Mavzu: Kompyuter tarmoqlarining standart texnologiyalari

Lokal tarmoqlar

• Lokal tarmoqlar (Local Area Networks, LAN) – katta bo’lmagan hududda, odatda 1-2 km radius atrofida, joylashgan kompyuterlar birlashmasidir. Umumiy olganda lokal tarmoq bir tashkilotga tegishli bo’lgan kommunikatsiya tizimidir.
• local tarmoq (LAN) - bu odatda chekilgan yoki Wi-Fi orqali yagona cheklangan hududda o'zaro bog'langan kompyuterlar yoki boshqa qurilmalar guruhi.

• lokal hisoblash tarmoqlari (LAN), shahar (MAN) va global tarmoqlar (WAN) uchun ishlatiladigan alternativ kirish texnologiyalari orasidagi raqobatning asosiy qismlari ko‘rsatilgan.
• Simsiz va mobil texnologiyalari konvergensiyasi

• Kabel tarmoqlari bo‘yicha Internetga kengpolosali kirish va Wi-Fi birikmasi, hamda PSTN mis simlari bazasida DSLdan foydalanish, infratuzilmani- uyda, ofisda, jamoat xotspotlari aeroport, vokzal, mehmonxona, restoran, kafe va boshqa joylarda Internetga simsiz ulanish bilan ta’minladi.
• 3-avlod tarmoqlari (3G) Internetga xohlagan joydan ulanish uchun, Wide Area Networks(WAN) tarmoqlarini yaratish imkonini beradi va an’anaviy ovoz xizmatlari takliflarini kengaytiradi.
• Mobil va o‘tkazish tarmoqlari konvergensiyasi jarayoni, yuqori hisoblash quvvati bo‘lgan va o‘rtacha narxda Internetga chiqish uchun simsiz texnologiyalar to‘plamiga ega bo‘lgan mobil telefonlar va KPK, noutbuk kabi boshlang‘ich iste’molchilar uchun portative vositalarni rivojlantirish bilan kuzatildi.
• Internet orqali ovozli telefoniya (VoIP) an’anaviy telefoniya bilan raqobatlasha boshladi.
• Internetga kengpolosali ulanish, qayd etilgan an’anaviy telefon aloqasiga raqobatchi xizmat hisoblanadi. Simsiz kengpolosali ulanish (WBA) texnologiyalari mobil tarmoqlari bilan xususiy va jamoat binolarida, hamda, shahar tarmoqlari darajasida raqobatlashadilar

IEEE 802.х standartlari

• 1980 yilda IEEE 802 LAN standartlashtirish qo'mitasini tashkil etdi, natijada IEEE 802.x standartlari oilasi qabul qilindi, bu esa LANning quyi pog’onalarini loyihalash bo'yicha ko'rsatmalar beradi. Keyinchalik ushbu qo'mita faoliyati natijalari ISO 8802-1 ... X xalqaro standartlari to'plamiga asos bo'ldi. Ushbu standartlar Ethernet, ArcNet va Token Ring uchun juda keng tarqalgan vendorlar standartlarga asoslangan edi.

• IEEE dan tashqari LAN protokollarini standartlashtirish bo'yicha ishlarda boshqa tashkilotlar ham qatnashdilar. Shu tariqa, optik tolada ishlaydigan tarmoqlar uchun ANSI, Amerika Standartlashtirish Instituti 100 Mbit/s ma'lumotlarni uzatish tezligini ta'minlaydigan FDDI standartini ishlab chiqdi. IEEE 802.x oila standartlari yetti pog’onali OSI modelining atigi ikkita pastki pog’onani qamrab oladi – fizikaviy va va kanal. Buning sababi shundaki, aynan shu pog’onalar mahalliy tarmoqlarning o'ziga xos xususiyatlarini aks ettiradi. Tarmoqdan boshlab yuqori pog’onalar mahalliy va global tarmoqlar uchun asosan umumiy xususiyatlarga ega. Mahalliy tarmoqlarning o'ziga xos xususiyati, shuningdek, kanal pog’onasini ikkita qismga bo'linishida ham aks etadi, ular ko'pincha sathlar deb ham ataladi: Logical Link Control (LLC) – mantiqiy kanalni boshqarish; Media Access Control (MAC) - vositalarga kirishni boshqarish.
• MAC sathi umumiy muhitni to'g'ri bo'lishishini ta'minlaydi, uni u yoki bu tarmoq tuguni ixtiyorida ma'lum algoritmga muvofiq ravishda ta'minlaydi. Zamonaviy mahalliy tarmoqlarda MAC ning bir nechta protokollari keng tarqalib, umumiy uzatish vositaga kirish uchun turli algoritmlarni amalga oshirdi. Ushbu protokollar Ethernet, Fast Ethernet, Gigabit-Ethernet, Token Ring, FDDI kabi texnologiyalarning o'ziga xos xususiyatlarini to'liq aniqlaydi

• LLC sathi ma'lumotlar kadrlarini turli ishonchlilik darajalari bilan tugunlar o'rtasida uzatish uchun javobgardir, shuningdek, qo'shni tarmoq pog’onasi bilan interfeys funktsiyalarini bajaradi. Aynan LLC orqali tarmoq protokoli kanal pog’onasidan kerakli transport bilan ishlashni talab qilinadigan sifat bilan talab qiladi. LLC ushbu pog’onadagi kadrlarni tiklash protseduralari mavjudligida yoki yo'qligida, ularning yo'qolishi yoki buzilishida farq qiladigan, ya'ni ushbu darajadagi transport xizmatlarining sifati bilan farq qiladigan bir nechta ishlash usullari mavjud.
• MAC va LLC protokollari o'zaro mustaqil - har bir MAC protokoli har qanday LLC protokoli bilan ishlatilishi mumkin va aksincha.
• IEEE 802 standartlari yuqoridagi rasmda ko'rsatilgan juda aniq tuzilishga ega

• Bugungi kunda 802 qo'mitasi quyidagi kichik qo'mitalarni o'z ichiga oladi:
• 802.1 - Internetworking – tarmoqlarni birlashtirish;
• 802.2 - Logical Link Control, LLC - ma'lumotlarni mantiqiy uzatishni boshqarish;
• 802.3 - Ethernet CSMA / CD kirish usuli bilan;
• 802.4 - Token Bus LAN - Token Bus kirish usuli bilan lokal tarmoqlar;
• 802.5 - Token Ring LAN - Token Ring kirish usuli bilan mahalliy tarmoqlar;
• 802.6 - Metropolitan Area Network, MAN - Metropolitan Area Network;
• 802.7 - Broadband Technical Advisory Group - keng polosali uzatish bo'yicha texnik maslahat guruhi;
• 802.8 - Fiber Optic Technical Advisory Group - optik tolali tarmoqlar uchun texnik maslahat guruhi;
• 802.9 - Integrated Voice and data Networks - integrallashgan ovozli va ma'lumotlar tarmoqlari;
• 802.10 - Network Security - tarmoq xavfsizligi;
• 802.11 - Wireless Networks - simsiz tarmoqlar;
• 802.12 - Demand Priority Access LAN, l00VG-AnyLAN - ustuvor talabli kirish usuli bilan mahalliy tarmoqlar.

• IEEE 802.3
• Stаndаrt tаrmоqlаr o‘rtаsidа eng ko‘p tаrqаlgаn tаrmоq bu Ethernet tаrmоg‘idir. U birinchi bo‘lib 1972 yildа Xerox firmаsi tоmоnidаn yarаtilib, ishlаb chiqаrilа bоshlаndi. Tаrmоq lоyiхаsi аnchа muvоfаqiyatli bo‘lgаnligi uchun 1980 yili uni kаttа firmаlаrdаn DEC vа Intel qо‘llаdilаr (Ethernet tаrmоg‘ini birgаlikdа qо‘llаgаn firmаlаrni bоsh hаriflаri bilаn DIX dеb yuritilа bоshlаndi). Bu uchtа firmаning hаrаkаti vа qо‘llаshi nаtijаsidа 1985 yili Ethernet hаlqаrо stаndаrti bo‘lib qоldi, uni kаttа hаlqаrо stаndаrtlаr tаshkilоtlаri stаndаrt sifаtidа qаbul qilаdilаr: 802 IEEE qо‘mitаsi (Institute of Electrical and Electronic Engineers) vа ECMA (European Computer Manufactures Association). Bu stаndаrt IEEE 802.3 nоmini оldi.

• IEEE 802.03 stаndаrtining аsоsiy ko‘rsаtgichlаri quyidаgilаr:
• Tоpоlоgyasi – shinа; uzаtish muхiti – kоаksiаl kаbеl; uzаtish tеzligi – 10 Mbit/s; mаksimаl uzunligi – 5 km; аbоnеntlаrning mаksimаl sоni – 1024 tаgаchаn; tаrmоq qismining uzunligi – 500 m; tаrmоqning bir qismidаgi mаksimаl аbоnеntlаr soni – 100 tаgаchа; tаrmоqgа egа bo‘lish usuli – CSMA/CD, uzаtish mоdulyatsiyasiz (mоnоkаnаl).
• Jiddiy qаrаlgаndа IEEE 802.3 vа Ethernet оrаsidа оz fаrq mаvjud, lеkin ulаr hаqidа оdаtdа eslаnmаydi.
• Ethernet hоzir dunyodа eng tаnilgаn tаrmоq vа shubhа yо‘q аlbаttа u yaqin kеlаjаkdа hаm shundаy bo‘lib qоlаdi. Shuningdеk оptik tоlаli kаbеllаr ishlаtilаdigаn stаndаrt hаm qаbul qilindi vа stаndаrtlаrgа tеgishli o‘zgаrtirishlаr kiritildi. 1995 yili Ethernet tаrmоg‘ining tеz ishlоvchi vеrsiyasigа stаndаrt qаbul qilindi, u 100 Mbit/s tеzlikdа ishlаydi (Fast Ethernet dеb nоm bеrildi, IEEE 802.03 u stаndаrti), аlоqа muхitidа fgаn juftlik yoki оptik tоlа ishlаtilаdi. 1000 Mbit/s tеzlikdа ishlаydigаn vеrsiyasi hаm ishlаb chiqаrilа bоshlаndi (Gigabit Ethernet, IEEE 802.03 z stаndаrti).

• Mobil tarmoqlarining standartlari, zamonaviy tarmoqni loyihalash dasturlari
• IEEE 802.11 Simsiz aloqa protokollari
• IEEE 802.11 - IEEE 802 mahalliy tarmoq (LAN) protokollarining bir qismidir va simsiz mahalliy tarmoq (WLAN) Wi-Fi kompyuter aloqasini amalga oshirish uchun ommaviy axborot vositalariga kirishni boshqarish (MAC) va fizikaviy pog’ona protokollari to'plamini belgilaydi. 2.4 GHz, 5 GHz, 6 GHz va 60 GHz diapazonlarni o'z ichiga olgan, ammo shu bilan cheklanmagan holda turli xil chastotalarda ishlay oladi.

• Bugun simsiz texnologiyalar kosmik tezlikda rivojlanmoqda, chunki simdan qutilish imkoni paydo bo‘ldi – yangi, tezkor simsiz texnologiyalar.
• Mavjud simsiz tarmoqlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
• Radioto‘lqinli texnologiyalar, shuningdek uyali aloqa texnologiyalari;
• Infraqizil texnologiyalar;
• Yerusti va kosmik mikroto‘lqin texnologiyalari.
• Radioto‘lqinli texnologiyalar juda keng tarqalgan va tez ishlovchi simsiz tarmoq sohasida taqdim etilgan. Radioto‘lqin texnologiyalari 802.11 simsiz tarmoq standartlari va Bluetooth, HiperLAN kabi muqobil industry-endorsed approaches WiMAX va HiperLAN simsiz mintaqaviy tarmoq texnologiyalarga misol bo‘la oladi. Uyali aloqa texnologiyalari, jumladan 3G va 4G, ham radioto‘lqin texnologiyalaridan foydalanadi.

• IEEE 802.11 protokoli asosidagi radioto‘lqinli tarmoqlar
• Har xil turdagi radio to‘lqinlar ishlatiladi, lekin taklif etilgan.
• Asosiy standart 802.11 edi (so‘ngidagi harflarsiz), lekin bugungi kunda keng tarqalgan standartlar – 802.11a, 802.11b, 802.11g, va 802.11n. 802.11ac va 802.11ad.
• Simsiz tarmoq tashkil etuvchilari
• Simsiz ulanish uchta asosiy tashkil etuvchidan iborat:
• 1. Qabul qiluvchi va uzatuvchi plata.
• 2. Ulanish nuqtasi.
• 3. Antennalar.
• Qabul qiluvchi plata simsiz tarmoq platasi (Wireless NIC – WNIC) deb nomlanadi hamda OSI modelining Jismoniy va Ma’lumot uzatish pog‘onalarida faoliyat ko‘rsatadi. WNIC ichki PCI (Peripheral Computer Interface) yoki miniPCI, alohida CardBus yoki PCMCIA (Personal Computer Memory Card International Association) kartasi yoki USB (Universal Serial Bus) ko‘rinishida bo‘lishi mumkin.

E’tiboringiz uchun raxmat !