Mavzu: Magnit maydoni. Magnit maydon induksiya vektori. Lorens va Amper qonunlari

---

MAVZU: Magnit maydoni.Magnit maydon induksiya vektori.Lorens va 
Amper qonunlari. 
Magnit maydonida harakat qilayotgan elektronga Lorens kuchi ta’sir qiladi. 
Kuchning yo‘nalishi tezlik yo‘nalishiga perpendikulyar bo‘lganligi sababli, u 
elektronga normal tezlanish beradi. Nyutonning ikkinchi qonuniga asosan. 
F
A
=ma
n
, yoki
;
sin
2
R
mv
vB
e


(1) 
bunda e – electron zaryadi, m – elektron massasi,

- electron tezligi,


B 
bo‘lganligidan α=90º, sinα=1. (1)formuladan egrilik radiusi R 

,
eB
mv
R

(2 ) 
 formulaga kiruvchi impuls mv ni kinetik enetgiya orqali ifodalasak 

,
2
2
T
mv

 va 
;
2


m
mv
(3) 
u
e
T

ekanligidan
U
e
m
mv
2

bo‘ladi.
1. Radiusi r=0.16m bo‘lgan ingichka g‘altak o‘ramidan I=5 A tok o‘tmoqda. 
Agar magnit maydoni kichlanganligi H=800 A/M bo‘lsa, g‘altakdagi 
o‘ramlar soni qancha? 
2. Solenoid kesim yuzasidan o‘tayotgan magnit oqimi F=50 mkVb. Solenoid 
uzunligi 0.5 m. Solenoid o‘ramlari bir – biriga yopishtirib o‘ralgan bo‘lsa 
solenoidning magnit momenti aniqlansin.
3. I=10A tok o‘tayotgan va bir jinsli magnit maydonga joylashtirilgan ramkaga 
ta’sir etuvchi aylantiruvchi kuch momenti topilsin, magnit maydon 
induksiyasi 0.5Tl, o‘ramlar soni N=50ta, ularning yuzasi S=20 sm
2
, normal 
bilan maydon yo‘nalishi 30º burchak xosil qiladi.
4. O‘ramlar soni N=10
3
, diametri 0.04m va magnit maydoni tekisligiga 
gorizontal ravishda joylashgan g‘altakdagi tok kuchi I=8A. G‘altakning 
magnit momenti va unga ta’sir etuvchi aylantiruvchi kuch momenti topilsin. 
Yer magnit maydoni kuchlanganligini vertical tashkil etuvchisi H
0
=40A/M 
ga teng. 
5. Elektromagnit qutiblari orasida induksiyasi B=0.5 Tl bo‘lgan bir jinsli 
magnit maydoni hosil bo‘ladi. Bu maydonga I=30A tok o‘tayotgan va 
uzunligi 0.7 m bo‘lgan o‘tkazgich kiritilgan. Agar o‘tkazgich magnit 
maydoniga perpendikulyar joylashtirilgan bo‘lsa, unga ta’sir etuvchi kuch 
aniqlansin.

---

6. Yuza tomonlari 10 sm va 5 sm bo‘lgan hamda n=200 o‘ramdan iborat to‘g‘ri 
burchakli g‘altak bir jinsli magnit maydonga joylashtirilgan. Magnit maydon 
induksiyasi B=0.05 Tl. G‘altak o‘ramlaridan I=2A to‘k o‘tayotgan bo‘lsa 
unga ta’si etuvchi maksimal aylantirish kuch momenti topilsin? 
7. Kesim yuzasi S=1.5·10
-2
m
2
bo‘lgan kalta g‘altak N=200 o‘ramlar soninga 
ega bo‘lib undan 4A tok o‘tmoqda va u magnit maydon kuchlanganligi 
8kA/m bo‘lgan bir jinsli magnit maydoniga joylashtirilgan. G‘altak o‘qi 
magnit maydoni yo‘nalishi bilan 60º burchak xosil qilgan bo‘lsa uning 
magnit mo‘menti va aylantiruvchi mamenti topilsin. 
8. Magnit maydon iduksiyasi B=0.5 Tl ga teng bo‘lgan bir jinsli maydonga 
J=10A tok o‘tayotgan ramka joylashtirilgan. Agar ramka kesim yuzasi 
S=0.2·10
-2
m
2
va 500 o‘ramdan tashkil topgan bo‘lib magnit maydon 
yo‘nalishi bilan 30º burchak xossil qilsa, ramkaga tasir etuvchi, 
aylantiruvchi moment topilsin.
9. To‘g‘ri burchakli ramkaning tomonlari a=0.25m va b=0.12m. Agar uning 
magnit momenti P
m
=0.45A·M
2
bo‘lsa, undan o‘tayotgan tok kuchi topilsin. 
Magnit maydoni induksiyasi B=0.2Tl bo‘lsa, ramkaga maksimal ta’sir 
etuvchi juft kuchlarni aniqlang. 
m
P

va 
B

orasidagi burchak qanday qiymatga 
ega? 
10. R=10sm radiusli o‘ramdan I=50A tok o‘tmoqda. O‘ram magnit induksiyasi 
B=0.2Tl bo‘lgan magnit maydonga joylashtirilgan. Agar o‘ram tekisligi 
induksiya chizig‘i bilan α=60º hosil qilsa, o‘ramga tasir etuvchi kuch 
momenti aniqlansin.