Mavzu: metallarni bosim ostida ishlash. Reja: Konstruksion metallar

Rux. Tabiatda ruxkarbonat, rux sulfid shaklida uchraydi va 0,01% ni tashkil yetadi.
Ishlatilishi. Uning ko‘p qismi temini va po‘latni qoplash uchun ishlatiladi. Bunday qoplpmplar havo va suvga chidamliydir. Uning ko‘p qismi galvanik elementlar tayyorlash uchun ishlatiladi. Undan turli xil buyumlar tayyorlanadi.
Qalay. Er qobig‘ida 0,04% ni tashkil qiladi. Qalay + surma qotishmasildan podshipnik tayyorlanadi. Qalay + Qo‘rg‘oshin qotishmasi kavsharlashda ishlatiladi. Qalay temir ni korroziyadan saqlash maqsadida unga qoalanadi. Undan konserva bankalari tayyorlanadi.
Qo‘rg‘oshin. Er po‘stlog‘ida 0,0016% ni tashkil yetadi.
Ishlatilishi. Uning ko‘p qismi kabelni o‘rash uchun va akkumulyatrlarda ishlatiladi. Undan xolodilnik zmeeviklari tayyorlanadi. Qalaydan sochma o‘q podshipnik qotishmasi, tipografiyada ishlatiladigan (GART) tayyorlashda foydalaniladi. U gamma nurni yaxshi yutadi. Shuning uchun radiaktiv himoya qilishda ishlatiladi. Benzinning detanaciyaga turg‘unligini oshirishda tetraetil qo‘rg‘oshin sifatida foydalaniladi.
Ishlatilishi. Nikel qattiq metall bo‘lib, magnitga tortiladi. Korroziyaga chidamli. Atmosferaga, suvga, ishqor va kislotalarga chidamli. Bunga sabab u oksid qavati bilan qoplanadi. Nikel, temir, mis, rux kabi metallar bilan qotishma hosil qiladi. Uning qotishmalari issiqlikka chidamli, magnit xossasiga ega bo‘lib, undan reaktiv dvigatellari va trubinalari ishlab chiqariladi. Nixrom tarkibida 80% nikel, 20% xrom bo‘ladi. Metallarni nikellashda, katalizator sifatida, akkumulyatorlarda hamda kimyoviy idishlar tayyorlashda ishlatiladi.
Mis. Er qobig‘ida 0,01% bo‘ladi. Erkin holida va birikmalar holida uchraydi. Inson misdan juda qadimdan foydalanib keladi. Misrliklar eramizdan 4ming 5ming yil avval ham mis qazib oliib ishlatganlar, xatto ular misga qalay qo‘shib, bronza hosil qilganlar.