Mavzu: Ko’prik o’tish joylarini qidiruv va qurishdagi geodezik ishlar Reja

Markaziy ustunlarni rejalash usullari:
a- to’g’ri burchakli tutashtirish; b-
qutbiy usul; v-o’q bo’yichato’g’ri o’lchashlar; g-to’g’ri burchakli koordinata
Rejalash to’rlarini turi geodezik asboblarning mavjudligi va h. o. ko’ra quyidagi usullarga ajratiladi: to’g’ri burchakli tutashtirish usuli; qutbiy koordintalar usuli; o’q bo’yicha to’g’ri o’lchashlar usuli; to’g’ri burchakli koordinata usuli.
Rejalash asoslari ko’prik o’qiga paralell, rejalash to’rlarining koordinatlari ma’lum va tayanch markazining koordinatlari loyiha ma’lumotlarida berilgan holat bo’yicha, ko’prik va yo’l o’tkazuvchi inshootlarni tayanch markazini joyiga ko’chirish usullari va hisoblashlarini keltiramiz.
To’g’ri burchakli tutashtirish usuli. Rejalash asosi 5-6 uchun hisoblar Y₁= Y₅= Y₆ o’qlarini paralellik shartiga ko’ra bajariladi:
β₀₅ = arctg ; β ₀₆ = arctg .
Xuddi shu hisoblarni 3-4 bazis asoslari uchun bajarilib va tayanch markazini rejalashlarini to’g’riligini tekshiriladi. Rejalashlar teodolitda bajariladi.
Qutbiy koordinatalar usuli. Rejalash asoslarini parallellik shartiga asosan quyidagi hisoblar bajariladi
α ₀₅ = arctg ; Ѕ _{05 = ;}
α ₀₆ = arctg _; Ѕ _{06 = .}
Rejalash ishlari svetodalьnomer va teodalit yoki elektron taxeometr-larda olib boriladi.
O’q bo’yicha to’g’ri o’lchashlar usuli. Tayanch (1) nuqtadan ko’prikni tayanch markazigacha uzunlik hisoblanadi. So’ngra o’lchashlar ko’prik o’qi bo’ylab sveto-dalьnomerda olib boriladi
X = X₀. ( 81 )
To’g’ri burchakli koordinatlar usuli. X₁ va X₂ masofalar hisoblanadi.
X₁= (X₀-X₅); Y₁; X₂ (X₀-X₃); Y₂ ;
O’lchashlar ruletka yoki svetodalьnomerlar yordamida ko’prik o’qi bo’ylab bajariladi

Xulosa

Daryolarning gidrologik rejimi gidrometrik stantsiyalarda yoki vaqtincha ochilgan gidropostlarda olib borilgan kuzatuv ishlari asosida yoritiladi.
Kuzatuv ishlarida suv sathining o’zgarishi, oqimning tezligi, suv sarfi, daryoning suv sathini nishobi va boshqa gidravlik elementlari bo’yicha o’lchashlar olib boriladi.
Suv sathini o’zgarishini kuzatuv ishlari havzalarda suv o’lchash postlarida va gidrologik stantsiyalarda olib boriladi. Kuzatuv muddatiga ko’ra ular doyimiy yoki vaqtinchalik bo’ladi. Postlarning turli: reykali, qoziqli, aralash va avtomatlishtirilgan tuzilmalari mavjud (8.1-rasm).
Suv o’lchash postlarida balandlik tizimi shartli ravishda qabul qilinadi va u “grafikning no’li” deb yuritiladi. Reykadagi boshlang’ich sanoqlar eng past suv sathidan 0,5 m belgilanadi. Barcha postlar nivelirlanib reperga bog’lanadi.
Postlarda suv sathini kuzatuv oddiy postlarda ikki matta ertalab soat 8 va 20 da, avtomatlashtirilgan postlarda ertalab soat 8 qayd etiladi.