TATU Urganch filiali Kompyter Injiniringgi fakulteti 962-18 gurux tolibi Salayev Juratbek Anvarbekovichning Loyihani boshqarish fanidan Mustaqil Ishi
Mavzu: Loyiha xarajatlarini nazorat qilish .
Reja:
Kirish
Loyihalarni boshqarishning mohiyati
Loyihalarni boshqarish tarixi
Loyiha va investitsiyalarni boshqarishning oʻzaro bogʻliqligi
1.KIRISH
"Loyiha" va "loyihalarni boshqarish" soʻzlari turli sohalardagi va hukumat darajasidagi menejerlar tomonidan ishlatiladigan terminologiyada aniq belgilangan (mustahkam oʻrnashgan). Oʻzbekistonning bozor iqtisodiyotiga kirishi iqtisodiy va boshqaruv faoliyatining ixtisoslashuv darajasini oshirish, maxsus rejalashtirish usullarini ishlab chiqish, muddatlarni nazorat qilish va ijrochilar oʻrtasidagi oʻzaro aloqalarni tashkil qilishni talab etadi. Boshqarish ob’yektiga yangi yondashuv asoslari barcha rivojlangan mamlakatlardan olingan loyihalarni boshqarish konsepsiyasi hisoblanadi. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 28.12.2018 yildagi oʻz ma’ruzasida ta’kidlaganidek, ayni paytda mamlakatimizda chet el investitsiyalari hisobidan 23 milliard dollarlik 456 loyiha amalga oshirilmoqda. 2019 yilda barcha manbalar hisobidan 138 trillion soʻmlik investitsiyalarni oʻzlashtirish rejalashtirilgan, bu 2018 yilga nisbatan 16 foizga koʻpdir. Joriy yil bilan taqqoslaganda toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalar hajmi deyarli 1,5 martaga oshib, 4,2 milliard dollarni tashkil etadi. Shu munosabat bilan 142 zamonaviy korxonani ishga tushirish moʻljallanmoqda. Bugungi kunda Oʻzbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar va ularning natijalari etakchi xalqaro reyting agentliklari tomonidan e’tirof etilganligi alohida ta’kidlanishi lozim. Shunday qilib, birinchi marta “FitchRatings” va “Standard & Poor” nufuzli reyting agentliklari tomonidan mamlakatimizga suveren kreditning xalqaro reytingi berildi. Ushbu reyting bahosi “Barqaror” prognozini beradi, bu kelgusi 12-18 oy ichida koʻrsatkichlar pasayishi ehtimoli kamligini bildiradi. Davlatimiz rahbari oʻz ma’ruzasida oliy oʻquv yurtlarining ilmiy salohiyatini yanada oshirish, ilmiy va ilmiy-pedagogik kadrlarni tayyorlashni kengaytirishni eng muhim masala sifatida koʻtarib chiqdi. Zamonaviy kompaniyalar, turli tarmoqlar va hatto butun davlatlar oʻzlarini loyihaga yoʻnaltirilgan boʻlib, natijada loyihalarni qanday qilib samarali va oqilona 4 boshqarishni oʻrganish zarurligiga tushunishadi. Qadim zamonlarda amaliy faoliyat sifatida paydo boʻlgan va 20-asrning ikkinchi yarmida ilmiy va uslubiy intizom sifatida shakllanishini boshdan kechirgan loyihalarni boshqarish, xalqaro va milliy professional tashkilotlar va standartlar tizimi bilan bir qatorda oʻrnatilgan terminologiya va uslublar hamda vositalar toʻplamiga ega boʻlgan eng istiqbolli va eng koʻp talab qilingan boshqaruv metodologiyasiga aylandi. Soʻnggi yillarda oʻzining rivojlanishida loyiha metodikasi bir qator muhim bosqichlarni oʻtgan. Koʻrib chiqilayotgan uslublarni ishlab chiqishda 1950-1960 yillarda asosiy vositalar va asosiy metodologik hamda amaliy yondashuvlar yaratilganda muhim natijalarga erishildi. Bundan tashqari, 1970-1990 yillarda professional tashkilotlar tashkil etildi va individual (alohida) loyihalarni boshqarishda ishlab chiqilgan standartlashtirish va amaliyot usullari yaratildi. 1990-yillarda loyihalarni boshqarish (management by projects) yordamida boshqarish tushunchasi paydo boʻldi va loyihalarni boshqarish bevosita kompaniyaga keldi. Koʻplab korxona va tashkilotlarda loyiha portfellari va dasturlarini boshqarish uchun metodologiyalar paydo boʻldi, loyihalarni boshqarish boʻyicha korporativ tizimlari (LBKT) yaratildi. Kompaniyalarda loyiha boshqaruvining yetukligini oʻlchash usullarini ishlab chiqish zarurati paydo boʻldi va bunday metodlar ishlab chiqildi hamda standartlashtirildi. Soʻnggi yillarda moslashuvchan loyiha boshqaruvi metodologiyalari mashhurlikka erishmoqda, ular umumlashtirilib, tushunilmoqda va faol ommalashmoqda. Bularning barchasi "Loyihalarni boshqarish" fanini oʻrganishning dolzarbligi va oʻz vaqtida ekanligini belgilaydi. "Loyihalarni boshqarish" fanini oʻrganishdan maqsad talabalarni loyiha boshqaruvining mohiyati va vositalari bilan tanishtirish, loyiha siklining turli bosqichlarida malakali qarorlar qabul qilish, loyiha boshqaruv funksiyalarini muvaffaqiyatli bajarish, loyiha jamoasini tuzish va loyiha tuzilmasini yaratish hamda loyiha qarorlarini ekspertizadan oʻtkazish imkonini beradi. 5 Fanni oʻrganish vazifalari quyidagilardir: talabalarni loyiha boshqaruvini rivojlantirish tarixi bilan tanishtirish; loyihalarni boshqarish tizimining ilmiy, nazariy va uslubiy asoslarini tadqiq etish; loyihalarni tasniflash, tadbiq etish va baholashda uslubiy yondashuvlarni oʻzlashtirish; loyihaning hayotiy jarayonining turli bosqichlarida asosiy loyiha ishtirokchilarining roli va funksiyalarini oʻrganish; tashkiliy shakllar va loyihalarni boshqarish tuzilmalari bilan tanishish; loyihalarni boshqarishning asosiy jarayonlari va funksiyalarini oʻrganish; loyihalarni ekspertizadan oʻtkazish, baholash va tanlash tartiblari bilan tanishish; loyihalarni moliyalashtirishning asosiy manbalarini tadqiq qilish; biznesni rejalashtirish loyihalarining mahoratini oshirish; loyiha risklarini aniqlash va baholash. Tadqiqot predmeti loyiha boshqarish ob’yektidir. Barcha materiallar mutaxassislik va sohalarda oʻqitish uchun ta’lim standartlari talablarini inobatga olgan holda tanlangan. Oʻquv qoʻllanmasini tayyorlashda koʻplab nufuzli manbalar keng qoʻllanildi: adabiyotlar, qoʻllanmalar, standartlar, loyihalarni boshqarish bilan bevosita yoki bilvosita bogʻliqqoidalar. Qoʻllanma iqtisodiy va qurilish mutaxassisliklari va oliy oʻquv yurtlari hududlarida oʻqitishning barcha shakllari, shuningdek, amaliy foydalanish uchun moʻljallangan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
