Mavzu. Mikroiqtisodiyot faniga kirish

XI MAVZU.RAQOBATLASHGAN BOZORLARDAGI FIRMALAR³
1-masala
Firmadabirinchiturmahsulotdan N dona, ikkinchiturmahsulotdanesaMdonaishlabchiqaribsotildi. Birinchiturmahsulotdan S so’m/dona, ikkinchituresa I so’m/dona. BumahsulotniishlabchiqarishgasarflanganumumiyxarajatKso’mbo’lsa, olinganumumiyfoyda (zarar)nitoping.

Yechish:

TR=P*Q π=TR-TC

TR=N*S; TR=M*I π=(N*S)+(M*I)-K; π=NS+MI-K.

2-masala
Jadvaldao’zgarmasdoimiyxarajatlargako’ra, “B” korxonadabiznesyuritishningikkivariantiberilgan. Jadvalto’ldirilsin. Korxonaqaybirvariantdako’proqfoydaoladi? Jadvaldasotishhajmimahsulotishlabchiqarishhajmigatengdebolingan.

P	Q	TR	AFC	FC	AVC		VC	ATC	TC	Aπ	Π
6	1000	6000	2	2000	3		3000	5	5000	1	1000
5	1500	7500	2	3000	2		3000	4	6000	1	1500
TR1=6*1000=6000 FC1=AFC*Q=2*1000=2000 VC1=AVC*Q=3*1000=3000 ATC1=AFC+AVC=2+3=5 TC=ATC*Q=5*1000=5000 π=TR-TC=6000-5000=1000 Aπ=P-ATC=6-5=1						TR2=5*1500=7500 AFC2=AFC1=2 FC2=AFC*Q=2*1500=3000 AVC=ATC-AFC=4-2=2 VC2=AVC*Q=2*1500=3000 TC=VC+FC=3000+3000=6000 Aπ=P-ATC=5-4=1 π=TR-TC=7500-6000=1500.

3-masala
Firma 600 000 so’mlikmahsulotishlabchiqardi. Unisotishdankelganfoyda, 100 000 so’mnitashkiletdi. Agaroboroti 3, 4, 6 oybo’lsa, yillikfoydamiqdoriqandaybo’ladi?

1. 
   12 oy÷3 oy=4; 600 000*4=2 400 000
   
2. 
   12 oy÷6 oy=2; 600 000*2=1 200 000
   
3. 
   12 oy÷4 oy=3; 600 000*3=1 800 000
   

4-masala
“K” firma 8 yilishlaydideb 800 000 so’mgaavtomobilsotiboldi. Agaravtomobilharyili 30 000 so’mgaarzonlashsa, uningtugashbahosiqancha?

Yechish:
8*30 000=240 000; 800 000-240 000=560 000 so’m.
5-masala
Iste’molchi oylik daromadining 40 ming so’mni oziq-ovqat va kiyim-kechak uchun sarflaydi deb faraz qilaylik. Oziq-ovqat birligining bahosi 500 so’mni, kiyim-kechakniki 1000 so’m bo’lsa, u holda daromadning shu darajasida quyidagi muqobil variantlarning qay birini tanlash imkoniyatiga ega bo’ladi?

	Oziq-ovqat	Kiyim-kechak
A	10	15
B	15	10
V	40	20
G	20	50
D	20	20

40 000÷2=20 000

20 000÷500=40

20 000÷1000=20
6-masala
Firmama’lummiqdordamahsulotsotib, Nso’mdaromadvaKso’mfoydaqilgan. O’rtachao’zgarmasxarajat І so’m/dona, o’rtachao’zgaruvchanxarajatesa R so’m/donaekanligima’lum. Firmaqanchamahsulotsotgan?

Yechish:

TR – H π – K

TC=(AFC+AVC)*Q; TC=(I+R)*Q H-K=(I+R)*Q; Q=(H-K)/(I+R)

7-masala
Xonadondaromadining 4/5 qismiiste’moluchunishlatiladi. Iste’moletilganqismining 25% gatengsummasijamg’ariladi. Buning ¾ qismiinvestitsiyalanganbo’lib, investitsiyamiqdori 15 000 so’m. Oiladaromadinitoping.

Berilishi:

Daromad=4/5 iste’mol

iste’mol=25%, ya’ni ¼ jamg’arma

jamg’arma= ¾ investitsiya

investitsiya=15 000 so’m

daromad - ?

Yechish:

((x*4/5)*1/4)*3/4=15 000

X*4/5*1/4*3/4=15 000

x=15 000÷(1/5*3/4) =15 000*20/3=100 000 so’m

8-masala

Monopolistkorxonaningmahsulotigabo’lgantalab Qd = 200 – 10P formulabilanberilgan.BukorxonaningqisqadavrichidaharajatlaresaTS = 0,5Q²+18Q+100 formulabilanberilgan. Aytaylikharbirishlabchiqarishmahsulotgasolingungaqadarvaundanso’ngkorxonaningmaksimalishlabchiqarishhajminitoping.

Yechish:

Maksimal sharti TC¹=TR¹ , MC=MR

9 – masala
«Dildora» tijorat firmasi bir yilda savdo – sotiq ishini yuritish uchun.

Bino – inshoat uchun – 6,7 mln.

Asbob – uskuna uchun – 4,3 mln.

Xom – ashyo uchun – 2,8 mln.

Oylik maosh uchun – 2,1 mln.

Soliq uchun – 1,4 mln.

Joriy sarf qilingan shuning uchun evaziga 1,8 mln. foyda ko’rgan «Dildora» tijorat firmasining jami foyda me’yori miqdori necha foizni tashkil etadi.

Yechilishi:_6,7_+_4,3_+_2,8_+_2,1_+_1,4_=_17,3_mln.xarajat_1,8_mln.foyda____10_–_masala'>Yechilishi:
6,7 + 4,3 + 2,8 + 2,1 + 1,4 = 17,3 mln.xarajat

1,8 mln.foyda

10 – masala
III –Tur «Iqtisodiy bilim asoslari» fanidan olimpiyada masala 9 – sinf 1 – variant.

«Samo» tijorat firmasi 1- yilda savdo – sotiq ishlarini yuritish uchun.

Bino inshoatlar uchun – 6,5 mln.

Asbob uskuna uchun – 3,3 mln.

Xomashyo uchun – 2,5 mln.

Oylik maosh uchun – 1,6 mln.

Soliq uchun – 1,1 mln.

Joriy sarflangan, shuning evaziga 1,5 mln foyda ko’rgan «Samo» tijorat firmasining jami foyda me’yori miqdori necha foizni tashkil qiladi?

Yechilishi:
6,5 + 3,3 + 2,5 + 1,6 + 1,1 = 15 mln xarajat

1,5 mln foyda

F – foyda

W – xarajat.

11-masala
“A” firmaqarzgaolganmablag’lario’tganyilda 2 850 000 so’mni, buyilesa 3.5 mlnso’mnitashkilqilgan. Shaxsiymablag’laro’tganyillari 3.2 mlnso’mni, buyilesa 4.3 mlnso’mnitashkilqilgan. O’tganvabuyilbarqarorlikkoeffitsentinihisoblang.

barqarorlik=qarzmablag’lar/shaxsiymablag’lar

B₁=2 850 000/3 200 000=0.89

B₂=3 500 000/4 200 000=0.81

Ikkinchiyilbarqarorlikkoeffitsentiortgan. Korxonao’zimkoniyatlaridanhamdaichkiimkoniyatlaridanko’proqfoydalanib, tashqiiqtisodiyta’sirkamaygan.

12-masala
“A” firmadaishlabchiqarishningxarajatlarganisbatanrentabelligi 50% ni, umumiyxarajatlaresa 27.5 mlnso’mnitashkilqiladi. Bufirmafoydasinimagateng?

R – 50%

IX – 27.5 mln

F -?

R=F/IX*100%

50%=x/27,5*100%;

x=50%*27,5/100%=13,75 mln so’mfoyda
13-masala
“D” firma 3,8 mlnso’mliktovargaegavaunisotishdan 1,4 mlnso’mfoydaoldi. Agarshutovarbilanbiryilda 5 martaoborotqilsa, firmaningyillikfoydasinimagateng?