mavzu: Kontaktli payvandlash rejimlari. Reja: Nuqtali payvandlash rejimi Chokli payvandlash rejimi

8.2 Chokli payvandlash rejimi 
Chokli payvandlash rejimiga I
pay
, t
pay
, t
T
, F
pay
, v
pay
ba’zan F
ch
, t
ch
, shuningdek 
roliklar ish yuzasining o‘lchamlari (f
i
, R
i
, D
i
) kiradi. 
Chokli payvandlashda payvandlash tokining kuchi nuqtali payvandlashdagidan 
15–20 % katta bo‘ladi, bunga payvandlash rejimining ancha qattiqligi 
(payvandlash vaqti kam) va qisman, shuntlanish sabab bo‘ladi. Ammo qizish joyi 
kengroqligi tufayli metallning qizishga qarshiligi kamayadi va kamroq muddatli 
impuls bilan, chayqalib to‘kilishlarsiz payvandlash imkoniyati paydo bo‘ladi. 
Payvandlash kuchi taxminan nuqtali payvandlashdagidek belgilanadi. 
Chokli payvandlash rejimining muhim parametri payvandlash t
pay
impulslari 
bilan payvandlash sikli vaqti t
s
=t
pay
+t
T
orasida nisbat bo‘lib, u odatda t
pay
/ t
s
=0,15–
0,85 nisbat bilan baholanadi: 
t
pay
/ t
s
< 0,5 – kam uglerodli po‘latlarni payvandlashda; 
t
pay
/ t
s
=0,5 – o‘rtacha uglerodli po‘latlarni payvandlashda; 
t
pay
/ t
s
=0,4–0,6 – zanglamaydigan, issiqqa chidamli po‘latlar va titan 
qotishmalarini payvandlashda; 
t
pay
/t
s
=0,5–0,85 – himoya qoplamali po‘latlarni payvandlashda; 
t
pay
/t
s
=0,15–0,35 – aluminiy qotishmalarini payvandlashda. 
Payvandlash tezligi (m/min) f nuqtalarining talab etiladigan bir-birini qoplash 
kattaligini va ular o‘rtasidagi oraliq (qadam) t
q
hisobga olingan holda tanlanadi: 
Т
pay
q
pay
t
t
t
v


06
,
0
, 
bunda: 
)
1
(
l
f
l
t
q


; t
pay
va t
T
- mos ravishda tok impulsning va to‘xtam (pauza) 
ning davomligi, s. 
Payvandlash tezligining eng yuqori qiymatlari qizish va kristallanish tezligi 
bilan cheklangan. Shu sababli payvandlashning yuqori tezligini saqlab turish uchun 
t
pay
va t
T
ni kamaytirishga harakat qilinadi. Qizish va kristallanish sekinlishi 
munosabati bilan metallning qalinligi ortganda v
pay
kamaytiriladi. Aynan shu 
sababli, issiqlik o‘tkazuvchanligi yuqori bo‘lgan metallarni quyidagi turli sikllar 
bilan amalga oshiriladi: 
a) I
pay
ni uzluksiz ulash, roliklarni uzluksiz aylantirish (siljitish) S
V
, o‘zgarmas 
F
pay
bilan – yupqa listlardan yasalgan konstruksiyalarni payvandlash uchun. Tokni 

---

uzluksiz ulash payvandlash tezligini keskin oshirishga imkon beradi. Ammo 
birikmalar sifati va roliklarning chidamliligi pasayadi; 
b) I
pay
ni uzlukli ulash, roliklarni uzluksiz aylatirish S
V
, o‘zgarmac bilan – 
impulslar orasidagi to‘xtam (pauza) vaqtida t
T
vaqt ichida roliklar va detallar 
qisman sovishga ulguradi, shu bois roliklarning chidamliligi ortadi, termik ta’sir 
joyining eni torayadi, qoldiq deformatsiyalar kamayadi; 
d) I
pay
ni uzlukli ulash, roliklarni uzlukli (qadam-baqadam) aylantirish S
V
, 
o‘zgarmas F
pay
yoki chokni cho‘kichlash F
ch
bilan – katta uzunlikdagi yirik 
detallarni payvandlashda. Tok o‘tkazish paytida roliklarni to‘xtatish detallar va 
roliklarning ish yuzasi jadal sovishiga yordam beradi. Tegish joylari 
barqarorlashadi, roliklarning sirpanishi barham topadi, elektrod-detal tegish 
joyidagi harorat pasayadi, elektrod va detal metalining o‘zaro kimyoviy 
ta’sirlashuvi kamayadi. Elektrodlarning chidamliligi ortadi. Bundan tashqari, 
roliklarni to‘xtatish F
ch
ni qo‘yish imkonini beradi.
Chokli payvandlashdagi kuch va tok siklogrammalari