Mavzu: Kreditlash tizimi va ularning zamonaviy shakllari

Hudud	Ipoteka kreditining eng ko'p miqdori
Boshlang'ich badal uchun qat’iy belgilangan subsidiya miqdori
1	Qoraqalpog’iston Respublikasi va viloyatlar	327 250	32 000
2	Toshkent shahri	416 500

4. Chizma

2021 yilda ipoteka kreditlari bo’yicha subsidiyalar ajratishning maqsadli parametrlari doirasida subsidiya taqdim etish to’g’risidagi xabarnomani olgan shaxslarga ajratiladigan ipoteka kreditlari
Ming so’mda

5. Chizma

№	Hudud	Uy-joy hisoblangan qiymati	Ipoteka kreditining eng ko'p miqdori	Boshlang'ich badalning eng kam miqdori
1	Qishloq joylarda	315 000	267 750	47 250
2	Shaharlarda	364 000	309 400	54 600
3	Toshkent shahrida	399 000	339 150	59 850

Sotib olinadigan kvartira qiymatining uy-joy hisoblangan qiymatidan oshib ketgan miqdorini banklar tomonidan ajratiladigan kreditlar hisobidan to’lanishiga yo’l qo’yilmaydi.




mlrd. so`m

№	Bank nomi	Jami kreditlar	shundan		Jami depoz itlar	shundan
			jismoniy shaxslar	yuridik shaxslar		jismoniy shaxslar	yuridik shaxslar
Jami		326 386	69 496	256 889	156 190	37 306	118 884
Davlat ulushi mavjud banklar		280 074	55 854	224 220	104 248	23 007	81 241
1	O‘zmilliy bank	74 033	6 100	22 083	5 475	5 475	16 608
2	O‘zsanoat qurilishbank	43 148	4 260	12 607	3 319	3 319	9 289
3	Asaka bank	37 685	4 418	10 729	2 256	2 256	8 474
4	Agrobank	32 258	5 119	11 839	3 778	3 778	8 061
5	Ipoteka- bank	29 046	13 891	15 824	2 194	2 194	13 630
6	Xalq banki	19 596	7 413	11 649	2 144	2 144	9 505
7	Qishloq qurilish bank	17 496	9 058	6 492	1 021	1 021	5 471
8	Mikrokre ditbank	10 816	3 084	3 154	775	775	2 378
9	Turon bank	8 129	1 144	2 838	1 125	1 125	1 713
10	Aloqa bank	7 754	1 329	6 796	909	909	5 887
11	Poytaxt bank	80	35	235	11	11	224
12	O`zagroe ksportbank	30	1	1	0,3	0,3	1

Boshqa banklar			46 312		13 643		32 669		51 942		14 299		37 643
13	Hamkorbank	9 334		2 724		6 610		4 416		2 161		2 255
14	Kapital bank	8 030		3 683		4 347		13 180		3 427		9 754
15	Ipak yo‘li bank	6 422		908		5 514		4 283		1 079		3 204
16	Invest Finance bank	3 774		1 153		2 622		4 168		1 701		2 467
17	Orient Finans bank	3 627		931		2 696		3 449		536		2 913
18	Trastbank	2 744		454		2 291		5 448		816		4 632
19	Davr bank	2 157		1 186		971		1 132		383		750
20	Asia Alliance bank	1 903		616		1 288		2 277		653		1 624
21	Tenge bank	1 725		538		1 187		495		162		334
22	KDB Bank O‘zbekiston	1 557		16		1 541		6 829		407		6 422
23	Savdogar bank	859		168		692		768		197		571
24	Ziraat Bank Uzbekistan	858		33		824		971		492		479
25	Universal bank	767		210		557		1 217		590		627
26	Turkiston bank	686		14		672		886		337		549
27	Anor bank	612		562		51		832		394		438
28	Ravnaq-bank	567		106		461		633		222		411
29	Tibisi bank	345		319		26		724		724		0,003
30	Madad Invest bank	169		9		160		59		8		52
31	Hi-Tech bank	160		2		158		131		10		121
32	Eron Soderot bankining ShB	14		13		1		43		2		42
33	Apelsin bank	0,0		0,0		0,0		0,0		0,0		0,0

6. 
   Chizma
   

2.3 Kreditlash tamoyillari

Kredit munosabatlari iqtisodiyotda mavjud aniq uslubiy asoslarga tayanadi. Uning asosiy elementlari bo’lgan ssuda kapitali bozori operatsiyalari ma’lum tamoyillar asosida olib boriladi. Bu tamoillar kredit rivojlanishining birinchi bosqichida ko’zga tashlangan edi, keyinchalik esa ular umumdavlat va xalqaro kredit qonunchiligida yaqqol o’z aksini topdi. Iqtisodiy kategoriya sifatida kredit bir necha tamoyillarga ega. Bular kreditning qaytib berish, kreditning muddatliligi, kreditning ta’minlanganligi, maqsadliligi va to’lovlilik tamoyillaridir. Quyida biz har bir tamoyilning mazmunini qisqacha tariflab o’tmoqchimiz.

Kreditni qaytib berish tamoyili

Bu tamoyil kreditning mustaqil iqtisodiy kategoriya ekanligining shartidir. Qaytib berish kreditning umumiy belgisi hisoblanadi. Qaytib berish o’z-o’zidan vujudga kelmaydi: u moddiy jarayonlarga, qiymatning aylanishining tugashiga asoslanadi. Ammo aylanma oborotning tugashi - bu qaytarib berishi emas, faqat qaytarib berish uchun zamin tayyorlashidir. Kreditni qaytarish oborotdan chiqqan mablag’lar qarz oluvchiga pul mablag’larini qaytarish imkoniyatini bergan taqdirda qaytariladi. Qaytarib berish ikkiyoqlama jarayonni ifoda etadi, u kreditor uchun ham, qarz oluvchi uchun ham bir xil darajada muhimdir.
Qiymatning qaytuvchi harakatida huquqiy tomoni ham muhimdir.
Muayyan bir muddatga beriladigan qiymatga egalik huquqi kreditordan qarz oluvchiga o’tmaydi.
Qarzga beriladigan qiymat faqat muayyan bir muddatgagina o’z egasi qo’ridan uzoqlashadi, lekin egasini o’zgartirmaydi.
Bo’sh turgan resurslarni akkumulyatsiya qiluvchi banklar bu resurslardan o’z resurslari sifatida foydalana olmaydi. Bank qarzga beruvchi mablag’ning egasi bo’lib korxona, tashkilot, alohida shaxslar hisoblanadi.
Qaytarib berish muayyan shartnomada o’zining o’rnini topadi.
Qaytarib berish ob’ektiv belgi hisoblanadi. kreditni qaytarib berishlilik tomoni uni boshqa iqtisodiy kategoriyalardan, shu jumladan, moliyadan farq qilish imkoniyatini beradi.
Kreditdan samarali foydalanishi asosidagi qaytarib berish- butun bank faoliyatining markaziy punkti hisoblanadi. Kreditning bu tomoyili o’z amaliyot aksini kredit va undan foydalanganlik uchun foiz summasini kredit bergan muassasa hisobiga ko’chirish yo’li bilan to’lanadi, Shu yo’l bilan banklar kredit resurslarining qayta tiklanishini ta’minlaydilar. Bizning amaliyotimizda markazlashgan rejali iqtisodiyot sharoitida kreditlashning «qaytarilmaydigan ssuda degan» norasmiy tushunchasi bor edi. Kreditlashning bu shakli xalq xo’jaligining ko’p tarmoqlarida ayniqsa qishloq xo’jaligi sohasida keng tarqalgan edi. Kredit davlat banki tomonidan qarz oluvchining moliyaviy ahvolini hisobga olmagan holda berilar edi. O’zining iqtisodiy mohiyatiga ko’ra qaytarilmaydigan ssudalar byudjet subsidiyasining qo’shimcha shakli sifatida namoyon bo’ladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida «qaytarilmas kredit» tushunchasi bozor iqtisodi tamoyillariga yod bo’lib bunday kreditning amaliyotda bo’lishi iqtisod uchun juda xavfli hisoblanadi.

2.