Mavzu: Kimyodan Nobеl mukofoti sovrindorlari va ularning fan olamidagi yutuqlari. O`zbеkistonda kimyo fani va sanoati hamda ularning rivojlanishi asoslari. O’zbekistonning mashhur kimyogar olimlari va ularning ilmiy faoliyati

Zamonaviy kimyo sanoatining shakllanishi 1932-yil qadimdan oltingugurt qazib olingan Sho’rsuv oltingugurt koni (Farg’ona vodiysi)ning ishga tushirilishi bilan boshlandi. Bu korxona sobiq SSSRda ishlab chiqariladigan oltingugurtning 57% ini bergan va Ittifoqning oltingugurt mustaqilligini ta’minlashda muhim rol o’ynadi. Kimyo sanoatining eng yirik korxonasi Chirchiq elektr kimyo kombinati 1940- yil oktyabrdan mahsulot bera boshladi. Shu yili 608,9 t ammiak, 961,7 t kuchsiz azot kislotasi va 930 t ammiak selitrasi ishlab chiqariladi.

• Zamonaviy kimyo sanoatining shakllanishi 1932-yil qadimdan oltingugurt qazib olingan Sho’rsuv oltingugurt koni (Farg’ona vodiysi)ning ishga tushirilishi bilan boshlandi. Bu korxona sobiq SSSRda ishlab chiqariladigan oltingugurtning 57% ini bergan va Ittifoqning oltingugurt mustaqilligini ta’minlashda muhim rol o’ynadi. Kimyo sanoatining eng yirik korxonasi Chirchiq elektr kimyo kombinati 1940- yil oktyabrdan mahsulot bera boshladi. Shu yili 608,9 t ammiak, 961,7 t kuchsiz azot kislotasi va 930 t ammiak selitrasi ishlab chiqariladi.
• Urushdan keyingi yillarda 1946-yilda Qo’qon, 1957-yilda Samarqand superfosfat zavodlari ishga tushirildi va bu zavodlar respublika qishloq xo’jaligining fosforli o’g’itlarga bo’lgan ehtiyojlarini ta’minlashga xizmat qildi. Buxoro viloyatida Gazli gaz koni ishga tushirilishi bilan tabiiy gazdan foydalanish asosida 1963- yilda Farg’ona azotli o’g’itlar zavodi, 1964-yilda Navoiyda kimyo kombinati ishlay boshladi.

1958-65- yillarda Olmaliq kon-metallurgiya kombinati qoshida sulfat kislota zavodi, Pop rezina oyoq kiyimlari zavodi, Yangi yo’l gidroliz zavodi qurildi. 1965- yilda respublikada birinchi marta Farg’ona azotli o’g’itlar zavodida g’o’za bargini to’kishda ishlatiladigan magniy xlorat defolianti ishlab chiqarila boshladi. Jizzaxda plastmassa quvurlar zavodi (1972), 1973- yilda Olmaliqda ammofos ishlab chiqaradigan yirik korxonaning 1-navbati ishga tushirildi.

• 1958-65- yillarda Olmaliq kon-metallurgiya kombinati qoshida sulfat kislota zavodi, Pop rezina oyoq kiyimlari zavodi, Yangi yo’l gidroliz zavodi qurildi. 1965- yilda respublikada birinchi marta Farg’ona azotli o’g’itlar zavodida g’o’za bargini to’kishda ishlatiladigan magniy xlorat defolianti ishlab chiqarila boshladi. Jizzaxda plastmassa quvurlar zavodi (1972), 1973- yilda Olmaliqda ammofos ishlab chiqaradigan yirik korxonaning 1-navbati ishga tushirildi.
• XX asrning 90-yillari boshiga kelib O’zbekiston Respublikasi iqtisodiyotida muhim o’rinni egallagan kimyo sanoati barpo etildi. 1990 yilda 1762 ming t mineral o’g’itlar (100% oziq modda hisobida), 154,9 ming t sintetik smolalar va plastik massalar, 1735,2 ming t sintetik ammiak, 2859 ming t sulfat kislota, 52,6 ming t kimyoviy tolalar va iplar, 226,2 ming t sintetik yuvish vositalari va sovun (yog’ kislotalari 40% hisobida) va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarildi.