Mavzu: Mantiq Rejasi va bayoni

Tildan tashqari

• 
  Tilga taalluqli
  

• 
  Belgilarning o`zaro bog`lanish qonuniyatlarini semiotika fani o`rganadi.
  

• 
  Mavjud muloqot tillari, ya`ni
  
• 
  Biror bir narsalarni ixtiro
  
• 
  etishga ,
  
• 
  bilishga mo`ljallangan tillar
  

• 
  Tilga taalluqli
  

• 
  Mavjud muloqot tillari, ya`ni
  
• 
  Biror bir narsalarni ixtiro
  
• 
  etishga ,
  
• 
  bilishga mo`ljallangan tillar
  

• 
  Tilga taalluqli
  

• 
  
• 
  
• 
  Nusxali ko`chirmlar: oyoq-qo`l
  
• 
  izlari
  
• 
  Xabar xususiyati belgilari:
  
• 
  Qaldirg`ochining kelishi
  
• 
  bahordan darak
  
• 
  Ramziy belgilar: Milliy gerbimiz
  
• 
  

• 
  Tildan tashqari
  

Semiotika

• 
  Semiotika-tillarning kelib chiqishi,dunyo xalqlari tillarining grammatikasi, gap va so`z qurilish qonuniyatlari haqida baxs yuritmaydi.Balki, barcha tillar uchun umumiy bo`lgan moddiy zaminni belgilar vositasida o`rganadi.
  
• 
  Mazkur zamin tillarning muayyan belgilaridan iborat bo`lib,ularning o`zaro bog`lanishlarida namoyon bo`ladigan,,aynan ana shu, munosabatlar doirasida amalga oshadigan qonuniyatlardan iboratdir.
  
• 
  Bu o`rinda tillarning an`analari-so`z boyligi, milliy o`ziga xosligi mo`nelik qilmaydiganumumiy xususiyatlari o`rganilib, ularning barcha tillar uchun mushtarak ekanligi qayd etiladi.
  

Semiotika e`tiborga oladigan omillar:

• 
  Moddiy jihatlarning, buyumlarning ongdan tashqariligi;
  
• 
  Olam hodisalarining g`oyaviy in`ikos etish;
  
• 
  G`oyaviylik va moddiylikning bir-biriga bog`liqligi;
  
• 
  G`oyaviy hodisalarning ham bir-biri bilan bog`liqligi.
  

• 
  Semiotikaning mazkur muammolarini nisbatan mustaqil uchta
  
• 
  fan tadqiq qiladi.
  

• 
  (Yunoncha “sintaksis”-qurilma,
  
• 
  tarkib)shakllangan tilning
  
• 
  tuzilishini, belgilarning
  
• 
  uzatilish va saqlanish
  
• 
  qonuniyatlarini tekshiradi.
  
• 
  U mazkur muammolarni
  
• 
  tushuntiriladigan
  
• 
  hisoblashning sof shakliy
  
• 
  qismi kabi ham qaraydi.
  
• 
  Zotan, har bir hisoblanadigan
  
• 
  shakliy
  
• 
  tizimda muayyan harfiy
  
• 
  ko`plik(alifbo) bo`ladi.
  
• 
  Bu alfavit mantiqiy sintaksisning
  
• 
  o`rganish sohasiga kiradi.
  
• 
  Bunda narsani ifodalaydigan
  
• 
  hisoblashning xulosalari kelib
  
• 
  chiqishi va uning o`zgarishi
  
• 
  kabi muammolar ham tadqiq etiladi.
  

• 
  (yunoncha semantikos-
  
• 
  ifodalaygigan) tilning ikki
  
• 
  o`zaro bog`langan muhim
  
• 
  jihatlarini-til mazmuni va
  
• 
  til ma`nosini tahlil qilishdek
  
• 
  amaliyot uchun o`ta zarur
  
• 
  belgilar munosabati
  
• 
  muammolarini o`rganadi.
  
• 
  Shu bois,mantiqiy
  
• 
  semantika so`zlar va
  
• 
  ulargamuvofiq keladigan
  
• 
  tushunchalarning
  
• 
  qonuniy bog`lanishlarini
  
• 
  izohlab beradi.
  

• 
  (yunoncha “praktikus”-
  
• 
  ish ,harakat belgilardagi
  
• 
  munosabatdorlik bilan
  
• 
  mana shu belgilardan
  
• 
  foydalanuvchi inson
  
• 
  mashina va belgilar
  
• 
  tizimi orasidagi
  
• 
  bog`lanishlarni
  
• 
  tushuntiradi.Shunday
  
• 
  qilib ,semiotika har bir
  
• 
  tilga oid belgi-buyumlarni
  
• 
  yoki ulardagi biror bir
  
• 
  zaruriy jihatni ifodalab,
  
• 
  Insonga moddiy olam
  
• 
  Haqidagi aniq bilimlarning
  
• 
  muayyan tizimini
  
• 
  keltirib chiqarishga
  
• 
  yordam beradi.
  

• 
  Mantiqiy sintaksis
  

• 
  Mantiqiy semantika
  

• 
  Mantiqiy progmatika
  

Ism-aniq,xissiy yaqqol buyumlarni yoki buyumlar guruhini, ko`pligini ifodalaydigan so`z yoki so`zlar birikmasidir. Ismda in`ikos etgan so`z yoki so`zlar birikmasi tabiiy va sun`iy shakllanga tilga taaluqli bo`lishi mumkin.So`z yoki so`zlar birikmasi belgilarda ifodalanadi.

• 
  Ism-aniq,xissiy yaqqol buyumlarni yoki buyumlar guruhini, ko`pligini ifodalaydigan so`z yoki so`zlar birikmasidir. Ismda in`ikos etgan so`z yoki so`zlar birikmasi tabiiy va sun`iy shakllanga tilga taaluqli bo`lishi mumkin.So`z yoki so`zlar birikmasi belgilarda ifodalanadi.
  

• 
  Ism
  

• 
  ifodalangan belgilar miqdoriga ko`ra
  

• 
  Oddiy
  

• 
  Murakkab
  

• 
  Bir belgi bilan
  
• 
  Berilgan bir buyumning
  
• 
  yoki buyumlar ko`pligining
  
• 
  ifodasidir. Masalan,
  
• 
  “tinglovchi”
  

• 
  Bir necha so`zlar orqali
  
• 
  bir yoki bir necha
  
• 
  buyumni ifodalaydi.Masalan,
  
• 
  “201-guruh tinglovchisi
  
• 
  Ibragimova “
  

• 
  Oddiy
  

• 
  Ism
  

• 
  Oddiy
  

• 
  Ism
  

• 
  Oddiy
  

• 
  Murakkab
  

• 
  Ism
  

• 
  Oddiy
  

• 
  Murakkab
  

• 
  Ism
  

• 
  Oddiy
  

• 
  ifodalangan belgilar miqdoriga ko`ra
  

• 
  Murakkab
  

• 
  Ism
  

• 
  Oddiy
  

• 
  Bir necha so`zlar orqali
  
• 
  bir yoki bir necha
  
• 
  buyumni ifodalaydi.Masalan,
  
• 
  “201-guruh tinglovchisi
  
• 
  Ibragimova “
  

• 
  ifodalangan belgilar miqdoriga ko`ra
  

• 
  Murakkab
  

• 
  Ism
  

• 
  Oddiy
  

• 
  Bir belgi bilan
  
• 
  Berilgan bir buyumning
  
• 
  yoki buyumlar ko`pligining
  
• 
  ifodasidir. Masalan,
  
• 
  “tinglovchi”
  

• 
  Bir necha so`zlar orqali
  
• 
  bir yoki bir necha
  
• 
  buyumni ifodalaydi.Masalan,
  
• 
  “201-guruh tinglovchisi
  
• 
  Ibragimova “
  

• 
  ifodalangan belgilar miqdoriga ko`ra
  

• 
  Murakkab
  

• 
  Ism
  

• 
  Oddiy
  

• 
  ISM
  

• 
  Ismda ifodalangan buyumlar miqdoriga ko`ra
  

• 
  O`ZLIK
  
• 
  alohida buyumlar
  
• 
  nomini ifodalaydi.
  
• 
  “Quyosh” “Orol
  
• 
  dengizi”
  

• 
  UMUMIY
  
• 
  Ikki va undan
  
• 
  ortiq buyumlarni
  
• 
  ifodalaydi.
  

• 
  Har bir ismda ma`no va mazmun mavjud.
  
• 
  Ismning mazmuni-unda ifodalangan buyumlar yoki buyumlar guruhi.
  
• 
  Ismning ma`nosi-ismda gavdalangan buyumlar yoki buyumlar guruhining
  
• 
  ifodalanish usulidir.