Mavzu: Markaziy va nomarkaziy siqilgan ustunlarni hisoblash va konstruksiyalash Reja 1: Markaziy va nomarkaziy siqilgan ustunlarni hisoblash

4. Markaziy siqilgan ustunlarni hisoblash: Markaziy siqilgan ustunlarni hisoblashda, burchaklar, o'lchamlar, qatnovlar va kuchlar asosida quyidagi formulalar va prinsiplar ishlatiladi:
- Ustunning markaziy o'lchami (yarmi) L/2, eni W/2 va keskinligi H/2 bo'lgan markaziy geometrik markazi aniqlanadi.
- Ustunning markaziy siqilganishi uchun tartibni hisoblashda, ustunning modulini (E) va geometrik xususiyatlarni (o'lchamlar, enlar, keskinliklar) foydalanish mumkin.
- Markaziy siqilgan ustunlarni o'lchamlar, burchaklar, qatnovlar va kuchlar asosida burchak kuchlari, keskinlik kuchlari, o'lcham kuchlari, o'tish kuchlari va kesish kuchlari bilan hisoblash mumkin.

Bu jarayon ustunlarning markaziy siqilganishini hisoblash uchun umumiy tartibdir. Ustunlarning markaziy siqilganishini hisoblashga shartlar va formulalar muammolarga bog'liq bo'lishi mumkin va ularning aniqligi va aniqlovchi modellar uchun qo'llanilishi kerak bo'lishi mumkin.

1.4.
Nomarkaziy siqilgan ustunlarni hisoblash jarayoni quyidagi qadam-lar bilan amalga oshiriladi:

1. Ustunning qatnovi va geometriyasini aniqlash: Ustunni tashkil etuvchi materialning moduli, elastiklik modulusi (Young moduli), bo'yi, eni, keskinligi va boshqalarini aniqlash zarurdir.

2. Ustunning o'lchamlarini hisoblash: Ustuning uzunligi (L), eni (W), keskinligi (H) va boshqalarini o'lchash.

3. Tashqi kuchlarni aniqlash: Ustunlarni ta'sir qiladigan tashqi kuchlarni (misol uchun, yuk kuchlari, qamal kuchlari, issiqlik kuchlari) va ularning o'lchamini aniqlash zarurdir.

4. Nomarkaziy siqilgan ustunlarni hisoblash: Nomarkaziy siqilgan ustunlarni hisoblashda, qatnovlar, geometrik xususiyatlar va tashqi kuchlar asosida quyidagi formulalar va prinsiplar ishlatiladi:

- Ustunning ta'siri altida bo'lishi mumkin bo'lgan chiziqli o'lchamlar, kattaliklar va duxovny yozma formulalar bilan hisoblanadi.

- Nomarkaziy siqilgan ustunlarni o'lchamlar, qatnovlar va tashqi kuchlar asosida o'lcham kuchlari, o'tish kuchlari va kesish kuchlari bilan hisoblash mumkin.
- Nomarkaziy siqilgan ustunlarning deformatsiya va ta'siri altida bo'lishi mumkin bo'lgan kuchlar ham hisobga olingan holda siqilganishi hisoblanadi.

Bu jarayon nomarkaziy siqilgan ustunlarning siqilishi va ta'siri altida bo'lishini hisoblash uchun umumiy tartibdir. Ustunlarning nomarkaziy siqilganishini hisoblashda materialning moduli, geometrik xususiyatlar, o'lchamlar va tashqi kuchlar hisobga olingan holda formulalar va algoritmlar foydalaniladi. Muammolarni hal qilish uchun rivojlangan matematik modellar va tahlil vositalari hamdan foydalanish mumkin.

2.1.
Markaziy va nomarkaziy siqilgan ustunlar konstruksiyalashda amalga oshiriladigan muammolar, ulardagi ta'sir va ularni qo'shimcha kuchlardan himoya qilish, ustunlarning sig'imi va deformatsiyasi, ustunlarni joylashtirish, kuchlarni sinash va konstruksiyani baholash kabi mavzularni o'z ichiga oladi. Quyidagi muammolar markaziy va nomarkaziy siqilgan ustunlarni konstruksiyalashda tushuntiriladi:

1. Ta'sir va qo'shimcha kuchlar: Markaziy siqilgan ustunlar o'rtasida ta'sir va qo'shimcha kuchlar tomonidan o'zaro bog'liqlik bo'lishi mumkin. Bu kuchlar ustunlarda sig'im, deformatsiya va talanchaliklarga olib kelishi mumkin. Nomarkaziy siqilgan ustunlarda esa ta'sir qiladigan tashqi kuchlar (misol uchun, yuk kuchlari) ta'siri hisobga olinadi. Bu muammolar ustunlar va ularning ta'sir qiladigan kuchlar orasidagi o'zaro bog'liqlikni tushuntirishda muhimdir.

2. Sig'imi va deformatsiya: Ustunlarning sig'imi va deformatsiyasi konstruksiyalashda muhim muammo hisoblanadi. Markaziy siqilgan ustunlarda sig'im tashqi kuchlar tomonidan markaziy o'lchamga qarshi amalga oshiriladi. Nomarkaziy siqilgan ustunlarda esa sig'im va deformatsiya chiziqli ravishda ifodalashadi. Bu muammolar ustunlarning sig'im va deformatsiyasini tushuntirish, kuch va burchaklarning ular ustida ta'sirini hisoblash uchun katta ahamiyatga ega.

3. Ustunlarni joylashtirish: Ustunlarni konstruksiyada to'g'ri va xavfsiz joylashtirish muammo bo'lishi mumkin. Bu qatnovlar, bir-biriga bog'lanish usullari, kuchlar, ba'zi muhandislik jarayonlaridan foydalanish bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Ustunlarni to'g'ri joylashtirish muammolari konstruksiyalash jarayonida dikkatga sazovor bo'lishi kerak.

4. Kuchlarni sinash: Markaziy va nomarkaziy siqilgan ustunlar konstruksiyasining kuchlarni sinash va tekshirish talablari ham muhimdir. Bu sinashlar ustunlarning yukni qabul qilishi, deformatsiya miqdorini, sig'imi va o'zaro bog'liqlikni tekshirishga yo'l qo'ymoqda. Kuchlarni sinashning aniq va ishonchli natijalar berishi kerak.

5. Konstruksiyani baholash: Markaziy va nomarkaziy siqilgan ustunlardan tuzilgan konstruksiyani baholash muammolari ham mavjud. Bu konstruksiyani xavfsizlik, qattiqlik, korroziya qarshilik kabi xususiyatlarga qarab baholashni o'z ichiga oladi.

Bu muammolar markaziy va nomarkaziy siqilgan ustunlarni konstruksiyalashda mustahkam, xavfsiz va ishonchli loyihalar yaratishda hal qilinishi kerak bo'lgan mavzular hisoblanadi. Ustunlarning ta'siri, sig'imi, deformatsiyasi, joylashtirish, kuchlarni sinash va konstruksiyani baholashning tushuntirilishi loyihalarni amalga oshirishda muhimdir.