  yutuqlaridan 

quvonishi,  do‘stlari  bilan  faoliyatda  hamkorlik  hissini  beradi.  Demokratik  uslub  bolalarni 

birlashtiradi. SHu bilan birga o‘zining faoliyati  natijalariga  qiziqish  uyg‘otgan  holda, o‘zi 

uchun  o‘zi  harakat  qilishi  lozimligini  anglatadi,  o‘zini-o‘zi  boshqarishga,  o‘z  xatti-

harakatini  o‘zi  nazorat  qilishga  o‘rgatadi.  Har  bir  ishga  mas’uliyat  bilan  yondoshish  hissi 

o‘qituvchining  shu  Yoshdagi  bolalar  bilan  demokratik  muomala  munosabati  asosidagina 

shakllanadi. 

Liberal  uslub  kasbiy    layoqati    yo‘q      bo‘lgan    o‘qituvchilarga    xos  bo‘lgan  uslubdir. 

Bunday o‘qituvchi dars jarayonini yaxshi tashkil eta olmaydi.    Bunday   darslarda   har   bir   

bola   o‘z   tarbiyalanganlik darajasiga qarab o‘zini tutadi. Bola o‘z majburiyatlarini yaxshi 


his  qilmaydi.      Muomala      munosabatdagi      liberal      uslub      psixologiya      va  pedagogaka   

fanlariga   mutlaqo   zid   uslub   hisoblanib,    bolalar shaxsini shakllantirish va tarbiyalash 

jarayonida  bu  usulni  qo‘llab  bo‘lmaydi.        SHunday      kilib,        boshlang‘ich      sinf   

o‘quvchilari   bilan muomala-munosabatdagi    imperativ    uslub,    asosan,    ma’lum    bir 

chegaralarga  asoslangan  holda  bola  shaxsi  rivojiga  salbiy  ta’sir  ko‘rsatadi.  Demokratik 

uslub  o‘qituvchidan  muomala-munosabatda  juda  katta  kasbiy  mahoratni  talab  etgan  holda, 

bola  shaxsining  ijobiy  tomonlarini    rivojlantiruvchi  yagona  uslub  hisoblanadi.    Liberal 

uslub  esa  o‘quvchini  emotsional  zo‘riqtirmaydi,  lekin  uning  shaxsi  rivojiga          ham     

samarali     ta’sir     ko‘rsatmaydi. 

Boshlang‘ich  maktabda    bolalar  yangi  talablarni  qabul  qiladilar  va  ularga 

qat’iyatlilik  bilan  amal  qilishga  harakat  qiladilar.  Bola  uchun  o‘qituvchi  uning 

psixologik holatini belgilab beruvchi asosiy figura hisoblanadi. CHunki uning bolaga bo‘lgan 

munosabati  uning  nafaqat  sinfdagi,  balki,  umuman  tengdoshlari  bilan  bo‘ladigan 

munosabatiga,  bu  munosabat  esa  o‘z-o‘zidan  oilasidagi  munosabatlariga  ham  bevosita 

ta’sirini ko‘rsatadi. Shuningdek, bu munosabatlar uning o‘quv faoliyati muvaffaqiyatini ham 

belgilab beradi. 

O‘qituvchining  bolaga  munosabati  uning  o‘rtoqlari  va  oilasi  bilan  bo‘lgan 

munosabatiga  ham  bevosita  o‘z    ta’sirini  ko‘rsatadi.  SHuni ham aloxida ta’kidlab o‘tish 

kerakki,  yangi  muloqotning  xarakteri  kichik  maktab  Yoshidagi  o‘quvchi  ta’limining  

motivlariga,  undagi  axloqiy  sifatlarning  rivojlanishiga,  o‘z-o‘ziga  beriladigan  bahoning 

shakllanishiga  hamda  bolaning  qiziqishlari  darajasiga  sezilarli  ta’sir  ko‘rsatadi. 

Bolalarning  o‘quv  faoliyati  muvaffaqiyati  hamda  shaxsining  shakllanishi  ko‘p  jihatdan  

ularning  o‘qituvchisi  bilan  munosabatlaridagi  o‘ziga  xos  xususiyatlariga,  sinfdagi  o‘z 

mavqeini  qay  darajada  anglab  etishiga,  tarkib  topgan  o‘quvchilar  jamosi  bilan  o‘zaro 



munosabatlariga bog‘liq bo‘ladi. 

 

Download 1.02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling