Termodinamik sistemalar jismdan yoki jismlar guruhidan iborat bo’lib, ularda yuz beradigan jarayonlar issiqlikning boshqa energiyalarga o’tishi yoki aksincha bo’lishi mumkin. - Termodinamik sistemalar jismdan yoki jismlar guruhidan iborat bo’lib, ularda yuz beradigan jarayonlar issiqlikning boshqa energiyalarga o’tishi yoki aksincha bo’lishi mumkin.
- Termodinamik sistema va tashqi muhit modda va energiyaga bilan almashinmasa uni izolyatsiyalangan sistema deyiladi.
- Faqatgina energiya almashinuvi bo’lsa, unday sistema yopiq sistema deyiladi.
- Tashqi muxit bilan energiya hamda modda almashinuvi bo’lgan sistemaga ochiq sistema deyiladi.
TERMODINAMIKANING 1-QONUNI: - TERMODINAMIKANING 1-QONUNI:
- Sistemaga berilga issiqlik miqdori uning ichki energiyasining o’zgarishiga va tashqi kuchlarga nisbatan ish bajarilishiga sarf bo’ladi, ya’ni
- Q = ∆U + A. (1)
- (1) formula dirferensiyal ko’rinishda quyidagicha yoziladi:
- dQ = dU + dA (2).
- Gazlar uchun elementar ish dA = pdV bundagi p-bosim, dV-elementar hajm.
- To’la ish pdV ning integraliga tengdir, ya’ni
Sistemaning ichki energiyasi deganda, sistemani tashkil etgan zarrachalarning kinetik va potensial energiyalari yig‘indisi tushuniladi. - Sistemaning ichki energiyasi deganda, sistemani tashkil etgan zarrachalarning kinetik va potensial energiyalari yig‘indisi tushuniladi.
- Ichki energiya sistema holatining fuknsiyasi bo‘lib, berilgan holat uchun ma’lum bir qiymatga ega bo‘ladi. ΔU sistemaning boshlang‘ich va oxirgi holatlariga mos bo‘lgan ichki energiya ayirmasi:
- ΔU=U2 – U1
- Issiqlik almashinishida uzatilgan energiya miqdorining o'lchovi issiqlik miqdori, ish bajarishda sarflangan energiyaning o'lchovi esa ishdir.
Izobarik jarayonda (p=const) sistemaga berilgan issiqlik miqdori sistemaning ichki energiyasini orttirishiga va sistema ustida tashqi kuchlarning ish bajarishga sarf bo’ladi, ya’ni: - Izobarik jarayonda (p=const) sistemaga berilgan issiqlik miqdori sistemaning ichki energiyasini orttirishiga va sistema ustida tashqi kuchlarning ish bajarishga sarf bo’ladi, ya’ni:
- dQ= dU + pdV
- Izoxorik jarayonda (V=const, dV=0 natijada dA=0 bo’ladi, gaz tashqi kuchlarga qarshi ish bajarmaydi va sistemaga keltirilgan hamma issiqlik miqdori faqat uning ichki energiyasining o’zgartirishga sarf bo’ladi. Bu holda termodinamikaning 1-qonuni quyidagichadir:
- dQ = dU.
- Izotermik jarayonda (T=const, demak U=const, bunga ko’ra dU=0) gazga berilgan issiqlik miqdorining hammasi gazning kengayishi uchun bajarilgan ishga sarf bo’ladi.
- dQ= dA.
Do'stlaringiz bilan baham: |