Mavzu: Kompyuterga ma’lumotlarni kiritish-chiqarish tizimlari

Mavzu:Kompyuterga ma’lumotlarni kiritish-chiqarish tizimlari

Tayyorlagan:Tauekelova Qundiz

Reja:

• Kiritish-chiqarish tizimlarini tashkil etish tamoillari;
• Tashqi qurilmalar interfeysi;
• Simsiz aloqa interfeyslari.

Kiritish-chiqarish tizimlari, periferik va interfeyslar nima?

Kiritish-chiqarish tizimi (KChT) – kompyuterning asosiy qurilmalarni birlashtirgan o’zaro bog’lash va ma’lumotlarni uzatish vositalardir:

• Markaziy protsessor (MP),
• Tezkor Saqlash qurilmasi (TSQ),
• Perifirik (Tashqi) Qurilma (PQ).

Periferik qurilmalar (tashqi qurilmalar)

PQ larni ikkita kategoriyaga ajratish mumkin:

• Tashqi saqlash qurilmalari (TashSQ);
• Kiritish-chiqarish qurilmalari (KChQ), kompyuterni foydalanuvchi (tashqi muhit) bilan aloqa qilishi uchun vosita.

Kompyuterning funksional-modulli tuzilishi

Kompyuterni o’zaro bog’liq funksional to’liq tugallangan va tarkibiy tuzilgan modullardan iborat tizim sifatida ifodalanish mumkin: mikroprotsessor, TSQ, kontrollerlar (KIS, kengaytirish platasi), TashSQ, monitor, chop qilish va boshqa PQ lar. Ular o’rtasidagi aloqa KChQ tomonidan standart texnik vositalar va o’zaro ta’sir qoidalari, ya’ni standart interfeyslar yordamida amalga oshirilishi kerak.

MP va PQ o’rtasida ma’lumotlarni uzatishni tashkil etish

Interfeys yordamida o’zaro munosabatda bo’ladigan barcha qurilmalar ikki turga bo’linadi: beruvchi (master, faol qurilma), kiritish-chiqarish jarayonni boshlash va boshqarish, ijrochilar (passiv qurilma), ular qabul qiladi (chiqish, yozish) yoki berish (kirish, o’qish) va master buyurtmalarni bajaradi.

Ma’lumotlarni beruvchi qurilma manba, qabul qiluvchi esa qabul qiluvchi hisoblanadi. MP har doim beruvchi, TSQ si esa doim bajaruvchidir. PQ ikkalasi ham bo’ladi. Ma’lumotlarni beruvchidan ijrochiga uzatishni yozish operatsiyasi, teskarisi esa – o’qish operatsiyasi bilan tashkil etiladi. MP va PQ lar o’rtasidagi uzatish jarayoni ma’lumotlarni kiritish-chiqarish deb nomlanadi.

Tashqi qurilmalar interfeyslari.

Printerlar, modemlar va boshqa periferik qurilmalar kompyuterga standartlashtirilgan interfeyslar orqali ulanadi, ba’zan ularni portlar deb atashadi.Birlashtirilgan qurilmalar o’rtasida ma’lumotlarni uzatish uslubiga qarab (parallel yoki ketma-ket), parallel va ketma-ket interfeyslarni ajratish amalga oshiriladi.

USB (Universal system bus) – Compaq, DEC, Microsoft, IBM, Intel, NEC firmalarining birgalikda ishlab chiqqan standarti. Birinchi tasdiqlangan varianti 1996 yil 15 yanvarda paydo bo’ldi va bitta interfeys yordamida ko’plab va har xil turdagi tashqi qurilmalarni bog’lashni tashkil etish uchun mo’ljallangan.

USB (Universal system bus) – Compaq, DEC, Microsoft, IBM, Intel, NEC firmalarining birgalikda ishlab chiqqan standarti. Birinchi tasdiqlangan varianti 1996 yil 15 yanvarda paydo bo’ldi va bitta interfeys yordamida ko’plab va har xil turdagi tashqi qurilmalarni bog’lashni tashkil etish uchun mo’ljallangan.

USB standarti «mijoz-server» arxitekturasi bo’yicha («Master-slave» terminologiyasi ishlatiladi) o’zaro munosabatni o’z ichiga oladi va 127 ta qurilmani ketma-ket ulashga yoki 7 ta qurilmagacha ulangan USB konsentratordan (hub) foydalanishga imkon beradi.

Simsiz aloqa interfeyslari.

• Bluetooth. X asr Daniya qirolining nomi bilan nomlangan bu mobil kompyuterlar, uyali tekefonlar, raqamli kameralar va boshqalar o’rtasida arzon narxlardagi radioaloqani ta’minlaydigan portativ qurlmalar uchun spetsifikatsiyadir. Bluetooth protokoli bo’yicha aloqa qiladigan qurilmalar «mijoz-server» rejimida iashlaydi. Mijoz qurilmasi 7 tagacha server qurilmalariga qo’ng’iroq qilishi mumkin. Mijoz va server ixtiyoriy vaqtda o’rinlarini almashishi mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar:

• Операционные системы: Учебник для вузов. 2-е изд. / А.В. Гордеев. - СПб.: Питер, 2011. - 416 с.
• Эффективное администрирование. Ресурсы Windows Server 2010, Windows Server: Пер. с англ. - М.: Изд-во «Русская Редакция» / В.В. Мельников СПб.: БХВ - Петербург, 2009. - 768 с.