Mavzu: Klonlash. Klonlashning turlari. Bio 301a sharipova Roziya

Mavzu: Klonlash. Klonlashning turlari.

Bio 301A

Sharipova Roziya

Klon – (grekcha clon so’zidan – avlod, shoh) bu genetik bir xil bo’lgan, bitta ajdoddan jinssiz ko’payish orqali kelib chiqqan, hujayralar yoki organizmlar guruhi.

Klonlashning tarixi

1883y. – Tuxum hujayra ochilishi

1943 y. – Tuxum hujayraning probirkada urug’lantirilishi

1977 y. – Baqaning klonlanishi

1978 y. – bolaning “probirkadan tug’ulishi”

1985 y. – surrogot onadan bolaning tug’ulishi

1997 y. – sut emizuvchininf klonlanishi

2004 y. – odamning klonlanishi. Tajriba embrional davrda to’xtatilgan.

Klonlashning turlari

• Genning klonlanishi
• reproduktiv klonlash
• terapevtik klonlash

Genni klonlash

O’rganilishi kerak bo’lgan genni, klonlash texnologiyalarini qo’llagan xolda nusxalsh

Terapevtik klonlash

• Klonlangan embrion - huddi donornikiday DNKlar saqlagan embrional o’zak hujayralarni yaratish uchun qo’llaniladigan klonlash turi. Bu o’zak hujayralar turli xildagi kasalliklarni o’rganish hamda yangi kasalliklarni davolashning yangi turlarini ishlab chiqish uchun qo’llaniladi.

Reproduktiv klonlash

Reproduktiv klonlash butun bir hayvonni klonlash imkonini yaratadi. Bu usul qachonlardir yashagan yoki ayni damda yashab kelayotgan insonga genetik tomonlama bir xil bo’lgan insonni yaratish imkonini beradi.

Klonlashning mexanizmi

Albinos baqa

Yadroli tuxum hujayra

Yadroning yo’qotilishi

itbaliq

Somatik hujayra

Yadroning tuxum hujayraga ko’chirilishi

Embrionning rivojlanishi

Katta bo’lgan klon - baqa

Bakteriyalarning klonlanishi

Bakteriyalar uchun klonlash ko’payishning yagona usuli hisoblanadi. Odatda bakteriyalarni klonlash deganda, biror turdagi bakteriyaning maqsadli rvaishda ko’paytirilishi , klonlanishi tushuniladi.

Murakkab organinzmlarda tabiiy ( tabiatda) klonlanish

Tabiatda rivojlangan organizmlarning klonlanishi – tirik tabiatdagi ko’payishning ajoyib turi hisoblanadi. Hozircha tabiiy klonlanishning faqat bir turi mavjud (chumolilarda), urg’ochi va erkak chumolilar juft bo’lmasdan ko’payadilar.

Qo’zichoq Dolli  (5 iyul 1996 — 14 fevral 2003) — birinchi klonlangan sut emizuvchi bo’lib, u somatik hujayra yadrosini, o’z yadrosi olib tashlangan tuxum hujayraning sitoplazmasiga ko’chirish yo’li bilan olingan. Qo’zichoq Dolli donor qo’yning aniq nusxasi edi.

Klonlashdagi masalalar

• Organ va to’qimalarni klonlash;
• Farzandsiz oilalarga farzandli bo’lish imkonini yaratish;
• Og’ir genetik kasalligi bor odamlarga yordam berish;
• Odam va hayvonlarni davolash uchun odam genlarini klonlash;
• Kamayib yoqolib ketayotgan turlarni asrab qolish;

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT